Европејците се сами во новиот светски поредок

Значи, сега Доналд Трамп и Владимир Путин повторно се сретнаа, овој пат на поранешната руска територија Алјаска. Како надворешен набљудувач, речиси може да се добие впечаток дека времето се вратило назад во светот пред крајот на Студената војна, кога двете суперсили, САД и Советскиот Сојуз, сè уште ја одредуваа судбината на светот во надмено единство.

Но, средбата беше многу повеќе од историско потсетување. Рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров носеше изненадувачка облека за која сметаше дека е соодветна за пригодата и за потребите на Путин: дуксер со натпис „CCCP“ на градите. Ако беше шега, зад неа стоеше закана.

Секој што го познава долгогодишниот руски министер за надворешни работи знае дека тој не е баш познат по своето чувство за хумор или по превидувањето на деталите во сериозната работа на дипломатијата на самитот. Изборот на облека на Лавров беше намерен; тој имаше намера да сигнализира дека Голема Русија се вратила на врвот на светските работи. Падот на СССР и неговата источноевропска империја помеѓу 1989 и 1991 година е надминат. Империјата се врати и ги враќа изгубените територии.

Најважната од овие територии е секако Украина. Како што познато истакна поранешниот советник за национална безбедност на САД, Збигњев Бжежински, во 1994 година, „без Украина, Русија престанува да биде империја“. Дуксерот на Лавров не беше за Студената војна, туку за светот каков што Русија го замислила.

Поканата на Трамп до Путин, обвинет воен злосторник, да се сретнат на американска почва ја потврди таа визија. Заедничкиот настап на Путин со американскиот претседател, ракувајќи се на пистата со црвен тепих и споделувајќи лимузина, му објави на светот дека Русија – без да се откаже ниту за миг од своите максимални барања за иднината на Украина – повторно е призната како рамноправен партнер. И со тоа, Путин прекина повеќе од три години дипломатска изолација.

Пораката испратена до Украина од самитот беше исто така јасна: дури и американскиот претседател прифаќа дека руската империја се врати. Немојте да мислите дека можете да избегате од неа со тоа што ќе се упатите кон Запад. Припаѓате таму каде што припаѓате: само кога ќе го разберете овој суров факт, мирот може да се врати. Вие сте сами; САД нема да ви помогнат, а Европа сама не може.

Но, Европејците треба многу внимателно да го проучат и поттекстот на самитот во Алјаска, бидејќи и за нив оваа манифестација на светски поредок определен исклучиво од интересите на големите сили содржи многу отрезнувачки пораки. Ако на состанокот имаше мирис од конференцијата во Јалта од 1945 година, каде што победниците во Втората светска војна го поделија геополитичкиот плен, тоа е затоа што тоа беше уште една пресвртница што го одбележа падот на мултилатерализмот и наднационализмот.

Идејата за „Западот“ повеќе не значи многу, ако воопшто значи, за Америка под водство на Трамп. Сè што е важно е погледот на светот на Трамп и неговото толкување на американските интереси, колку и да се збунувачки неговите толкувања.

Европејците мора сами да одлучат каде се наоѓаат. Иако САД засега нема да ги променат своите формални односи со Европа, Трамп ќе продолжи да ги слуша Европејците и да се потсмева со одобрување на нивното ласкање, а потоа да ги игнорира, како што направи со состанокот во Алјаска.

Затоа, Европејците мора да разберат дека се сами во овој нов светски поредок. САД повеќе нема да ги земаат предвид нивните интереси, без разлика дали станува збор за прашања поврзани со безбедноста или трговијата.

Европа мора да стане глобална сила сама по себе, брзо и енергично соочувајќи се со целиот спектар на предизвици што ова ги подразбира, вклучувајќи ги вселената, разузнавачките служби и целиот дигитален сектор. Оваа „пресвртница“ во долгата историја на Европа бара многу поголеми и подалекусежни напори отколку само европско вооружување со конвенционална опрема и персонал, колку и да е важно тоа. Тоа е пораката од Алјаска за Европејците.

Зошто Трамповата Америка толку очигледно дејствува против сопствените интереси? Освен укинувањето на економските санкции, Путин очигледно доби сè што сакаше од самитот, пред сè бегство од дипломатска изолација, признавање на Русија од страна на САД како рамноправна светска сила и прифаќање на судбината на Украина како составен дел од Руски мир („рускиот свет“). Зошто Трамп ја зајакнува Русија без никаков quid pro quo?

Ваквите прашања, колку и да се важни за Европејците, ќе бидат одговорени само на теренот на домашната политика на САД. Европа сега мора да се грижи за себе.

(Јошка Фишер, министер за надворешни работи на Германија и вицеканцелар од 1998 до 2005, беше лидер на германската партија Зелени речиси 20 години. Текстот е дел од мрежата на „Проект синдикејт“.)