Први ефекти од ограничените маржи во Србија – граѓаните разочарани, трговците незадоволни

Една недела откако на полиците на малопродажните синџири оживеа декретот на Владата на Србија со кој се ограничуваат маржите на максимум 20 проценти за основните прехранбени производи и бројни други производи, впечатоците за ефектите од оваа мерка се различни.

Ставовите на граѓаните се поделени. Додека некои веќе забележуваат одредени заштеди на своите сметки и ја поддржуваат намерата на владата да се справи со зголемувањето на цените, повеќето се чини дека мислат дека речиси и да нема намалување. Од друга страна, економистите предупредуваат дека малопродажните синџири нема туку така да се откажат од добар дел од колачот, односно од профитот што досега го остваруваа на српскиот пазар.

Во интервју за Biznis.rs, професорот на Економскиот факултет на Универзитетот во Белград, Љубодраг Савиќ, истакнува дека во целата оваа ситуација има четири актери – граѓаните, државата, трговците и производителите.

„Низ целата приказна досега, трговците се забавуваа најдобро. Ова е факт што никој не може да го оспори, дури ни тие не го оспорија. Некои имаа многу високи маржи – над 60 проценти, а не целата е заработка на трговците. Маржата е разликата помеѓу куповната и продажната цена, а тука се и трошоците, платите на вработените и слично. Во секој случај, тоа беше многу висока и неприфатлива бројка за другите актери, пред сè за производителите и граѓаните“, објаснува Савиќ.

Како што вели, не очекувал дека трговците ќе „ја послушаат државата“ во овој случај, но ниту очекувал ваков вид реакција од малопродажните синџири кои се незадоволни и веруваат дека државата не им дозволува да работат.

„Последицата од тоа ќе биде дека нема никакви акции – граѓаните не се заинтересирани за нас и ние ќе најдеме начин да управуваме. Тој начин на справување може да биде многу различен. Од, на пример, намалување на пакувањето, до фактот дека производителите страдаат. Ова е веќе добро воспоставена практика што трговците ја користеа дури и пред да се ограничат маржите“, оценува тој.

Савиќ забележува дека во претходните години, трговците земале дел од своите трошоци, како и добар дел од својата добивка, од производителите на различни начини.

„Ако производителот има трговец на кого му снабдува со години и ако, на пример, неговата жетва сливи стигне за 15 дена, тој мора да прифати секаков вид уцена бидејќи пресметува помеѓу тоа што би изгубил ако не продаде ништо и ако го продаде поголемиот дел од тоа по пониски цени“, вели професорот Савиќ.

Право на државата е да води социјална политика, но и трговците и производителите мора да бидат свесни дека живеат и работат во Србија.

„Доаѓа голема странска компанија, добива лиценца за работа на српскиот пазар, а тоа не значи само заработка, туку и земање предвид што државата – а особено граѓаните – очекуваат од неа. Можеби државата отишла предалеку во драстичното намалување на маржите, но пред тоа имало заклучок дека трговците отишле предалеку со непристојно високи маржи. Некако, тоа беше логичен начин сите актери на овој пазар да седнат на маса и да најдат некое решение кое нема да биде трајно, но кое во моментов е прифатливо за мнозинството“, истакнува Љубодраг Савиќ.

Во таква ситуација, како што наведува, трговците веруваат дека државата „отишла на ѓон“, потрошувачите дека трговците не ги почитуваат мерките бидејќи некои цени биле намалени, некои зголемени, а добар дел воопшто не ги почитувале, додека од друга страна, производителите веруваат дека ќе страдаат во целата приказна бидејќи сè што државата сакала да „симне“ преку маржи, трговците прво ќе се обидат да преовладаат на нивниот грб, пишува Biznes.rs.

„Јасно е што се сакаше, меѓутоа, беше тешко реално да се очекува дека ова ќе се спроведе до крај. Сепак, не очекував ваков отпор и арогантно однесување на некои трговци“, вели професорот Савиќ и додава дека чувството на мнозинството потрошувачи е дека оваа мерка не се спроведува.

„Некои се целосно разочарани, други велат дека има малку производи што се намалени, додека некои веруваат дека намалувањето не е ни блиску до она што е ветено. Во секој случај, повеќето луѓе имаат чувство дека оваа мерка не е целосно почитувана, но дека се обидуваат на секој начин да спречат нејзино спроведување“, заклучува нашиот соговорник.

Професорот Љубодраг Савиќ укажува на фактот дека трговците повеќе нема да организираат акции и дека ова е легитимен чин, бидејќи тие одлучуваат дали ќе има или не. Сепак, тој потсетува дека промотивните продажби во Србија беа сомнителни и заведувачки за потрошувачите.

„Дури и промотивните цени што трговците на мало ги спроведуваа од време на време беа значително повисоки од цените на тие производи во нашата непосредна околина. Имавме некои промоции што се покажаа како не се бидејќи трговците на мало прво ја зголемуваат цената, а потоа ја намалуваат за 20-30 проценти“, вели Савиќ и заклучува дека трговците на мало очигледно не го разбрале моментот во кој живееме.

„Тие се водеа исклучиво од сопствените интереси, имајќи предвид дека тие се центарот на светот и дека сите други – од производителите, државата, граѓаните – треба да им се поклонуваат и да бидат среќни што купуваме прилично нискоквалитетна стока по цени што се значително повисоки отколку во земјите од кои доаѓаат“.