Путин, Косово и Србија: „Нож во грб, и тоа братски“

Нож во грб, и тоа братски, коментираше дел од јавноста во Србија откако Русија првпат го спомена примерот на Косово во контекст на признавањето на проруските отцепени региони во Украина.

Логиката на руските власти „ако може Косово, тогаш можат и Донецк и Луганск“ не е добро прифатена во Србија, која има силен сојузник во Русија од 17 февруари 2008 година и моментот кога Косово еднострано прогласи независност од Србија.

Но, дека Русија ќе продолжи да го користи, велат тие, преседанот на Косово за да го оправда едностраното отцепување и прогласувањето независност на самопрогласените народни републики на Донецк и Луганск, потврди рускиот претседател Владимир Путин овој месец на Меѓународниот економски форум во Санкт Петербург, кога повторно посегна по тој пример, објаснувајќи го руското признавање на тие два региона во Украина.

„Кога Косово прогласи независност, Меѓународниот суд на правдата, под притисок на западните земји, донесе одлука дека според Повелбата на ОН, кога една земја ќе прогласи независност, нема потреба да се бара дозвола од централната власт. Тоа значи дека републиките во Донбас не мораа да бараат дозвола од Киев“, рече Путин, кој му кажа речиси идентичен став на генералниот секретар на Обединетите нации, Антонио Гутереш.

Што значи изјавата на Путин, ако ја исклучиме од очигледниот контекст за кој е наменета, а тоа е оправдувањето на инвазијата и руското признавање на независноста на самопрогласените републики Донецк и Луганск?

Косово како „монета за поткусурување“

Нож во грбот на Србија, кој како епилог ќе има промена на руската политика спрема официјалниот став на Белград за независноста на Косово, во пракса нема да значи ништо освен дека тоа е „преседан“ случајно се случил во Украина, па така и треба да се третира?

Поранешниот српски амбасадор во Белорусија, Среќко Ѓукиќ, кој уште по првата споредба на Косово со Донецк и Луганск извика дека „Русија го призна Косово“, ја потсети Ал Џезира дека Путин редовно го користи Косово за своите интереси.

„Повикувајќи се на преседанот, тој секогаш вели дека ако САД можат да направат независно Косово, зошто Русија не би можела да направи независна Јужна Осетија и други т.н. држави. Редовно вели дека Русија е подобра од Америка, но тие одат по истиот пат. Тој ги обвинува Соединетите Држави за војни во други земји и го прави истото“, додаде тој.

„Путин редовно го користи Косово како подвалута за своите и интересите на неговите нови држави, од Јужна Осетија и Абхазија, до овие две таканаречени републики во Донбас. И не се работи само за Косово, туку за целиот Балкан, кој служи за неговите интересни игри“, вели Ѓукиќ.

Освен што со своите зборови ги оправдува постапките во врска со Донбас, Путин, тврди Наим Лео Бешири, директор на Институтот за европски прашања од Белград, ја искористил приликата да ја продолжи хибридната војна со Западот, преку грбот на Балканот.

„Путин постојано го користеше примерот на Косово во овој контекст и продолжува да го прави тоа како дел од неговата очигледна хибридна војна, која ја води не само против Украина, туку и против цела Европа. Од една страна, им го исклучува гасот на земјите кои платиле или однапред се договориле, а од друга страна се обидува на некој начин да ги провоцира Западот и Европската унија, дестабилизирајќи некои региони и предизвикувајќи несигурност во нив. Мислам на Србија, Косово и Босна и Херцеговина, каде тоа се прави преку (членот на Претседателството на БиХ од редовите на српскиот народ) Милорад Додик“, вели Бешири.

„Ова е неговата политика на Балканот од 1999 година: постојано да одржува тензии во земјите од Западен Балкан. Путин на тој начин го користи Косово за да се пресмета со Западот. „Руските медиуми и оние во Србија кои на некој начин ја поддржуваат или се финансиски поврзани со Русија, ги повторуваат зборовите на Путин во Србија и Босна и Херцеговина и дополнително ја дестабилизираат ситуацијата во корист на Русија“, додаде тој.

Незгоден момент за Србија

Српскиот министер за внатрешни работи Александар Вулин на Твитер побрза да ги смири страстите во Србија велејќи дека „Русија не го менува својот став“ и дека „нема да го признае Косово како независно“, но се спротивни реакциите на оние што се проевропски кои не ја одобруваат руската агресија врз Украина и одложувањето на санкциите на Србија против Русија.

„Луѓето кои ги поддржуваат Русија и Путин, а го сметаат за заштитник на Косово во Србија, а ги има многу, одеднаш се отрезнија и сфатија дека ниту Путин, ниту Русија навистина не се заинтересирани за Косово или Србија, туку само за неговите планови и интереси за Русија и нејзиното проширување“, коментира Орхан Драгаш, српски експерт за безбедност и меѓународни односи и основач и директор на невладиниот Институт за меѓународна безбедност.

И покрај логичното прашање дали Русија во пракса и не само со вакви вербални изјави ќе го промени ставот за прашањето за Косово, Бешири сепак не смета дека тоа би можело да се случи.

Изјавите на Путин дојдоа во крајно непријатно време за Србија, која се соочува со притисок од Западот да го признае Косово како еден од предусловите на патот кон Европската унија. Доколку ослабне поддршката на Русија за Србија по прашањето за Косово, прашање е што би се случило после тоа?

„Како што стојат работите, не верувам дека нешто ќе се промени. Ако (српскиот претседател Александар) Вучиќ оди директно да ја нападне Русија, во смисла дека, на пример, во некои екстремни случаи ја национализира нафтената индустрија на Србија (која беше продадена на Русите), воведува санкции кон Русија, протерува руски дипломати и добар дел од шпиони, затворање на хуманитарниот центар во Ниш, тогаш можеби може да се очекува подрастична реакција од Москва“, рече Бешири. Сепак, тој не очекува дека ќе биде така.

„Засега ми се чини дека Вучиќ е свесен за сите пораки кои доаѓаат од Москва, дека тие не се насочени само против евроатлантската иднина на Србија, туку испраќаат порака до режимот на Вучиќ, како и до оние кои би директно би ја нападнале Русија , дека нивната безбедност е сериозно загрозена. Јасно е дека Русија во овој момент е осамена и растргната од неколку страни, но историјата покажа дека е одмаздољубива, за што е свесен и Вучиќ“, додаде тој.

Запрашан дали становите на Путин во Косово и регионите во Донбас би можеле да влијаат на климата во Србија поради воведувањето на санкциите, Бешири рече дека не очекува ненадејни реакции.

„Во Србија има силна критична маса, агресивна и насилна, која би можела да се мобилизира доколку владата или Вучиќ историски ѝ кажат не на Москва. Но, како што стојат работите, не треба да има ненадејни реакции од Белград и Москва, додека Вучиќ тивко ќе продолжи да застанува на страната на санкциите на ЕУ против Русија, под изговор дека Србија не го сака тоа, туку е принудена“, рече Бешири.

Ѓукиќ во сегашните околности не очекува промени во руската политика кон Косово, но го поставува и прашањето за идното влијание на Русија на светската политичка сцена, каде Кремљ досега ги споделуваше интересите на Србија.

„Навистина не можеме да знаеме како ќе изгледа светот по 24 февруари. Прашање е дали Советот за безбедност на Обединетите нации ќе изгледа како досега и дали таму ќе се решаваат некои клучни прашања од светската политика. И дали воопшто ќе има право на вето (со кое Русија до сега одлучуваше за Косово)? “м додава Ѓукиќ.

Косовскиот политички аналитичар Шкељзен Малиќи, исто така, очекува Путин да продолжи да ја игра исклучиво својата игра.

„Овие изјави не се ништо ново. Косово е во овие приказни уште од грузиските региони. Моја проценка е дека Путин ќе игра и на оваа и на онаа карта, како што сака во даден момент и во зависност од неговите интереси“, рече Малиќи.

„Очекувам Путин да продолжи да го користи правото на вето во ОН кога е во прашање Косово и да биде против неговото признавање“, додаде тој. (Ал Џезира)