Европа мора да ја предводи обновата на Украина

Кој треба да плати за повоената обнова на Украина? Набргу по инвазијата на Русија, моите коавтори и јас проценивме дека обнова на земјата ќе чини околу 200-500 милијарди евра и повикавме Европа да ги предводи напорите за обновување. По повеќе од 500 дена смрт и уништување, проектираните трошоци веројатно најмалку се удвоиле. Следствено, потребата Европа да зачекори и да преземе одговорност стана сè поитна.

Додека Соединетите Држави се исто така длабоко вложени во иднината на Украина, како што покажа нивната огромна економска и воена поддршка за земјата, постојат неколку причини зошто Европа мора да го преземе водството во координирањето и финансирањето на повоеното закрепнување на земјата.

Прво, интересите на Европа се поблиску усогласени со оние на Украина. Додека САД имаа огромна корист од падот на Берлинскиот ѕид во 1989 година, европските земји собраа многу поголеми награди. Слично на тоа, Европа има повеќе да загуби од враќањето на предвоеното статус-кво, а да не зборуваме од заканата од нуклеарна ескалација.

Второ, Европејците мора да сфатат дека дури и ако американската воена поддршка за Европа и Украина остане недопрена по претседателските избори во 2024 година – големо „ако“, со оглед на моменталната состојба на американската политика – ентузијазмот на Америка за долгорочна финансиска поддршка веројатно ќе избледи, без оглед на исходот. И демократите и републиканците сè повеќе ги прифаќаат популистичките ставови, а денешните популисти се фокусираат најмногу на домашните прашања, со мала грижа за остатокот од светот.

Трето, Европската унија веќе ѝ додели на Украина кандидатски статус, со што признава дека земјата е составен дел од Европа и треба да биде дел од блокот. Имајќи предвид дека Украина најверојатно ќе бара значителна техничка помош за да ги подобри стандардите за управување и да ги исполни условите за пристапување, ЕУ мора да стори сé што може за да го забрза овој процес.

Згора на тоа, европските земји со децении слободно ги користат американските воени трошоци. Во моментов, САД трошат двојно повеќе од земјите-членки на ЕУ за национална одбрана како дел од БДП. Ако САД можат да го намалат својот воен буџет на европско ниво, би заштедиле приближно 400 милијарди долари годишно. Спротивно на тоа, ако Европа ги зголеми трошоците на нивоа на САД, ќе троши најмалку 300 милијарди долари годишно повеќе, доволно лесно за да плати за реконструкција на Украина и многу повеќе. Оваа сума е доволна за повеќе од покривање на делот на ЕУ од повоената реконструкција на Украина.

Се разбира, можеме само да шпекулираме дали рускиот претседател Владимир Путин би се воздржал од напад на Украина доколку Европа ги засили своите одбранбени способности. Но, извештајот на француското Национално собрание во февруари, кој сугерира дека земјата ќе ја исцрпи постојната муниција за неколку недели во случај на интензивен вооружен конфликт, не инспирира голема доверба во воената подготвеност на европските земји. Додека францускиот претседател Емануел Макрон презеде чекори за зголемување на трошоците за одбрана, овие мерки само се обидуваат да го достигнат прагот на НАТО од 2% од БДП.

Зошто Европа троши толку помалку на сопствената одбрана отколку САД? Во нивниот брилијантен труд од 1966 година „Економска теорија на сојузи“, економистите Манкур Олсон и Ричард Зекхаузер тврдеа дека поголемите земји често носат непропорционален дел од трошоците поврзани со активностите што му служат на општото добро. Малите придонеси на помалите членки на НАТО се пример. Земја како Канада, на пример, троши само 1,3% од БДП за одбрана затоа што знае дека САД ќе понесат голем дел од товарот, што ги прави флуктуациите во нивниот скромен одбранбен буџет релативно незначителни.

Оваа теорија е далеку од беспрекорна: како што покажаа невидените шумски пожари ова лето, канадската влада не сака да троши многу за борба против шумските пожари. Но, таа нуди увид во тоа зошто САД често ја плаќаат сметката за потребите за национална одбрана на другите земји.

Како и да е, неодамнешниот извештај на Килскиот институт за светска економија подвлече колку малку некои европски земји, како Франција, Италија и Шпанија, придонеле за украинските воени напори. Додека ЕУ неодамна вети дека ќе ѝ обезбеди на Украина дополнителни 50 милијарди евра до 2027 година, само една третина од оваа сума ќе биде дадена како директни грантови. Остатокот ќе биде обезбеден како заеми кои Украина најверојатно нема да може да ги врати.

Секако, реконструкцијата на Украина е огромен, скап потфат чиј успех ќе зависи од многу фактори, вклучително и сопствената посветеност на Украина да ги спроведе неопходните економски реформи. Но, европските земји мора да се помират со нивната историска одговорност да го водат овој напор, дури и ако тоа значи поголем долг и побавен раст за нивните економии во иднина.

(Кенет Рогоф е професор по економија и јавна политика на Универзитетот Харвард. Тој беше главен економист на ММФ од 2001-03. Текстот е дел од мрежата на „Проект синдикејт“.)