Поезија за деновите на изолација – РАДОВАН ПАВЛОВСКИ
Радован Павловски (1937) е исклучителна појава во македонската поезија. Кога на почетокот на 1960-тите се појавија неговите први стхозбирки тоа претставуваше своевидна револуција во поетскиот јазик во тогашните југословенски простори. Неговата метафорика е извонредна. Речиси во целото негово творештво се провлекува селото Железна Река, Гостиварско, каде го помина своето детство и кое е непресушен извор на неговата поезија.
Елипса
Ме виде на сон
а јас на Север
чув како работат
часовниците на смртта
и ти како се бориш
и како отклучуваш простори
и ја заведуваш големата сенка
да не ти ги покрие очите
за да го видиш сина си
потоа таа голема сенка
од пролетта прави есен
и ги затвора патиштата
пристапот кон тебе да биде тежок
како кон престол на болот
на кој лежиш прикован
а само гранче на прв цут на црешна
трепери врз камен како врз дланка
и зема душа на пролет
од гласот на твојот Дух.
Ангелот е во воздухот,
со една нога на земја.
Прва стража
Меѓу цветовите и камењата
подоцна ќе се јави оган
и модра веда ќе фркне до изворите
Речникот на Природата ќе дојде до збор
да ја изговори својата тајна Сега пред нас
ти татко сè знаеш а замолче Синоќа
префрлавме планини на болот
и штом со очите се видовме
ти ги склопи очите а те осветлија
големи светлини Жалоста наша да биде
строга и затегната како бајрак во бој
Убавината што не испушта од себе
ни меч ни перо ни благост на плод
и ведра нежност на цвет
а за тоа да не дознае светот-твојот лик
за нас да се задржи за вечност
чисто и совршено лице на цонцето
што вчера на пладне го бараше од мрак
зеде од сонцето светлина
и да ја затвори во својата дланка
по чии линии
бродат корабите на твојата душа.
Младичот што спие на пладне
Звукот на смртта
те занесува да спиеш
о младичу
разбуди се
Имаш поле озвучено од билки и мотики
Утинското сонце е голема трпеза
на која орачите го кршат својот леб
Пладнето крие црни конци на ноќта
Ти под себе си закопал камење и месечина
Десет коњаници од заседа
Нежна билка ти ги врзува прстите за земја и не те пушта
сè додека не ѝ доделиш
замрачен бакнеж среде пладне
Од тревата се крева хор на мртвите љубовници
Разбуди се о младичу
Мојот брод граден од винова лоза
со засипнато грло е на море
Има час кога сè е мртво од сон
Има час кога се проучувам дали сум луд
Вечер е
и доаѓаат многу луѓе да те разбудат
Ти ја црташ картата на ѕвездите
и длабоко дишиш
Разбуди се о младичу
и раскажи ни ги соновите
па на убав коњ ќе одјавам до Железна Река
да нè освежи ветерот до водениците
Со ранет цвет ја закопчувам кошулата од ветер
и влегувам дома о љубов
кажи со каков пијалак се служиш во сонот
што не се разбудуваш о младичу.
ОРФЕЈ
За господарот на перото
небото не е пречка
за човекот и црвот можност е
Орфеј со лирата да слезе
во пеколот
Чекори
срце
чекори
Ни капка вода
не пиј од пеколот
Орфеју
Ноќ
Иди по мене. Идеш ли?
Идам. А ти?
Идам
Не свтрувај се!
Слушам
Задржи го гласот во срцето
Слушаш ли?
Слушам
Чекори
срце
чекори
Смртта
Не може да земе онолку
колку што може да даде љубовта
водопадот на лирата
на моите камења
корења и красти Орфеју
од мене
и од мојата земја
пеј ја во мене својата песна.
РАЗВЕНЧУВАЊЕ
Душата ја венчав со долги патишта и тоа го
нареков
вечност затворена во плима. Молња ми ја
открива ноќната насмевка
В зора личам на продавач на гласни труби
најдени во ноќта. Мајка ми мајчински ме вика
од ридот
Мојот дух не е пчела да ме вратиш од невремето
во градот
Јас сум презафатен од прекројување на
просторите
Телото е повредено-душата во љубовта
пофалена
и јас на мртвите им проштевам за лошите дела
Лику мој со боја на темјанушка каде пловиме
Што да се прави во ова време разјадено од
преголеми познанства
што сочинуваат синџир од годините во
прогонство меѓу ближните
Облаци. Векот трча по облека од театрите и
националните музеи
Навистина, јас имам право да одам гол
и за време дождот да држам говори за причините
на сите бродоломи
Знам дека никој не може подобро од мене да ја чуе
музиката од подвижни пустини
Во вртењето на Вселената се слушаат
биењето на срцето
и нашите бајки
Јас ја слејувам душата со ветровите
што ме носат во предели непознати за вашата душа
Самоубијците се убиваат со желба
да им се позлатат спомениците а тоа е тажно и
боли како раѓање
Да ги обноват сите чула но
Молчеливи со помош на свеќа ѝ се враќаат на
светлината
Уште малку воздивнување и јас би ја изгубил
слободата
Однесен од ветровите како јоргован во витлите
на езерото
Што ми можете вие невидливи богови
освен да ми здодевате со својот пород од воздишки
освен да ми ја крадете земјата од под нозе
Нарцисите нека одат по ѓаволите
И земјиштето што ги храни нарцисите нека
оди по ѓаволите
Немам никаква врска со оние што ме проколнаа
Поет-беспризорна вечност на просторите
Истовремено постојам насекаде расфрлан
како ветер
Не можам да постојам меѓу сè она што го опевам
Имам некаква врска со демоните
И уште две три неопеани места на мојава душа
со кои ќе скитам по светот
Зошто сум јас виновен
што е раѓањето на песната рамно на
возбудено море
Оној што ќе го издржи заморот
ќе ја сфати песната и ќе молчи
Низ камена дулбија гледам како ми се
приближува море
На крајот награден сум од допир со убавина
И што може да каже една моја солза пред морето
освен воодушевување од течностите
броење на брановите во себе како запци на чешел
Значи јас сум напуштен од вас како небото во
кое гледате
Значи јас сум прогонет
Значи јас прославувам
Чаша горчлив пијалак оставам на раскрсницата
Исчезнувања среќен пат и оставете ме сам
Станав подвижно засолниште на прогонети
убавини
Јас знам секоја ѕвезда да ја разглобам
на своите светлосни атоми минути
и пак со бакнеж да ја запечатам
Мојата огнена земја од стопени прстења и
камбани
на дланки би ја пренесол да биде брег на Океанот
над кој се вее
моето шалче од виножито.