Новите библиотеки во Европа се „дневни соби“ на 21. век

Надвор од футуристичките нивоа од стакло и метал на Де Крок, градската библиотека во Гент, Белгија, стои статуа: четири џиновски, светло насликани фигури цврсто наведнати една кон друга, нивните глави само допираат – како да си кажуваат нешто.

„И навистина се работи за тоа“, рече координаторот за услуги и комуникации Елс Ван Ромпеј. „Ова е повеќе од библиотека, иако книгите се нејзиното јадро. Тоа е исто така место за учење, поврзување, развој, соработка. Или само да се биде. Место за средба за нашите умови“.

Де Крок не е сама. Сите, исто така изградени во изминатите седум или осум години, централната библиотека Ооди во Хелсинки, Док1 во данскиот Архус и Дајхман Бјорвика во Осло ја делат речиси истата визија за библиотеката: всушност дневна соба за градот од 21 век.

Прошетајте низ влезните врати на Де Крок – именуван по свиокот на реката Шелд на кој се наоѓа, поврзувајќи го средновековниот градски центар на третиот по големина град во Белгија со неговиот универзитетски кварт – и ќе им се придружите на повеќе од 4.000 други кои исто така го прават тоа секој ден .

Тие варираат на возраст од ученици од основно училиште кои ја посетиле детската позајмувачка библиотека на долниот кат, со пријатни кутии за читање и повеќејазични дигитални машини за раскажување приказни, до пензионери кои доаѓаат на лекција на Интернет.

„Ми се допаѓа“, рече Елин (63). „Доаѓам еднаш неделно, да ги читам весниците, да позајмам книга, да одам на разговор“. Лук, неодамна пензиониран, рече дека бескомпромисната модерност на зградата на почетокот била непријатна, „но сега ми се допаѓа, многу. И тоа е нешто што го имаме заедно“.

Барис (20) ги ревидираше своите завршни универзитетски испити на едно од 1.000 работни места во зградата. „Тоа е кул место“, рече тој. „Мешавина од тивки и зафатени области, можете да работите или да се дружите“. На 43-годишната Ефи ѝ се допаднаа колачите и погледот на третиот кат на стариот град.

Откако беше отворена во март 2017 година, заменувајќи низа полузапуштени, главно индустриски згради, Де Крок, дизајниран од тим каталонски и белгиски архитекти, беше поздравенс како „точка на поврзување“, „обележје“ и „културрн катализатор“ од критичарите.

Јазичниот центар нуди материјали на англиски, француски, арапски и турски, со фокус на учење холандски: 260.000 жители на Гент (плус 60.000 студенти) се сè поразновидни и половина од помалите деца во градот не зборуваат холандски дома.

Во салите за состаноци на секој кат се одржуваат предавања, разговори и конференции. Имаше слем поетски читања на скалите и концерти на пијано во фоајето. Членството е бесплатно и доаѓа со неограничено Wi-Fi и два часа компјутерско време дневно.

И покрај сета нејзина новооткриена задача како „навигатор на знаење и олеснувач“ во сè покомплексен и поврзан свет, традиционалната улога на библиотеката исто така има корист од нејзиниот нов дом: позајмувањата на библиотечни книги, далеку од опаѓање, се зголемија за речиси 10%.

Во текот на неговиот развој и почетната фаза на отворање, раководството на Де Крок работеше во консултација со тимот на еден од новите пионери на библиотеката во Европа, Док1во Архус, вториот град во Данска, која беше отворена две години порано, во 2015 година.

Слично наградуваната, футуристичка и транспарентна зграда, Док1 – на брегот на пристаништето – е дел од поголем комплекс вклучувајќи мултимедијален центар и оддел за услуги на граѓаните во градот, плус најголемиот автоматизиран паркинг во северна Европа.

Привлекувајќи повеќе од 1 милион корисници годишно и дизајнирана по обемни фокус групи со жителите на градот, новата библиотека, е домаќин на предавања, конференции и концерти, како и сите активности на најсовремената библиотека од 21-от век.

Над централното скалило виси огромно бронзено тубуларно ѕвоно кое тежи 3 тони и е поврзано со породилното одделение на универзитетската болница во Архус, каде родителите можат да притиснат копче за да ѕвонат кога ќе се породи нивното новороденче.

Хелсиншката Ооди („Ода“) беше отворена 18 месеци по Де Крок, на стогодишнината од независноста на Финска во декември 2018 година. Новата библиотека достигна 1 милион посетители за само четири месеци, а се очекува да достигне 10 милиони на почетокот на 2024 година.

Спектакуларната зграда изградена од 160 километри финска смрека и со живи дрвја на нејзиниот последен кат, Ооди – исто така дом на студија за продукција на музика и видео, кино, работилници и „мансарда за лудило“ – има за цел да им посака добредојде на сите.

„Бизнис [луѓе], семејства со бебиња, студенти, бездомници – сите се вклопуваат во исти ѕидови и ние се стремиме да обезбедиме соодветни услуги за секого“, рече директорката на библиотеката, Ана-Марија Соининвара.

Неговиот рецепт, додаде таа, е „вреднување на соработката, слушање на другите, зголемување на сопственото разбирање – и нудење нешто за секого за што вреди да се напушти куќата“.

Најновиот додаток на растечката европска листа на „библиотеки на новата ера“ беше отворена во 2020 година, на брегот на Осло во близина на градската опера.

Петкатната библиотека Дајхман Бјорвика има кафуле, ресторан, медиумски работилници, аудиториум, студиа за снимање, мини кино, салони и зони за игри. „Најголемата полица за книги во Норвешка“, рече нејзиниот тогашен директор Кнут Скансен, „е навистина библиотека за иднината“. (Гардијан)