Трамп го заобиколува Макрон, кој се обидува да ја обедини Европа, но поделбите се длабоки

Францускиот претседател Емануел Макрон го прикажа европското единство со поканување мал број одбрани европски лидери во Елисејската палата во понеделникот, додека администрацијата на Трамп ја заобиколи цела Европа со продолжување на директните разговори со Русија во вторникот за војната во Украина.

Се наметна прашањето: Дали Европа може да ја преземе одговорноста за сопствената безбедност или ќе и остане само да реагира на одлуките на САД и Русија?

Од притисокот на Макрон за одбрана предводена од ЕУ до дипломатијата „трет пат“ на британскиот премиер Кеир Стармер, до балансирачкиот чин на италијанската премиерка Џорџа Мелони меѓу Брисел и Вашингтон и отпорот на германскиот канцелар Олаф Шолц за раскинување со НАТО, Европа останува поделена околу тоа што да прави.

Како домаќин на самитот во понеделникот во неговата париска палата, Макрон ги засили напорите да стане доминантен глас за Украина и европската безбедност. Со тоа што Шолц е политички ослабен и потенцијално наскоро надвор од функцијата, Велика Британија надвор од ЕУ и Италија се наклонува кон Трамп, Макрон се појави како де факто лидер на блокот во обид да постигне стратешка автономија.

Макрон има претседателски мандат до 2027 година, а нуклеарниот арсенал на Франција ја прави единствената нуклеарна сила во ЕУ. Неговиот предлог за европски „безбедносни гаранции“ се вклопува во неговиот поширок притисок за континент кој е помалку зависен од Вашингтон.

Сепак, градењето консензус се покажа тешко: Германија дава отпор, клучните земји од првата линија на ЕУ беа изоставени од самитот, а непредвидливоста на Трамп ја заматува иднината на европската безбедност.

„Макрон се обиде да се наметне како европски моќник“, вели францускиот политички аналитичар Жан-Ив Ками.

Кир Стармер зацрта поинаков курс, позиционирајќи се себеси како клучна врска на Европа со Вашингтон и одржувајќи цврст проукраински став.

„Ми се допаѓамногу“ рече американскиот претседател за Стармер во тоа време – британскиот премиер ќе отпатува во Вашингтон следната недела во она што некои го гледаат како обид да се премости јазот меѓу САД и Европа и да се стекне со белег на „посебен однос“.

Додека Трамп се движи кон деескалација во Украина, Стармер ја удвојува поддршката за Киев, изјавувајќи дека Лондон е „подготвен и сака“ да испрати британски војници доколку е потребно откако ќе се постигне мировен договор. Ова е во спротивност со повнимателниот пристап на Макрон и Шолц.

Изненадната одлука на Стармер минатата недела да не потпише клучна меѓународна декларација за иднината на вештачката интелигенција која би се усогласила со САД наместо со ЕУ, покрена прашања за тоа дали Британија се приближува до Вашингтон за пошироки геополитички прашања.

„Велика Британија е единствена по тоа што е практично единствениот голем сојузник што Трамп намерно не го антагонизира“, рече Ананд Сундар, специјален советник на Европскиот совет за надворешни односи. „Владата на Стармер прави се што може за да не стави мета на својот грб“, додаде тој.

Некои аналитичари сугерираат дека Стармер се позиционира како европски „шепот“ на Трамп кој може да влијае на Белата куќа додека останува во чекор со Европа.

Џорџа Мелони, сојузник на Трамп, која беше единствениот лидер на голема европска економија што присуствуваше на неговата инаугурација во јануари, пристигна доцна на самитот во Париз и замина без да даде изјава, што набљудувачите го видоа како знак на скептицизам во врска со состанокот на Маркони.

Според италијанската новинска агенција АНСА, Мелони се запрашала зошто самитот бил во Париз, а не во Брисел, природниот центар за одлучување на ЕУ, и го критикувал исклучувањето на државите од „фронтот“ како што се балтичките земји, Шведска и Финска.

На самитот во Париз таа го отфрли распоредувањето европски трупи во Украина, нарекувајќи го „најкомплексната и најмалку ефикасна опција“, особено ако нема цврсти безбедносни гаранции за Киев.

Набљудувачите забележаа дека Мелони повтори некои од критиките на американскиот потпретседател Џ.Д. Венс за потпирањето на Европа на американската заштита. „Не треба да се прашуваме што можат Американците да направат за нас, туку што мораме да направиме за себе“, рече таа, пренесе АНСА.

И покрај скептицизмот, Мелони учествуваше во преговорите, ставајќи ја на маса загриженоста на Италија за долгорочните европски воени обврски. На преговорите во Париз особено забележливо беше отсуството на унгарскиот премиер Виктор Орбан, кој има топли односи со Трамп и е чест критичар на политиката на ЕУ.

Иако не беше наведена официјална причина за неговото исклучување, некои набљудувачи го сметаа тоа како остра порака од Париз и неговите европски сојузници за границите на ангажманот со лидерите кои се сметаат за премногу усогласени со светогледот на рускиот претседател Владимир Путин.

Ако Макрон зачекори напред, Шолц се враќа назад бидејќи на самитот германската канцеларка ги отфрли предлозите за формирање безбедносни сили предводени од Европа во Украина, нарекувајќи ги „целосно предвремени“ и „многу несоодветни“ со оглед на тековната војна.

Шолц не ја криеше фрустрацијата, велејќи велејќи дека е „малку изнервиран“ што за мировните сили дури се разговарало „во погрешно време“. Тој инсистираше на тоа дека НАТО, а не независната сила на ЕУ, мора да остане основа на безбедноста.

Поради нејзиното историско наследство од светските војни, некои тврдат дека Германија била подготвена да и го отстапи лидерството во европската безбедност на Франција, улога што Французите ја имаа за време на ерата на претседателот Шарл де Гол. Во исто време, дебатата за воените трошоци се интензивира, бидејќи претставниците на НАТО нагласуваат дека целта на алијансата од два отсто од БДП сега е основна линија, а не граница. (Orlando Sentinel/AP)