Во јуни Молдавија и Украина ќе започнат преговори за пристапување во ЕУ 

 Украина и Молдавија се очекува формално да ги отворат преговорите за пристап во ЕУ во последната недела од јуни. Неколку дипломати со кои РСЕ разговараше под услов да останат анонимни се уверени дека ќе се одржи „церемонијална меѓувладина конференција“ (IGC) во Брисел со двете земји непосредно пред Унгарија да го преземе шестмесечното ротирачко претседавање со Советот на ЕУ на 1 јули.

Тие, исто така, рекоа дека очекуваат преговарачките рамки со двете земји да бидат усвоени од земјите-членки на ЕУ во исто време. Лидерите на ЕУ во декември 2023 година го дадоа зелено светло за почетокот на преговорите, но тоа беше само политичко отворање во долгиот и напорен процес на прифаќање нови членови во клубот во кој ќе биде потребно едногласност од 27-те сегашни земји-членки во многу фази. И тоа е процес за кој и политичарите и медиумите се прилично збунети.

Што всушност претставува почеток на преговорите за пристап во ЕУ со земја кандидат за ЕУ? Тоа е комплицирано, бидејќи одговорот може да се разликува во зависност од тоа кого прашувате. Има, всушност, три точни одговори на тоа прашање. Некои велат дека тоа е кога лидерите на ЕУ велат дека даваат зелено светло; со други зборови, тоа што се случи со Украина и Молдавија на крајот на минатата година. Други во Брисел би рекле дека тоа е кога ќе се одржи првата мешувладина конференција, што ја очекуваат Киев и Кишињев на крајот на следниот месец.

Но, има и официјални претставници во главниот град на ЕУ кои тврдат дека преговорите започнуваат сериозно само штом официјално ќе биде отворено првото од околу 33 поглавја за пристап (кои ги покриваат правилата на ЕУ во сè, од земјоделството до надворешната политика што кандидатите треба да ги усвојат). И тоа не се очекува да се случи ниту за Украина, ниту за Молдавија во јуни, бидејќи меѓувладината конференција се очекува да биде „церемонијална“, а не  „политичка“, во која поглавјата се отвораат или затвораат.Во најдобар случај, ова би можело да се случи некаде во 2025 година.

И, како и секогаш, сите земји-членки на ЕУ мора да се согласат на таков потег, кој не е секогаш лесен. За да го илустрирате ова, земете ги примерите на Северна Македонија и Албанија. Во март 2020 година, лидерите на ЕУ одлучија да отворат разговори со таа двојка од Западен Балкан, а во јули 2022 година ги имаа нивните соодветни церемонијални меѓувладини конференции. Но, тие всушност сè уште не отвориле и/или затвориле ниту едно поглавје.

Главната причина за тоа се билатералните прашања со земјите-членки на ЕУ. Северна Македонија треба да го промени својот устав за да ги вклучи  Бугарите како основачки народ. Патот на Албанија и понатаму е блокиран од Грција поради речиси едногодишното расправија околу затворањето на градоначалникот етнички Грк во јужниот албански град Химаре.

Значи, Украина и Молдавија во суштина би се префрлиле во истата „категорија“ како Тирана и Скопје на крајот на јуни. Тогаш зошто ЕУ ги спроведува овие „церемонијални настани“? Во извесна смисла, да се охрабрат надежите за ЕУ. Црна Гора, на пример, имаше една во јануари, и  покрај фактот што претходно имаше и отворени и затворени поглавја и е најнапредната од сите земји кандидати за ЕУ. Брисел во суштина сакаше да ѝ даде на Подгорица „тапкање по рамо“, што покажува дека земјата полека оди во вистинската насока по неколку политички турбулентни години.

Но, вистинската причина е и избегнувањето на вето. Унгарија јасно стави до знаење дека засега се противи на членството на Украина во ЕУ. Будимпешта, наводно, ќе биде во ред со укинувањето на ветото во јуни за Украина (и по продолжение Молдавија, бидејќи е во пар со Киев), бидејќи добро знае дека тоа не значи дека поглавјата од преговорите ќе бидат отворени.
Тоа, исто така, значи дека Унгарија не мора да и дава „моркови“ на Украина за време на нејзиното претседавање во втората половина на оваа година. Слушнав и од извори во Брисел дека Украина се охрабрува да не прави премногу врева околу потенцијалната меѓувладина конференција во јуни – главно за да избегне непотребно провоцирање на Унгарија.

Будимпешта во многу наврати изрази загриженост за правата на унгарското говорно малцинство во Украина, и тоа сè уште е отворено прашање. Кога Европската комисија ги презентираше таканаречените „усни ажурирања“ на земјите-членки на ЕУ за напредокот постигнат од Украина и Молдавија досега во однос на неопходните реформи, Европската комисија утврди дека Киев сè уште не ги завршил сите неопходни законски измени кои се однесуваат на законите поврзани со националните малцинствата.Меѓутоа, неколку земји-членки на ЕУ веруваат дека Украина ја заврши својата домашна задача и дека оценката на Европската комисија е обоена од комесарот за проширување Оливер Вархеји, Унгарец со блиски врски со унгарскиот премиер Виктор Орбан. (РСЕ)