17 април во историјата – Капитулираше Југославија

Капитулацијата на Кралството Југославија во Втората светска војна се случи на 17 април 1941 година, само 11 дена по инвазијата на силите на Оската. Овој настан го означи крајот на краткотрајниот отпор на југословенската војска и доведе до поделба на земјата меѓу окупаторите. Капитулацијата беше последица на воената супериорност на Оската, внатрешните слабости на Југославија и политичките тензии кои ја ослабуваа земјата пред војната.

Кралството Југославија беше политички и етнички поделена држава, создадена во 1918 година по Првата светска војна. Тензиите меѓу различните етнички групи, особено Србите, Хрватите и Словенците, заедно со економските проблеми, ја ослабнаа земјата.

Во март 1941 година, под притисок на Германија, југословенската влада под регентот, принцот Павле, го потпиша Трипартитниот пакт, со што им се приклучи на силите на Оската. Овој потег предизвика гнев во јавноста, кој кулминираше со државен удар на 27 март 1941 година, кога принцот Павле беше соборен и на тронот беше поставен малолетниот крал Петар II.

Новата влада, предводена од генералот Душан Симовиќ, се обиде да одржи неутралност, но тоа го налутило Адолф Хитлер, кој нареди инвазија.

Инвазијата на Југославија, позната како Априлска војна, започна на 6 април 1941 година. Германија, Италија, Унгарија и Бугарија започнаа координирана офанзива. Германските сили, користејќи стратегија на блицкриг, напредуваа брзо, додека италијанските и унгарските трупи ги окупираа периферните региони.

Југословенската армија, иако бројно значајна, беше слабо опремена, слабо организирана и неспособна за координиран отпор. Воздушната супериорност на Луфтвафе беше клучна, особено во разорното бомбардирање на Белград на 6 април, познато како операција „Одмазда“, во кое загинаа меѓу 5.000 и 10.000 цивили.

До 10 април 1941 година, Германија го окупираше Загреб, а усташите ја прогласија Независна Држава Хрватска (НДХ). Југословенската влада и кралот Петар II избегаа од земјата, прво во Црна Гора, потоа во Египет и на крајот во Лондон, каде што формираа влада во егзил. Воениот отпор брзо пропадна и на 17 април 1941 година во Белград беше потпишан чин на капитулација. Документот го потпишаа претставници на југословенската армија, вклучително и генералот Милојко Јанковиќ и германски команданти.

По капитулацијата, Југославија беше поделена меѓу силите на Оската. Германија анектираше делови од Словенија и Србија, Италија ги окупираше Далмација и Црна Гора, додека Унгарија ја презеде Војводина, а Бугарија поголемиот дел од Македонија.

НДХ, како германско-италијанска марионетска држава, ги вклучуваше Хрватска и Босна и Херцеговина. Окупацијата беше брутална, со масовни злосторства против цивилите, вклучително и холокаустот и прогон на Србите, Ромите и Евреите во НДХ.

Капитулацијата го означи почетокот на четиригодишната окупација, но и отпорот кој кулминираше со ослободувањето на Југославија во 1945 година. Партизанското движење, со поддршка на сојузниците, успеа да ја ослободи земјата и да воспостави социјалистичка Југославија под водство на Тито.