Што стои зад последните тензии меѓу Русија и Украина

Украинските и западните официјални лица се загрижени дека руската војска во близина на Украина би можела да ги сигнализира плановите на Москва за инвазија на нејзиниот поранешен советски сосед.

Кремљ инсистира дека нема таква намера и ја обвини Украина и нејзините западни поддржувачи дека даваат такви тврдења за да ги прикријат нивните наводни агресивни планови.

Не е јасно дали концентрацијата на руските трупи најавува неизбежен напад. Рускиот претседател Владимир Путин се заложи за западни гаранции кои го спречуваат проширувањето на НАТО во Украина, а зголемувањето би можело да одрази обид да се поддржи пораката.

Еве поглед на актуелните тензии:

КАДЕ СЕ КОРЕНИТЕ?

Русија го анектира полуостровот Крим на Украина во 2014 година, откако претседателот на земјата, пријател на Москва, беше протеран од власт со масовни протести. Недели подоцна, Русија застана зад сепаратистичкиот бунт што избувна на истокот на Украина.

Украина и Западот ја обвинија Русија дека испраќа свои војници и оружје за да ги поддржи бунтовниците. Москва го негираше тоа, обвинувајќи дека Русите кои им се придружиле на сепаратистите биле доброволци.

Повеќе од 14.000 луѓе загинаа во борбите што го опустошија источното индустриско срце на Украина, познато како Донбас.

Мировниот договор од 2015 година со посредство на Франција и Германија помогна да се стави крај на битките од големи размери, но напорите да се постигне политичко решение не успеаја, а спорадичните престрелки продолжија долж тензичната линија на контакт.

Претходно оваа година, зголемениот број на прекршувања на примирјето на истокот и концентрацијата на руски војници во близина на Украина ги подгреаа стравувањата од војната, но тензиите се намалија кога Москва го повлече најголемиот дел од своите сили по маневрите во април.

НАЈНОВОТО ТРУПАЊЕ РУСКИ ВОЈНИЦИ

Американските разузнавачи минатата недела утврдија дека Русија планира да распореди околу 175.000 војници, а речиси половина од нив се веќе стационирани долж различни точки во близина на границата со Украина, како подготовка за можна инвазија што би можела да започне најбрзо во 2022 година.

Украина се пожали дека Москва задржала над 90.000 војници недалеку од границата на двете земји по масовните воени игри во западна Русија.

Украинското Министерство за одбрана соопшти дека единиците на руската 41. армија останале во близина на Јелња, град на околу 260 километри северно од украинската граница.

Украинскиот министер за одбрана Олексиј Резников изјави пред пратениците во петокот дека бројот на руски војници во близина на Украина и во анектираниот Крим се проценува на 94.300, предупредувајќи дека е можна „голема ескалација“ во јануари.

Дополнително, шефот на украинските вооружени сили вели дека Русија има околу 2.100 воен персонал на истокот на Украина под контрола на бунтовниците и дека руските офицери ги имаат сите командни позиции во сепаратистичките сили. Москва постојано го негираше присуството на нејзини војници во источна Украина.

Русија не даде никакви детали за бројот и локациите на своите војници, велејќи дека нивното распоредување на сопствена територија не треба да загрижува никого.

ШТО САКА МОСКВА?

Кремљ ја обвини Украина дека не го почитува мировниот договор од 2015 година и го критикуваше Западот дека не го охрабрил украинското почитување. Со договорот се бараше Украина да им даде широка автономија на бунтовничките региони и да понуди широка амнестија за бунтовниците.

Украина, пак, укажа на прекршување на примирјето од страна на сепаратистите поддржани од Русија и инсистира дека има континуирано присуство на руска војска на бунтовничкиот исток и покрај негирањата на Кремљ.

Поради обвинувањата, Русија отфрли четиричлениот состанок со Украина, Франција и Германија, велејќи дека е бескорисен со оглед на одбивањето на Украина да се придржува до договорот од 2015 година.

Москва силно ги критикуваше САД и нивните сојузници во НАТО за обезбедување оружје на Украина и одржување на заеднички вежби, велејќи дека тоа ги охрабрува украинските јастреби да се обидат да ги вратат областите под контрола на бунтовниците со сила.

Претходно оваа година, Путин рече дека воениот обид на Украина да го врати истокот ќе има „тешки последици за украинската државност“.

Путин силно нагласи дека аспирациите на Украина да се приклучи на НАТО претставуваат црвена линија за Москва, а исто така изрази загриженост за плановите на некои членки на НАТО да формираат центри за воена обука во Украина. Тој рече дека тоа ќе им даде воена основа таму дури и без Украина да влезе во НАТО.

Минатата недела Путин нагласи дека Русија ќе бара „сигурни и долгорочни безбедносни гаранции“ од САД и нивните сојузници „кои би го исклучиле секое понатамошно поместување на НАТО кон исток и распоредување на вооружени системи што ни се закануваат во близина на руската територија“.

Тој обвини дека „заканите се зголемуваат на нашата западна граница“, со тоа што НАТО ја става својата воена инфраструктура поблиску до Русија и му понуди на Западот да се вклучи во суштински разговори за ова прашање, додавајќи дека на Москва ќе ѝ требаат не само усни гаранции, туку и „правни гаранции“.

Советникот на Путин за надворешни работи, Јуриј Ушаков, рече дека рускиот лидер ќе се заложи за овие гаранции во видео-разговорот со американскиот претседател Џо Бајден закажан за вторник. Самиот Бајден во петокот рече дека „не прифаќа ничија црвена линија“.

ДАЛИ ЗАКАНАТА ЗА РУСКА ИНВАЗИЈА Е РЕАЛНА?

Русија ги отфрли разговорите за заговор за инвазија како кампања за клеветење на Западот и обвини дека тврдењата може да прикријат украинска намера за напад на исток. Украина ги негира ваквите планови.

Некои набљудувачи го толкуваат зголемувањето на војниците како демонстрација на Путин дека Русија е подготвена да ги зголеми влоговите за да го убеди НАТО да ги почитува црвените линии на Москва и да престане да испраќа војници и оружје во Украина.

Минатиот месец, Путин со задоволство забележа дека предупредувањата на Москва конечно имаат одредена сила и предизвикаа „одреден стрес“ на Запад. Тој додаде: „Неопходно е да ги задржиме во таа состојба што е можно подолго за да не им падне на памет да организираат некаков конфликт на нашите западни граници што не ни требаат“.

Американските власти признаа дека намерите на Москва се нејасни, но го посочија однесувањето на Русија во минатото како причина за загриженост.

Бајден во петокот вети дека ќе му отежне на Путин да ја нападне Украина, велејќи дека низа нови иницијативи кои доаѓаат од неговата администрација имаат за цел да ја одвратат руската агресија. (АП)