Денес, за 350.000 евра можете да купите целo место, а не само куќа: Како еден тажен феномен уништува моќна европска земја?

Празните села во Шпанија се добра инвестиција за некои.

Во северозападна Шпанија, километри жолти пространства се разделени од повремени села, честопати составени од само неколку дотраени камени куќи групирани околу црква. Јавниот превоз речиси и да не постои, растојанијата се премногу големи за пешачење, а автомобилите се единственото средство за поврзување со остатокот од земјата. Ова се типични сцени од она што е наречено España Vacía (преведено како „Празна Шпанија“) бидејќи ова се делови од земјата кои брзо се напуштаат од населението.

„Празна Шпанија“
Депопулацијата на руралните области започна во средината на 20 век, кога луѓето масовно се преселија во градовите во потрага по работа во фабрики. Процесот се забрза во последниве години, особено во внатрешноста. Владин извештај покажува дека рурална Шпанија изгубила 4,4 проценти од своето население помеѓу 2014 и 2023 година, дури и кога вкупното население на земјата пораснало за 2,6 проценти.

„Стотици села ќе исчезнат затоа што младите луѓе не сакаат да живеат таму“, предупредува Хуан Хозе Манзано, коосновач на АлмаНатура, организација која работи на ревитализација на руралните области.

Балансот на населението во земјата е сериозно нарушен. Иако 84 проценти од територијата е рурална, само 16 проценти од населението живее таму. Бидејќи помалку луѓе одржуваат шуми и ливади, кои веќе се склони кон пожари, тие стануваат уште поранливи.

Враќање на село
Во обид да го спречат овој тренд, јавните власти и приватните актери нудат различни решенија. Владата дури создаде и посебно министерство посветено на „празна Шпанија“. Во исто време, сè повеќе жители на градовите, исцрпени од урбаниот стрес и високите трошоци, размислуваат да се вратат во руралниот живот.

Пример доаѓа од агенцијата „Алдеас Абандонадас“, која е специјализирана за продажба на напуштени села. Претседателката на агенцијата, Елвира Фафијан, забележала пораст на интересот кај младите Шпанци и странци кои бараат мир, пристапност или едноставно алтернатива на високите градски хипотеки.

Минатата година, агенцијата продаде село во близина на Бургос на холандски пар за 350.000 евра. Новите сопственици, математичарката Мааике Гертс и нејзиниот партнер, планираат да создадат екосело, да ги реновираат куќите и да привлечат заедница од истомисленици.

„Сакавме да направиме нешто добро со нашите пари, а не да го поминеме целиот живот пред компјутери“, објаснува Гертс.

Слична приказна следи и по Вилалибадо, село напуштено повеќе од 30 години, кое го купиле браќата Ансотеги во 2007 година. Нивната почетна идеја била да реставрираат неколку куќи за пензионери, но проектот се претворил во амбициозен комплекс со ресторан, бар, базени и реставрирана црква од 12 век. Селото сега е туристичка дестинација за свадби, духовни програми и научни конференции.

„Среќни сме што селото е повторно живо“, вели градоначалникот Алонсо Мањон, истакнувајќи дека враќањето на животот ги мотивирало другите локални жители да инвестираат во своите домови.

Ревитализацијата на Вилалибадо, исто така, донесе неочекувани придобивки за соседниот Виладиего, град со 1.500 жители. Посетителите од блиското село трошат пари во локалните кафулиња и музеи, а градот нуди она што им недостасува на помалите градови: банки, училишта, здравствена заштита.

Виладиего привлекува и нови жители, а во лето градот оживува: плоштадите се полни со семејства, деца и млади луѓе во дваесеттите години, невообичаена глетка за руралните места каде што населението често брзо старее.

На само неколку километри оддалеченост лежи потсетник за другата страна на приказната. Виламорон, некогаш село од 150 жители со готска црква на Сантијаго Апостол, сега е целосно напуштено на природата. Куќите и гробиштата се обраснати со плевел, а црквата е единствената трага дека таму некогаш постоела заедница.

Навестување за генерациска обнова
Една од најуспешните иницијативи е HolaPueblo, програма на AlmaNature која им помага на семејствата да се преселат во депопулирани села од 2020 година. Досега, 85 семејства се преселиле, отворајќи нови пекари, барови, уметнички студија и работилници.

Меѓу нив е и семејството Падин, кое пристигнало во Шпанија од Венецуела бегајќи од кризата. Тие се преселиле во Пласин, Галиција, каде што Рикардо Падин прави ножеви во својата работилница. Иако се соочува со тешкотии како што се лошата интернет-врска и оддалеченоста на училиштата, тој вели дека веќе ги познава сите соседи и чувствува дека нивното присуство создава „моментална економска активност“.

И студиите укажуваат на мали позитивни случувања. Според Социјалната опсерваторија на Фондацијата Ла Каикса, имигрантите на возраст од 20 до 39 години сочинуваат 10 проценти од населението во општини со помалку од 10.000 жители. Тие веруваат дека ова сигнализира „генерациска обнова“ што би можела да го забави демографскиот пад.

Сепак, експерти како истражувачот Мигел Гонзалез-Леонардо предупредуваат дека само локалните проекти не можат да ги променат структурните трендови. Во 2021 година, владата инвестираше 10 милијарди евра во борбата против депопулацијата, додека Андалузија нуди поддршка за купувачите на домови во села со помалку од 3.000 жители. Но, ефектите од овие мерки досега беа ограничени.

„Во наредните години, некои општини ќе исчезнат поради недостаток на економска активност и ресурси“, вели Гонзалез-Леонардо.