Протести на очај

Ова се луди времиња. Библиските нарушувања во природата, како што се неверојатниот пороен дожд во Дубаи или масовното изумирање на рибите во прегреаниот резервоар во Виетнам, се чини дека ја отсликуваат нашата прегреана политика и социјална средина.

Во такви моменти, од клучно значење е да се задржи студена глава и да се анализираат сите чудни појави што е можно поблиску, објективно и бестрасно. А малку феномени во денешно време се почудни од протестите околу израелското бомбардирање и инвазијата на Газа како одговор на терористичкиот напад на Хамас минатиот октомври.

Треба да ја признаеме реториката од некои политизирани муслимани, како оние кои неодамна демонстрираа во Хамбург, Германија, извикувајќи „Kalifat ist die Lösung“ („Калифатот е решението“). И треба да признаеме дека, и покрај масовното присуство на Евреи меѓу демонстрантите, меѓу нив има барем неколку вистински антисемити (исто како што има некои геноцидни манијаци во Израел).

Додека многу коментатори ја забележаа паралелата помеѓу денешните пропалестински демонстрации и студентските протести во 1968 година против Виетнамската војна, италијанскиот филозоф Франко Берарди укажува на важна разлика. Реторички, барем, демонстрантите од 1968 година експлицитно се идентификуваа со антиимперијалистичката позиција на Виет Конг и поширок, позитивен социјалистички проект, додека денешните демонстранти многу ретко се идентификуваат со Хамас и наместо тоа „се идентификуваат со очајот“.

Како што вели Берарди: „Очајот е психолошка и исто така културна особина што ја објаснува широката идентификација на младите со Палестинците. Мислам дека поголемиот дел од студентите денес свесно или несвесно очекуваат неповратно влошување на условите за живот, неповратни климатски промени, долготраен период на војна и навестувачка опасност од нуклеарни распламтување на конфликтите што се во тек на многу точки на геополитичката карта“.

Би било тешко да се објасни ситуацијата подобро од тоа. Непристојниот репресивен одговор на властите на протестите ја поддржува хипотезата на Берарди. Острите репресии не се мотивирани од никаков страв дека протестите ќе започнат ново политичко движење; туку, тие се израз на паника – залудно одбивање да се соочиме со очајот што ги обзема нашите општества.

Знаците на оваа паника се насекаде, па дозволете ми да дадам само два примери. Прво, кон крајот на минатиот месец, 12 американски сенатори испратија писмо до Меѓународниот кривичен суд во кое му се закануваат со санкции доколку одлучи да издаде налог за апсење на израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху.

Иако ова беше строго републикански потфат, администрацијата на претседателот Џо Бајден, исто така, изврши притисок врз МКС да не ги обвинува израелските официјални лица за воените злосторства извршени во Газа. Ваквите закани сигнализираат ништо помалку од пропаѓање на заедничките глобални вредности. Иако овој идеал секогаш беше донекаде лицемерен (САД, на пример, одбија да се приклучат на МКС), владите барем го поддржуваа во духот.

Вториот неодамнешен пример го поддржува истиот заклучок. На 4 мај, Франција (почитувајќи ја забраната за виза издадена од Германија) му забрани влез на Гасан Абу-Сита, британско-палестински хирург кој требаше да даде сведоштво пред францускиот Сенат за она што го видел додека ги лекувал жртвите од војната во Газа. Со вакви груби акти на цензура и маргинализација кои се случуваат пред нашите очи, веќе не е претерување да се каже дека нашите демократии се распаѓаат.

Сите знаат дека ситуацијата во Газа е неприфатлива. Но, многу енергија е посветена на одложување на интервенцијата што ја бара кризата.

Еден начин да се помогне да се надмине ќор-сокакот е да се понуди јавна поддршка за студентските протести. Како што рече американскиот сенатор Берни Сандерс на 28 април, „Она што го прави десничарската, екстремистичката и расистичка влада на Нетанјаху е без преседан во модерната историја на војување… Токму сега, ја разгледуваме можноста за масовна глад во Газа. Кога ги искажувате тие обвиненија, тоа не е антисемитизам. Тоа е реалност“.

По нападите на 7 октомври, Израел ја нагласи суровата реалност на она што го направи Хамас. Сликите нека зборуваат сами за себе, рекоа израелските власти. Бруталните убиства и силувања беа снимени од сторителите и беа таму за сите да ги видат. Немаше потреба од сложена контекстуализација.

Зарем сега не можеме да го кажеме истото за палестинското страдање во Газа? Нека сликите зборуваат сами за себе. Погледнете ги прегладнетите луѓе во преполни импровизирани шатори, децата кои полека умираат додека нападите на израелски проектили и беспилотни летала продолжуваат да ги претвораат зградите во урнатини, потоа во купишта, а потоа во прашина.

Се сеќавам на она што Мајкл Игнатиеф (тогаш новинар) го напиша во 2003 година за американската инвазија на Ирак: „За мене, клучното прашање е кој би бил најдобриот резултат за ирачкиот народ – што е најповолното да ги подобри човековите права од 26 милиони Ирачани? Она што отсекогаш ме полудуваше околу опозицијата [на војната] беше тоа што никогаш не беше за Ирак. Тоа беше референдум за американската моќ“.

Истиот заклучок не важи за денешните антивоени протести. Далеку од референдум за палестинската, израелската или американската моќ, тие се водени првенствено од очајничката молба едноставно да се запре убивањето на Палестинците во Газа.

Значи, што треба да направи администрацијата на Бајден (настрана од замената на потпретседателката Камала Харис со Тејлор Свифт на овогодинешниот изборен билет)? За почеток, САД можат да се приклучат на глобалната иницијатива за признавање на Палестина како држава. Далеку од тоа дека е пречка за мирот на Блискиот Исток, палестинската државност е предуслов за какви било сериозни преговори меѓу двете страни. Спротивно на тоа, отфрлањето (или бескрајното одложување) на таквото признавање неизбежно ќе го поддржи фаталистичкиот заклучок дека војната е единствената опција.

Колку и да звучи чудно, ние сме сведоци на една од лошите страни на губењето на хегемонистичката моќ на Америка (како што беше случајот и со повлекувањето на САД од северна Сирија, а потоа и од Авганистан). Идеално, САД едноставно би ја нападнале Газа од морето, повторно би воспоставиле мир и ред и би му пружиле хуманитарна помош на населението. Но, не сметајте на тоа. Секогаш може да се потпреме на тоа дека САД ќе пропуштат можност да ја распоредат својата преостаната империјална моќ за добра цел.

(Славој Жижек, професор по филозофија на Европската школа за постдипломски студии, е меѓународен директор на Институтот за хуманистички науки Биркбек на Универзитетот во Лондон. Текстот е дел од мрежата на „Проект синдикејт“.)