Сите ги сакаат Доналд и Владимир: Може ли Србија да биде домаќин на блокбастерот?

Откако се појави можноста за средба меѓу Доналд Трамп и Владимир Путин, српскиот претседател Александар Вучиќ најави дека Србија би можела да биде домаќин на историската средба. Иако звучи како дипломатски триумф, останува прашањето колку се реални тие очекувања.

Луѓето во Србија ги обожаваат и рускиот претседател Владимир Путин и идниот американски претседател Доналд Трамп – па што може да биде пологично од тоа Србија да биде место на историска средба меѓу овие двајца?

Тоа отприлика го објави српскиот претседател Александар Вучиќ за телевизијата Пинк.

„Ние сме целосно подготвени да ја гарантираме безбедноста на двајцата претседатели“, рече Вучиќ, тврдејќи дека, за разлика од другите потенцијални домаќини на состанокот, Србија ниту формално, ниту суштински не е членка на воените блокови предводени од САД или Русија. Така „мала Србија“, како што често сака да каже Вучиќ, може да влезе во големата игра. Доколку официјален Белград навистина успее да се сретнат две светски сили во Србија, тоа несомнено би бил потег што би добил и политичка корист на Вучиќ.

Многумина ќе се понудат

Србија срамежливо се понуди и за првата, повторно „историска“ средба меѓу Трамп и Путин, кога милијардерот првпат стана претседател. Таа средба се најавуваше повеќе од една година, а конечно се одржа во 2018 година во тогаш неутрален Хелсинки. Денес, Финска не доаѓа предвид, бидејќи стана членка на НАТО пред речиси две години во екот на руската агресија против Украина.

Доналд Трамп се враќа во Белата куќа за седум дена. Тој неодамна на новинарите во неговата резиденција на Флорида радосно им рече дека Путин сака да се сретне со него, додавајќи: „Само се организираме“.

Звучеше речиси како завршена работа, но портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, стави кочница, велејќи дека контактите се неопходни и дека е убаво што постои политичка волја – но дека се уште нема конкретни подготовки.

Освен Србија, досега се „понуди“ и Швајцарија, иако не ни приближно гласно.

Според локалниот весник „Темпс“, официјален Берн им сигнализирал на Вашингтон, Москва и Киев дека е подготвен да биде домаќин, но дека земјата официјално нема да преземе дипломатска иницијатива.

Се споменува и Кина, а ќе има повеќе понуди од други места“, вели за ДВ новинарот Момир Турудиќ.
„Тоа исто така ќе значи дека местото ќе биде симболично, удобно и за двајцата, без напнатост. „Значи, тешко дека ќе биде во Кина, иако со Трамп никогаш не се знае.

Што говори во прилог на Србија?

Србија, вели Турудиќ, е речиси единствената европска земја покрај Белорусија – и гореспоменатата Швајцарија – каде Путин сепак би бил добредојден. И во кој тој не би морал да се плаши од апсење по налог на Меѓународниот трибунал.

„Уште на почетокот на војната во Украина размислувавме дека Србија е речиси единствената неутрална територија, како Казабланка, каде што секој може да се сретне. „Не затоа што Србија не е ниту таму ниту овде, туку токму затоа што е и таму и овде“, додава Турудиќ.

Сепак, руската агресија беснее веќе три години и оттогаш многу се променија. Вучиќ инсистираше да не се воведуваат санкции кон Русија, но Србија – што е јавна тајна – оттогаш ја вооружи Украина со опрема вредна околу милијарда евра.

Вучиќ повеќепати потенцираше дека одамна не се видел и не слушнал со Путин, но редовно во „мисии“ во Москва го испраќал својот јастреб Александар Вулин, вицепремиер без посебни обврски.

Последните судири се во тек поради американските санкции против Гаспром, мнозинскиот сопственик на српската нафтена индустрија. Како што најави Вучиќ, Србија има рок до крајот на февруари Русите целосно да излезат од сопственоста на НИС.

Вучиќ, сепак, изрази надеж дека со враќањето на Трамп овие санкции би можеле да бидат укинати.

Обожаваниот Трамп
Зборувајќи за српската понуда за домаќинство, Вучиќ истакна дека Трамп никаде во светот немал таква поддршка како во Србија. Според анкетите, тоа е точно – згора на тоа, поддршката беше поголема од она што идниот американски претседател го доживеа во САД. Според анкетата на Галуп од октомври минатата година, дури 59 отсто од Србите го „поддржале“ Трамп, а само 29 отсто ја поддржале неговата противкандидатка Камала Харис.

Тоа е единствената поддршка од над 50 отсто за Трамп во цела Европа. Во Швајцарија, како можен домаќин на средбата, Трамп го поддржаа само четвртина од граѓаните, додека Харис дури 61 отсто.
Србија веќе направи потези инвестирајќи во односите со Трамп. Пред се добри односи со неговиот близок доверлив Ричард Гренел, но и давање земјиште од урнатиот Генералштаб во центарот на Белград за зетот на Трамп, Џаред Кушнер, да гради хотели и апартмани.

„Српската влада секако не верува дека администрацијата на Трамп ќе го промени својот став кон Косово, но верува дека за прашања како што се економската положба на Србите во северно Косово и заштитата на спомениците и верските објекти во Косово, тие би можеле да добијат подобро да се справи со администрацијата на Трамп“, неодамна изјави за ДВ Вук Вуксановиќ, истражувач во белградскиот Центар за безбедносна политика.

Кога се теоретизира за средба меѓу рускиот и американскиот претседател во Белград, вреди да се потсетиме на неуспешната посета на рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров во 2022 година. Во тоа време, членките на НАТО Бугарија, Северна Македонија и Црна Гора одби да дозволи авионот на Лавров да прелета, па тој мораше да се врати назад во Москва.

Меѓутоа, доколку Белата куќа и Кремљ закажат состанок на највисоко ниво, малку е веројатно дека некоја членка на НАТО би го попречила прелетот.

На крајот, работата се уште е во доменот на теоријата и фантазијата на властите во Белград, па новинарот Турудиќ искрено вели: „Тешко е да се каже какви се шансите за средба во Србија. Не звучи нелогично, а сепак изгледа неверојатно“.

Вучиќ на „ти“ со моќните

Фактот дека работата е пресилен, нема да ги спречи властите во Белград и нивните таблоиди веќе да ја фалат далекувидната државничка способност на Александар Вучиќ.

„Со овој предлог, претседателот Вучиќ навистина ја става нашата земја на мапата во меѓународната заедница“, рече министерот за надворешни работи Марко Ѓуриќ.

„Дури и ако средбата никогаш не се одржи, Србија денес на меѓународната сцена е препознаена како земја која е способна, доверлива, кредибилна и затоа се разгледува како една од можните локации за такви самити и состаноци“, додаде тој.

Несомнено е дека таков дипломатски блокбастер би му бил корисен на Вучиќ на домашната сцена.
Во Србија со месеци траат универзитетските блокади и секојдневните протести поради смртта под покривот на Железничката станица во Нови Сад. Владата на Вучиќ се соочува со можен тотален штрајк на просветните работници и незадоволство кај земјоделците.

Како што неодамна напиша германскиот новинар Томас Бреј, дописник на агенцијата DPA од Белград со децении, една од омилените приказни на Вучиќ за домашната јавност е дека тој е речиси на рамноправна основа со светските државници.

Вучиќ, пишува Брај, се претставува како човек кој кога и да му текне има средби со Путин, кинескиот претседател Си или со западните лидери.

„И покрај релативно малата популација од под седум милиони, луѓето може да добијат впечаток дека претседателот и гарантира на земјата важност што не се заснова на големината или економската моќ“, заклучува новинарот.

Состанокот меѓу Трамп и Путин во Белград, доколку се случи, дополнително ќе ја поттикне таа приказна и ќе и даде малку реална основа. (Vreme/DW)