Астрономите го пронашле најнасилниот регион во универзумот – црна дупка што „јаде“ една ѕвезда дневно
Научниците пронајдоа квазар, галаксија со активна супермасивна црна дупка во центарот, која е 500 трилиони пати посветла од Сонцето. Тие велат дека тоа би можело да биде најнасилната област во универзумот. Имено, црната дупка во центарот на квазарот J0529-4351 голта толку многу гас и прашина што може да се каже дека „јаде“ една ѕвезда дневно. Затоа, оваа црна дупка веќе има маса од околу 17 милијарди Сонца.
„Тоа е најгладната црна дупка што сме ја виделе досега“, велат астрономите од Австралискиот национален универзитет, како што пренесува Science Alert.
Мистеријата на супермасивните црни дупки
Супермасивните црни дупки во центрите на галаксиите претставуваат еден вид мистерија. Имено, на научниците се уште не им е сосема јасно како настанале. Многу помали црни дупки, од неколку десетици соларни маси, се директен производ на колапсот на јадрото на масивните ѕвезди и можат значително да пораснат доколку се судрат со други црни дупки со ѕвездена маса.
Но, супермасивните црни дупки се премногу големи за овој процес, особено за раната историја на универзумот. Затоа, за да откријат што точно се случува таму, научниците сакаат да внимаваат на супермасивните црни дупки кои сè уште се развиваат и растат. И тоа е местото каде што квазарите како J0529-4351 влегуваат во игра, криејќи екстремно незаситни црни дупки во нивните црева.
Најсветлиот објект во универзумот
Интересно е тоа што гладните црни дупки носат со себе многу силна светлина. Имено, околу нив ротира и се врти огромна маса материјал, кој поради триењето и гравитацијата се загрева до милијарди, па дури и трилиони степени и почнува да свети.
Значи, колку повеќе материјал проголтува црната дупка, толку поголема сјајност „избива“. Експертите велат дека ротирачкиот диск со гас околу оваа супермасивна црна дупка емитува толку многу енергија што е повеќе од 500 трилиони пати посветла од Сонцето. „Овој квазар е најнасилното место во универзумот што го знаеме“, рече астрономот Кристијан Волф од Австралискиот национален универзитет.
J0529-4351 е формиран околу 1,5 милијарди години по Големата експлозија, што е прилично рано во историјата на универзумот. Волф и неговите колеги пресметале дека нејзината црна дупка расте со брзина од околу 370 соларни маси годишно и е блиску до границата на Едингтон – највисоката стабилна стапка со која црната дупка може да се храни.
„Сета оваа светлина доаѓа од врел акрециски диск со дијаметар од седум светлосни години. Ова мора да биде најголемиот акрециски диск во универзумот“, рече астрономот Семјуел Лаи. Само да се визуелизира, седум светлосни години се околу 15.000 пати од растојанието од Сонцето до орбитата на Нептун.
Специјалната граница за хранење на црните дупки
Црната дупка може накратко да постигне супер-Едингтонова акреција, но при овие брзини материјалот почнува да свети толку силно што притисокот на зрачењето го турка материјалот околу црната дупка додека не биде надвор од нејзиниот гравитациски дофат. Ова значи дека црната дупка во центарот на J0529-4351 расте најбрзо што може.
„Во однос на сјајноста и веројатната стапка на раст, J0529-4351 е најекстремниот познат квазар“, велат научниците.
Иако сè уште не разбираме многу за J0529-4351, научниците се надеваат дека понатамошната анализа со помош на радио телескопот Атакама со голема милиметарска/подмилиметарска низа (ALMA) во Чиле ќе открие како точно се движи и дистрибуира гасот во оваа галаксија и како таа ротира.
Тие, исто така, веруваат дека ќе најдат други екстремни квазари кои демнат во далечните краишта на универзумот и можеби ќе фрлат светлина врз мистеријата за потеклото на супермасивните црни дупки. „Лично, многу ми се допаѓаат ваквите потраги. По неколку минути дневно се чувствувам како дете кое повторно бара богатство“, вели Волф.
Истражувањето, под наслов „Насочувањето на соларна маса на ден од црна дупка од 17 милијарди соларна маса“, беше објавено во списанието Nature Astronomy.