Сѐ оди според планот на ГЕРБ: Бродот тоне

ГЕРБ ги направи „сите можни компромиси“ за формирање влада со Продолжуваме со промената – Демократска Бугарија (ПП-ДБ):

– Не попуштија под притисок и не го повлекоа Бојко Борисов ниту од политиката, ниту од медиумите, туку го направија главен преговарач со втората парламентарна партија;

– Го добија претседателството на Народното собрание со „џентлменски договор“ да го отстапат на ПП-ДБ по три месеци. Но, после стана јасно дека ќе го одржат зборот само ако владеат заедно. Зборот не прави дупка, а Бугаринот, како што е познато, не е господин, туку галантен;

– Рекоа дека се подготвени да размислуваат за малцинска влада на ПП-ДБ и дури ги поканија да излезат со состав. Кога ги видоа предлозите, не им се допаднаа, бидејќи ГЕРБ немаше претставници во владата на паритетна основа, а академик Денков (кандидат за премиер – н.з.) не беше експерт;

– Со ПП-ДБ изработија заедничка законодавна и управувачка програма, но откако не им се допадна владата, рекоа дека и програмата не е можна.

Дел од бугарската интелигенција искрено се восхитува на ваквото однесување и го доживува како висока политичка акробатика, маестрална и длабока психологија во играта на парламентарен „покер“. Од оваа гледна точка, за ГЕРБ сѐ оди според планот – ем „рехабилитацијата“ на Борисов е во тек, ем ПП-ДБ „играат на неговата музика“, ем резултатот – или избори или влада на „хартиена коалиција“ (со БСП и ДПС – н.з.) – сепак ќе биде од корист за ГЕРБ. „Ашколсун, копулар!“, како што вели класичната изрека.

Притоа, за противникот ПП-ДБ преовладува мислењето: „Мислам, не си прост, ама малку аџамија паѓаш“. Прашањето е, сепак, зошто образованите бугарски граѓани, кои имаат ресурси, можности и привилегии да го обликуваат јавното мислење, се радуваат на овој смешен театар.

Театарот има за цел да го одвлече вниманието од основната логична дилема.

1. Ако мислите дека Борисов е рехабилитиран, дека скандалите во кои е вмешан не му го валкаат името и затоа е способен да учествува во политиката, тогаш логично е да се инсистира ГЕРБ да биде дел од управувањето на државата според нормалните правила на парламентарната игра – во коалиција со други, идеолошки поврзани партии, со министри, сразмерно на изборната тежина на ГЕРБ;
2. Ако мислите дека Борисов не е рехабилитиран, дека сноси тешка политичка одговорност за скандалите (на пример, оној со Васил Бошков и бонусот за данок на коцкање), тогаш треба да барате други, нестандардни форми на ГЕРБ за учество во формирање влада до следните предвремени избори. А можностите тука се две – или „хартиена“ коалиција со партнери од листата „Магнитски“, кои не се многу пребирливи, или некаква поддршка на ГЕРБ за малцинска влада на ПП-ДБ без учество на ГЕРБ во неа. На крајот, ПП-ДБ понуди таква алтернатива до ГЕРБ, доколку не сака да влезе во „хартиените“ варијанти. А всушност тоа беше вистински компромис, а не псевдокомпромисите наведени на почетокот на текстот.

(Да, беше можно за некои имиња од тој список да се разговара, па дури и да се заменат, но ГЕРБ веднаш ја отфрли идејата и инсистираше на сопствени експерти во таа влада.)

Во моментов ситуацијата е таква што ГЕРБ и Борисов се движат кон „хартиени“ решенија. Управување со ДПС и БСП не во отворена коалиција, туку најверојатно во формат „кабинет на личности“. Она што досега се разбира е дека сите поканети (Борисов изненадувачки не ја исклучи Преродба) ќе може да предложи свои министри меѓу овие „личности“.

Се чини дека ГЕРБ има некакво разбирање дека новите избори нема многу да ја променат ситуацијата. Да, можеби ќе испадне малку подобро за нив, но и нивната одговорност ќе се зголеми и ќе стане видлива за сите. Позицијата на ГЕРБ во сегашното Народно собрание јавно ќе биде дека Борисов е веќе целосно рехабилитиран и затоа табуата за интеракција со ДПС, па и со БСП, едно по едно паѓаат.

Когнитивна дисонанца

Меѓутоа, поентата е дека голем дел од интелигенцијата што јаподдржува ГЕРБ ќе падне во когнитивна дисонанца. Затоа што тие истовремено веруваат дека Борисов не е (целосно или воопшто) рехабилитиран и дека ГЕРБ треба да биде вклучена на власт со министри, на паритетна основа итн.

Когнитивната дисонанца не е посебен проблем, а особено е непријатна за интелигенцијата која претендира да биде кохерентна и внатрешно конзистентна. Но, кога таа дисонанца е неизбежна, постојат чисто психолошки техники за нејзино гаснење. Една таква техника е да се фокусираме не на содржината, туку на естетската, театарската страна на политиката. Да се ​​радуваш на театарот со „компромисите“ што наводно ги правела ГЕРБ, но на крајот со нив „ги измамиле“ и „аџамите“ од ПП-ДБ.

Сепак, интелигенцијата на Бугарија има голем долг кон својот народ. Беспаќето е нејзина одговорност, а немањето значајни одговори е признавање на поразот, а не некаква интелектуална измама. На крајот, Бугарите треба да знаат како нивната земја ќе излезе од замката на корупциски шеми на највисоките нивоа на власта, кои веќе водат до обиди за атентат против нејзините високи претставници. Затоа што едно е јасно – мафијата се обиде да се вмеша во процесот на формирање влада преку чин на невидена ароганција.

Другиот суштински одговор дека интелигенцијата му должи на својот народ е што да се прави со подемот на фашизоидниот популизам, кој се заканува да ја одврати Бугарија од нејзиниот цивилизиран пат.

Театарот за формирање влада што ни го претставува ГЕРБ можеби е инспиративен како актерска игра, но не дава одговори на овие прашања. И затоа интелигенцијата нема причина да се радува на него.

(Даниел Смилов е експерт за уставно право и програмски директор на Центарот за либерални студии во Софија. Овој текст е објавен од бугарската редакција на Дојче веле)