Малку познатата група која ја спасува Украина

 РАМШТАЈН, Германија – Кога американскиот секретар за одбрана Лојд Остин ги собира шефовите на одбраната на повеќе од 40 земји овде во југозападна Германија секој месец, повеќечасовниот собир обично завршува на ист начин: Селест Валандер, шефица за меѓународни безбедносни прашања во Пентагон , го повикува секој учесник да прочита какво оружје е подготвена нивната нација да и подари на Украина. Тоа ја стави месечната група позната по бирократскиот наслов на Контакт група за одбрана на Украина – под-радар како централна сила во опремувањето на украинската војска со сè – од прецизни ракети до главни борбени тенкови. Исто така, оваа група ѝ помогна на нацијата да создаде ад хок, но сепак неверојатно модерна војска која ќе надмине некои долгогодишни членки на НАТО.

Но, на маргините на состанокот на групата на 21 април во пештерата обложена со дрвени облоги овде во воздухопловната база Рамштајн, беше јасно дека да останат обединети, што и  успеа на групата земји повеќе од една година – ќе биде зголемен предизвик.

Неодамна во групата се појавија голем број пукнатини, особено околу тоа дали и кога да се испратат западни борбени авиони во Украина, како и околу доцнењето на одредени испораки на оружје – најгорливите, германските и шпанските тенкови. Во меѓувреме, масовниот трансфер на оружје во Киев ги остави донаторите загрижени за сопствените резерви, а неодамнешните состаноци почнаа да се свртуваат кон прашањето за повторно опремување на сојузниците на НАТО, како и за одржување на оружјето донирано на Украина на долги патеки.

„Веќе направивме многу во однос на донациите, но сега прашањето е повеќе околу одржливоста“, рече Еса Пулкинен, постојан секретар или заменик во Министерството за одбрана на Финска.

„Покрај поддршката за Украина, ние исто така треба да ги надополниме сопствените резерви“, рече еден европски дипломат.

Остин, претседателот на здружените началници, генералот Марк Мили и украинскиот министер за одбрана Олексиј Резников седат на масата  опкружени со американски и украински знамиња. Над нивните глави висат кристални лустери. Средбата започнува, како и секогаш, со ажурирање на бојното поле од Украинците.  Остин ја води дискусијата, давајќи воведни и завршни коментари, но обично поминува повеќе време слушајќи ги презентациите. За време на последниот состанок членовите посветија еден блок од 90 минути за да разговараат за предизвиците за одржувањето на оружјето, а целиот состанок траеше повеќе од шест часа.

Поттикот за собирите во Рамштајн дојде без помпа на почетокот на конфликтот. Додека подготвуваа тајно патување во Украина за време на војната, само еден месец по руската инвазија, луѓето што присуствуваа на дневниот состанок на персоналот во Остин во 6:30 часот на третиот кат на Пентагон  повикаа на „синхронизација на политиката“ , но сфатија дека се создава голем проблем.

Киев го преживеа првичниот напад на Русија, но сепак стана јасно дека САД и другите земји ќе треба да ги надминат минатите сомневања за вооружување на Украина и да се посветат на долг рок. Во тие рани денови, никој не ја координираше опремата што земјите брзо почнаа да ја ветуваат, ризикувајќи сериозна погрешна проценка.

„Остварив многу телефонски повици разговарајќи со земјите во стилот „дали можеш да го испратиш ова“ и мислам дека токму во тој момент се разви идејата што ја имаше секретарот, дека треба да ги собереме клучните соработници во Украина за да можеме да разбереме кој е опсегот на ова“, рече Валандер во интервју во Пентагон.

Остин ја нарече Контакт група за одбрана на Украина, која се состана на 26 април 2022 година во Рамштајн. Токму состанокот – кој беше замислен и планиран за околу една недела – го започна процесот на спасување на Украина.

Иако избувнуваат спорови меѓу учесниците, снајперот обично останува надвор од собата – извонреден подвиг за кој членовите велат дека се должи на стабилното лидерство, мирното присуство и длабокото воено знаење на Остин. Вниманието на Остин на билатералните односи – вклучително и  јавната пофалба за нивните донации – му донесе кредибилитет, според официјални лица вклучени на состанокот во Рамштајн.

Состаноците во Рамштајн се типично скриптирани работи, за време на кои министрите читаат од подготвени белешки. Но, собирите ги  прикриваат значителните разлики меѓу владите кои работат на вооружување на Украина. Источноевропските земји, како Полска и Естонија, се наметнаа напред во обезбедувањето помош, додека Германија и Франција често заостануваат. САД – конкретно Остин – понекогаш мора да ги приближи двете страни.

Во меѓувреме, Киев постојано бара повеќе – и подобра – опрема. Мастилото едвај се исуши за одлуката да се испратат главните борбени тенкови Абрамс во јануари, а  украинските власти го обновија притисокот да добијат борбени авиони Ф-16.

Прашањето за борбените авиони сè уште е ектуелно, а раздорот меѓу различните учесници околу тоа дали да се испратат западни воени авиони беше прикажан на најновиот состанок во Рамштајн. Додека Остин и другите официјални претставници на САД беа јасни дека не веруваат дека Ф-16 се неопходни за тековната борба, други велат дека групата сè уште дебатира за ова прашање.

„Во тек е дискусија и за други видови авиони“, рече генералниот секретар на НАТО Јенс Столтенберг, говорејќи пред новинарите додека учесниците ги испружија нозете за време на паузата на состанокот. Сепак, други изгледаа сигурни дека западните авиони во одреден момент ќе се упатат кон Киев.

„Западните борбени авиони ќе бидат дел од западната воена интеграција на вооружените сили на Украина, без разлика дали е моментот сега или можеби подоцна“, рече Пулкинен.

Претседателот Џо Бајден понекогаш го користи Остин за да апелира директно до неговите колеги да направат повеќе за да и помогнат на Украина. Во јануари, откако германскиот канцелар Олаф Шолц одби да испрати тенкови Леопард без претходно САД да испратат свои тенкови Абрамс, претседателот се обрати до Остин за да упати последен апел до неговиот сосема нов германски колега, министерот за одбрана Борис Писториус, на собирот истиот месец. 
Канадската министерка за одбрана Анита Ананд се присети како Остин ја охрабрил да донира некои од 82-те канадски тенкови Леопард 2. Разделбата со тие тенкови „не беше мала работа“, рече таа. 

Бајден имаше причина да се надева дека Остин може да постигне договор. За време на конфликтот, секретарот за одбрана постојано успеваше да ги претвори своите односи во конкретна помош за Украина. На почетокот на војната, Остин лично посредуваше во договорот со министерот за одбрана на Словачка да испрати еден од нејзините системи за воздушна одбрана С-300 произведени во Русија, во замена за тоа САД да репозиционираат еден од своите ракетни системи Патриот во Словачка. Но, овој пат, Остин не можеше да го пробие двоумењето на Берлин. На крајот, Бајден заврши со зелено светло за Абрамс, отворајќи го патот за Германија да ги испрати Леопардите.

Некои нации сè уште се фрустрирани од бавното темпо на донациите на Берлин. Германија треба да „испраќа повеќе оружје, повеќе муниција и повеќе пари за Украина, бидејќи тие се  најбогатата и најголемата земја“, изјави полскиот премиер Матеуш Моравјецки.Тој додаде дека Германците „не биле великодушни како што требало“ со Украина од почетокот на војната.

„Колективно мораме, и можеме, да направиме повеќе. Сите разбираме што е во прашање“, изјави естонскиот министер за одбрана Хано Певкур. Осврнувајќи се на сопствената влада, тој рече: „Дефинитивно направивме многу“.

И покрај разликите меѓу различните земји, учесниците рекоа дека доследноста и вниманието на Остин на личните односи прават секој собир да помине непречено и е причината членовите да се враќаат во Рамштајн постојано и повторно да разговараат за нови начини за поддршка на Украина.

„Затоа мораме да се собереме и да кажеме зошто треба да и помогнеме на Украина“, рече Певкур.

Но, тензиите околу одлуката за тенковите би можеле да навестат повеќе гнев  следните месеци, бидејќи Украина продолжува да цица милијарди муниција. Заменувањето на сето тоа бара време, планирање и значителни инвестиции. На последните неколку состаноци на групата за  Украина се виде дека сојузниците почнаа напорно да размислуваат за тоа како да најдат пари – и индустриски капацитет – за да ја заменат опремата испратена за борба против Русите.

„Тоа е сепак единствениот ефикасен формат кога станува збор за координација на испораките, но и за потребниот материјал“, рече еден висок европски дипломат. „Без оглед на разликите во мислењата“.

Плус, тие треба да се пробијат низ специфичните интереси и да најдат начин да направат нешто уште потешко: заеднички да произведуваат муниција и друг материјал додека војната во Украина се меле и поединечните производни линии го достигнуваат својот лимит.

Друго прашање кое предизвикува поделба е како трошоците за одбрана да се поделат меѓу сојузниците. Годишниот извештај на НАТО, објавен во март, покажа дека и покрај цела година ветување за зголемени трошоци за одбраната, само седум земји од 30 ја исполниле деветгодишната цел да трошат 2 отсто од својот БДП на одбраната – две помалку земји отколку што ја постигнале целта во 2021 година. На состаноците во Рамштајн се појавија други трендови кои исто така фрустрираа некои учесници. Според двајца европски дипломати, неколку земји постојано ветуваат опрема што изгледа дека никогаш нема да пристигне, но се рециклира на секој состанок без приложена временска рамка.

„Тие некако никогаш не спомнуваат кога тоа ќе се случи, а потоа имаме друг формат Рамштајн, а вие сè уште го тврдат истото“, рече еден од официјалните лица.

И покрај овие пукнатини што се појавуваат, останувањето со Киев на долги патеки е главна точка на разговор за сите сојузници на НАТО од почетокот на војната, па дури и со некои одложувања во ветената опрема, донациите продолжуваат да течат преку границата кон Киев. И 14 месеци подоцна, со нови пролетни и летни офанзиви на патот, нема промена во таа реторика.

„Не можеме да дозволиме заморот од војната во нашите општества и во политиката да завладее“, рече латвиската министерка за одбрана Инара Мурниеце при посетата на Вашингтон непосредно пред последниот состанок во Рамштајн. „Мораме да го зграпчиме овој моментум и да направиме се што е можно за да ја направиме пролетната и летната украинска офанзива успешна. Не можеме да го изгубиме овој момент“, порача таа. (Политико)