Планот да се наплаќаат 5 евра за влез во Нотр Дам предизвика жесток спор

Недели пред закажаното големо повторно отворање по разорниот пожар, Нотр Дам се вплетка во ескалирачки спор околу тоа дали да им наплати на идните посетители такса за влез во готското ремек дело од 12. век.

Француската министерка за култура, Рашида Дати, оваа недела предложи туристите кои ја посетуваат париската катедрала, позната како „душата на Франција“ и едно од најголемите светски архитектонски богатства, да платат влезница од 5 евра за да помогнат во зачувувањето на пропаднатите цркви во земјата.

Но, додека посетителите на најзначајните катедрали во соседните земји, вклучувајќи ги Шпанија, Италија и Британија, рутински плаќаат за привилегијата, француската Римокатоличка црква жестоко се противи на идејата, а експертите предупредија дека таа може да биде дури и нелегална.

Нотр Дам треба повторно да се отвори на 8 декември, откако за влакно го избегна целосното уништување во април 2019 година, кога пламените јазици ги раскинаа неговите дрвени рафтери и оловниот покрив, уривајќи го неговиот монументален врв и поттикнаа мамутски петгодишен проект за реставрација.

Претседателот Емануел Макрон тогаш рече дека катедралата, посетена од 12-14 милиони луѓе една година пред пожарот, е „нашата историја, нашата литература, нашата колективна имагинација – местото каде што ги живеевме сите наши големи моменти, нашите војни и нашите ослободувања. Тоа е епицентарот на нашиот живот“.

Но, Дати за весникот „Фигаро“ изјави дека ширум Европа луѓето „мора да платат за да ги посетат извонредните религиозни зданија“, додавајќи дека таа „предложила многу едноставна идеја на парискиот надбискуп: симболична такса за сите туристички посети на Нотр Дам од пет евра“.

Шемата може да собере до 75 милиони евра годишно, што ќе биде „целосно посветено на голем план за зачувување на религиозното наследство на Франција“, рече таа. „Нотр Дам ќе ги спаси сите цркви во Франција. Тоа би било прекрасен симбол“.

Францускиот министер за внатрешни работи, Бруно Реталjо, ја поздрави идејата, за радиото Франс Интер дека „ако 5 евра можат да го спасат религиозното наследство на Франција, тоа е добра работа, без разлика дали некој верува во рајот или не: едноставно, ова е нашиот пејзаж“.

Многу европски катедрали им наплаќаат на туристите. Билетите за миланскиот Дуомо чинат 10 до 30 евра (за брза патека и пристап до тераса со лифт, наместо по скали), додека базиликата Свети Марко во Венеција е поскромна од 3 евра (плус 10 евра за камбанаријата).

Во Шпанија, џамијата-катедрала во Кордоба чини 13 евра, катедралата во Севиља се наплаќа 12 евра и Саграда фамилија во Барселона 26 евра. Катедралата во Кентербери во Велика Британија чини 17 фунти, Вестминстерската опатија 30 фунти и Свети Павле 25 фунти.

За значајните катедрали во градовите популарни кај туристите, приходот може да биде значителен: Саграда дамилија, ремек-делото на Антони Гауди и најголемата недовршена католичка црква во светот, собра повеќе од 125 милиони евра од нејзините речиси 5 милиони посетители во 2023 година.

Француската католичка црква, сепак, останува силно приврзана кон принципот на слободен пристап за сите, без разлика дали се верници или туристи, иако некои катедрали им наплаќаат на посетителите да влезат во одредени делови од зградата, како што се камбанарија, крипти и ризници.

Црквите и катедралите мора да можат „да ги пречекаат сите, безусловно – затоа нужно бесплатно – без разлика на религијата, верувањето, мислењата и финансиските средства“, се вели во строгата изјава на епархијата Нотр Дам.

Се додава дека со оглед на дизајнот на Нотр Дам, воспоставувањето систем што прави разлика помеѓу туристите и луѓето кои доаѓаат во катедралата за приватна молитва ќе биде „исклучително комплицирано во однос на нејзината практичност“.

Таа инсистираше на тоа дека е отворена за „други шеми кои не се состојат од оданочување на посетителите на катедралата“, но рече дека универзалната влезна такса од 5 евра „неизбежно ќе доведе до тоа луѓето да одбијат да ја посетат зградата која по својата природа треба да биде широко отворена за сите “.

Предлогот на владата, исто така, може да наиде на правни потешкотии според законот за секуларизам во Франција од 1905 година, кој ги одвои црквата и државата, пренесувајќи – меѓу другото – сопственоста на верските објекти од првата на втората.

Законот вели дека посетите на црквата „не можат да подлежат на никаков данок или давачка“. Црквите може да наплаќаат од посетителите да влезат во одредени простории, на пример, камбанаријата, како што правеше самата Нотр Дам (за 17 евра) пред пожарот, „но не можете да наплаќате за пристап до самата зграда“, вели Маеле Конт, предавач на Универзитетот Жан Моне.

Бидејќи законот од 1905 година не е дел од францускиот устав, некои правни експерти предложија владата, доколку навистина се утврди, може едноставно да го преработи. Во секој случај, рече Ариел Вајл, градоначалник на центарот на Париз, нешто треба да се направи.

„Предлогот на министерот каков што е можеби не е возможен“, рече Вајл за Радио Франс, „но го покренува прашањето за огромниот број посетители на Нотр Дам и за колосалните инвестиции потребни во нашето религиозно наследство на национално ниво“.

Стефан Берн, советникот за наследство на Макрон, би отишол понатаму. „Не кога има услуга“, рече тој. „Тоа е дом Божји; тогаш мора да биде бесплатно. Но, дали е навистина толку лошо да им се наплаќа на туристи во шорцеви, со камери околу вратот?“ (Гардијан)