Расте незадоволството во Кремљ поради инвазијата на Украина, јавува Блумберг

МОСКВА – Речиси осум недели откако Владимир Путин испрати војници во Украина, со зголемени воени загуби и Русија соочена со невидена меѓународна изолација, мал, но сѐ поголем број високи инсајдери во Кремљ тивко ја доведуваат во прашање неговата одлука за војна.

Редовите на критичарите на врвот на моќта остануваат ограничени, распространети на високи позиции во владата и државниот бизнис. Тие веруваат дека инвазијата е катастрофална грешка што ќе ја врати земјата назад со години, според 10 лица со директно знаење за ситуацијата. Сите зборуваа под услов да останат анонимни, премногу се плашеа од одмазда за јавно да коментираат.

Засега, овие луѓе не гледаат шанса рускиот претседател да го промени курсот и нема изгледи за некаков предизвик за него дома. Сè повеќе потпирајќи се на стеснетиот круг на тврдокорни советници, Путин ги отфрли обидите на другите функционери да го предупредат за осакатувачката економска и политичка цена, велат тие.

Некои рекоа дека сѐ повеќе го споделуваат стравот што го искажаа американските разузнавачи дека Путин би можел да се сврти кон ограничена употреба на нуклеарно оружје доколку се соочи со неуспех во кампањата што тој ја смета за своја историска мисија.

Секако, поддршката за војната на Путин останува длабока во поголемиот дел од руската елита, при што многу инсајдери јавно и приватно го прифаќаат наративот на Кремљ дека конфликтот со Западот е неизбежен и дека економијата ќе се прилагоди на огромните санкции наметнати од САД и нивните сојузници. И јавната поддршка останува силна бидејќи првичниот шок и нарушување од санкциите отстапија место на еден вид надреална стабилност во Русија.

Сепак, сѐ повеќе и повеќе врвни инсајдери веруваат дека посветеноста на Путин да продолжи со инвазијата ќе ја осуди Русија на долгогодишна изолација и зголемена тензија што ќе ја остави нејзината економија осакатена, нејзината безбедност загрозена и нејзиното глобално влијание оневозможено. Неколку деловни тајкуни дадоа прикриени изјави со кои ја доведуваат во прашање стратегијата на Кремљ, но многу моќни играчи премногу се плашат од проширувањето на репресијата на несогласувањето за да ја изразат својата загриженост во јавноста.

Скептиците беа изненадени од брзината и широчината на одговорот од страна на САД и нивните сојузници, со санкции кои замрзнаа половина од резервите на централната банка од 640 милијарди американски долари, а странските компании отфрлија децениски инвестиции за да ги затворат операциите речиси преку ноќ, како и постојаната воена поддршка за Киев што им помага на неговите сили да го затапат рускиот напредок.

Високите функционери се обидле да му објаснат на претседателот дека економското влијание на санкциите ќе биде катастрофално, бришејќи ги двете децении на раст и повисоките стандарди на живеење што Путин ги испорача за време на неговото владеење, според луѓе запознаени со ситуацијата.

Путин ги отфрлил предупредувањата, велејќи дека иако Русија ќе плати огромна цена, Западот не му остави друга алтернатива освен да води војна, велат луѓето. Јавно, Путин вели дека „економскиот блицкриг“ пропадна и економијата ќе се прилагоди.

Претседателот останува уверен дека јавноста стои зад него, а Русите се подготвени да издржат долгогодишна жртва за неговата визија за националната големина, рекоа тие. Со помош на строгите контроли на капиталот, рубљата ги опорави повеќето од своите првични загуби и иако инфлацијата се зголеми економските нарушувања засега остануваат релативно ограничени.

Путин е решен да продолжи со борбата, дури и откако Кремљ мораше да ги намали своите амбиции од брзо, опширно преземање на поголемиот дел од земјата да премине во исцрпувачка битка за регионот Донбас на исток. Според ова гледиште, ако се задоволат помалку, Русија ќе ја остави безнадежно ранлива и слаба пред заканата САД и нивните сојузници, вели ова размислување.

Според две лица, во неколку недели од почетокот на инвазијата, кругот на советници и контакти на Путин уште повеќе се стеснил од ограничената група тврдокорни со кои тој редовно се консултираше претходно. Одлуката за инвазија била донесена од Путин и само неколку јастреби, меѓу кои и министерот за одбрана Сергеј Шојгу, началникот на Генералштабот Валериј Герасимов и Николај Патрушев, секретар на Советот за безбедност на Русија, велат овие луѓе.

Портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, не одговори веднаш на барањето за коментар за овој напис. Министерот за надворешни работи Сергеј Лавров не даде директен одговор на повеќекратните прашања за тоа дали Русија би можела да употреби нуклеарно оружје во Украина во интервју објавено во вторник.

Критичарите не гледаат знаци дека Путин сè уште е подготвен да размисли за скратување на инвазијата со оглед на загубите или да направи сериозни отстапки потребни за да се постигне прекин на огнот. Со оглед на неговата целосна доминација на политичкиот систем, алтернативните ставови имаат корени само приватно. Ограничените информации придонесоа за погрешно пресметување на Кремљ во раните денови на офанзивата, обложувајќи се на поширока поддршка меѓу украинските војници и официјални лица, како и побрз воен напредок, велат луѓето кои знаат за ова прашање. Рускиот лидер исто така го потцени својот украински колега, првично сметајќи го за слаб.

Роман Абрамович, милијардерот кој помогна во посредувањето во досега неуспешните мировни преговори, мораше да го разувери Путин во неговото убедување дека украинскиот претседател Володимир Зеленски, поранешен актер во комедијата, ќе ја напушти земјата штом ќе започне инвазијата, според луѓето запознаени со разговорите. Во Федералната служба за безбедност, наследник на КГБ, расте фрустрацијата поради неуспехот на инвазијата досега, вели Андреј Солдатов, експерт за руските безбедносни служби.

Некои таму очекуваа дека борбите ќе траат не повеќе од неколку недели, според луѓе запознаени со ситуацијата. Само еден висок функционер досега јавно раскина со Кремљ поради инвазијата: Анатолиј Чубаис, непопуларниот архитект на приватизациите во 1990-тите и претставник на Кремљ за климата. Тој ја напушти земјата и Путин го смени од функцијата.

На другите кои се обидоа да се откажат – вклучувајќи ја и шефицата на централната банка Елвира Набиулина – им беше кажано дека мора да останат за да помогнат во управувањето со економските последици, според луѓе запознаени со ситуацијата. Некои функционери од понизок профил побараа да бидат префрлени на работни места кои не се поврзани со креирањето политики, велат луѓето.

Високи функционери ги осудија оние кои ја напуштија земјата како „предавници“. Меѓу деловните тајкуни, од кои многумина видоа запленети јахти, имоти и други имоти под санкциите наметнати од САД и нивните сојузници, неколку беа критички настроени кон војната – иако без да го спомнат Путин.

Металскиот тајкун Олег Дерипаска ја нарече војната „лудост“ кон крајот на март, велејќи дека можела да заврши „пред три недели преку разумни преговори“. Тој предупреди дека борбите би можеле да продолжат „уште неколку години“.

Некои од елитата се залагаат за уште поцврста линија. Откако портпаролот на Кремљ Дмитриј Песков застана во одбрана на истакнат ТВ водител кој ја напушти земјата деновите по инвазијата, чеченскиот моќник Рамзан Кадиров – чии војници се борат во Украина – го критикуваше за недоволен патриотизам. „Путин го изгради својот режим главно на поттикнување јавна поддршка, што му даде средства да ја контролира елитата“, рече Татјана Становаја од политичкиот консултант „Р.Политик“.

„Нема простор за несогласување или дискусија, секој мора само да продолжи со тоа и да ги спроведе наредбите на претседателот и сѐ додека Путин ја држи ситуацијата под контрола, луѓето ќе го следат“. (Блумберг)