Тарифите на Трамп не се преговарачка тактика

Враќањето на Доналд Трамп во Белата куќа воведе нова ера на американската трговска политика, која претставува фундаментален прекин од минатото – вклучително и од неговиот прв мандат. Трамп е значително помалку го одвраќаат последиците од минатиот пат. „Тарифниот ѕид“ што тој сака да го изгради околу Соединетите Држави не е само поагресивна верзија на неговите трансакциски политики за прв мандат. Напротив, тоа претставува обид за преобликување на глобалниот економски поредок и местото на Америка во него.

Првите тули на ѕидот беа поставени на 4 март, кога Трамп воведе царини од 25 отсто на увозот од Канада и Мексико и ги удвои тарифите од 10 отсто за кинески стоки, со што кумулативната стапка на кинескиот увоз стана над 30 отсто. Канада и Мексико веднаш објавија одмазднички мерки насочени кон политички чувствителните американски индустрии и конгресните области. По дводневно бесно лобирање и превирања на пазарот (за кои Трамп ги обвини „глобалистите“), САД прогласија едномесечно одложување за автомобилите од Мексико и Канада и производите во согласност со Договорот САД-Мексико-Канада (УСМЦА).

Но, овие привремени исклучоци не треба да се сфатат како знак дека Трамп се повлекува од воведувањето царини за најблиските трговски партнери на Америка. Трамп вети дека до 12 март ќе воведе царини од 25 отсто за увоз на челик и алуминиум, што особено тешко ќе ја погоди Канада. Тарифата за глобалниот увоз на автомобили треба да следи на 2 април, што ќе им наштети не само на Јапонија, Јужна Кореја и Германија, туку и на Мексико и Канада, каде американските производители на автомобили изградија сложени прекугранични синџири за снабдување.

Администрацијата, исто така, планира да ги открие светските „реципрочни“ тарифи, дизајнирани да одговараат на тарифите што другите земји ги поставуваат на САД, на почетокот на април. Официјалните лица ќе ги проверуваат сите нетарифни практики (даноци, субвенции, манипулации со валутата, регулативи) кои администрацијата ги смета за „нефер“. Земјите како Индија, Аргентина, Јужна Кореја и Бразил би можеле да се соочат со најстрогите мерки.

Но, разликата помеѓу непосредната, агресивна употреба на тарифи на Трамп и она што го видовме за време на неговиот прв мандат не е само прашање на степен. Помина времето кога тарифите главно се користеа како потпора за пазарење во преговорите. Наместо тоа, Агендата за трговска политика на администрацијата за 2025 година ги врамува како критични алатки за обновување на синџирите на снабдување, ревитализација на производствената база во САД и замена на даночните приходи. Целта не е да се решат билатералните трговски дефицити или да се казнат нефер практики, туку да се заштити „душата“ на Америка и да се наплати доволно висока премија за пристапот на американскиот пазар. Отстранувањето на преговорите за тарифите би значело жртвување на овие основни цели на политиката.

Оваа промена го одразува убедувањето на Трамп дека повоениот либерален економски поредок не бил темелот на американскиот просперитет, туку дека го рушел. Како што тој гледа, САД го предале својот економски суверенитет по Втората светска војна со намалување на царините и дозволувајќи неограничен одлив на капитал.

Трамп почна да го оспорува двопартискиот консензус за поддршка на либерализацијата на пазарот и глобалната интеграција за време на неговиот прв мандат, но сега тој го форсира ова прашање. Неговото решение е да ја искористи економската, воената и технолошката доминација на Америка за да ги преобликува глобалните трговски текови во нејзина корист и да ја исправи децениската погрешна политика. Тоа е она што треба да го направат „реципрочните“ тарифи: не да создадат преговарачки потпора, туку да ги преструктуираат глобалните трговски односи.

Меѓутоа, во својата срж, стратегијата за тарифни ѕидови има само една публика: Кина. Колку и да беше рамнодушен Трамп кон преговорите за Канада и Мексико, тој покажа уште помал интерес за соработка со кинеската влада. На двата круга од 10 отсто тарифи не им претходеа конкретни барања, ниту беа проследени со обиди да се започне процес на договарање. Иако кинеската одмазда е одмерена досега, просечната американска стапка на царини за кинески увоз брзо се приближува до опасната зона каде што кинеските лидери наскоро ќе почувствуваат дека мора посилно да возвратат, за да не изгледаат слаби дома.

Дури и ако некои од администрацијата на Трамп гледаат простор за компромис со Кина, претпочитањето е зауздување – па дури и конфронтација. Кога ќе почне да го гради својот тарифен ѕид, САД ќе ги принудат сојузниците да направат остар избор: исчистете ги  кинеските компоненти и капитал од вашите синџири на снабдување – барем во зголемениот број сектори кои се сметаат за клучни за националната безбедност (како што се полупроводници, критични минерали, челик и алуминиум) – или целосно ќе бидете исклучени од американските пазари.

Ризикот од нова студена војна е реален, а потенцијалот за ескалација е голем. Распадот на односите меѓу САД и Кина би имал катастрофални последици за глобалната економија и нејзините два најголеми играчи. Но, веројатното долгорочно влијание на трговската стратегија на Трамп врз глобалната економска архитектура е уште позначајно. Без голем договор за работите vis-à-vis Кина или некој друг, ние сме сведоци на транзиција од систем на управувана економска интеграција заснован на правила кон систем на принудно раздвојување, хаотична фрагментација и економска самодоверба.

Трамп веројатно ќе го задржи курсот дури и во услови на тешка економска дислокација. Се разбира, администрацијата се надева дека американските потрошувачи и бизниси ќе ги почувствуваат придобивките од нејзината стратегија порано отколку подоцна. Но, Трамп веќе прифати дека царините може да предизвикаат „малку вознемирување“ за САД. „Дали ќе има болка?“ праша во февруари. „Можеби (а можеби и не!) Но, ќе ја направиме Америка повторно голема, и сето тоа ќе вреди за цената што треба да се плати“.

Политичката поддршка на Трамп меѓу републиканските гласачи е доволно истрајна за да ги издржи економските последици, барем за некое време. И за разлика од неговиот прв мандат, тој не се соочува со ограничувачки гласови во неговиот кабинет или во Конгресот. Како претседател во голема мера загрижен за своето наследство, тој има значително поголема толеранција за болка од минатиот пат, и политички и во однос на влијанието на пазарот. Тоа значи дека неговиот тарифен ѕид најверојатно ќе издржи.

Светот влегува во период на зголемена економска несигурност не затоа што тарифите ќе предизвикаат одредена инфлација и прекини на синџирот на снабдување, туку затоа што САД активно го уриваат економскиот поредок што го создадоа. Без разлика дали напорите на Трамп да ја рекреира американската хегемонија ќе успеат или ќе пропаднат, тој претставува најзначаен предизвик за глобалниот трговски систем од неговиот почеток.

(Ијан Бремер, основач и претседател на Евроазија Груп и ГЗЕРО Медиа, е член на Извршниот комитет на Високото советодавно тело на ОН за вештачка интелигенција. Текстот е дел од мрежата на „Проект синдикејт“.)