Научниците објавија откритие на „најстариот компјутер“, механизмот Антикитера стар 2.000 години

Механизмот Антикитера, древен уред со големина на кутија за чевли што се користел за следење на движењата на сонцето, месечината и планетите – го следел грчкиот лунарен календар, а не соларниот календар што го користеле Египќаните како што претходно се мислело, открива новото истражување.

Механизмот Антикитера, кој го пронајдоа нуркачи со сунѓери во близина на грчкиот остров Антикитера во 1901 година, е создаден пред околу 2.200 години. Уредот што содржи бронзени запчаници понекогаш се нарекува најстар компјутер во светот.

Еден дел од механизмот, познат како „календарски прстен“, се користел за следење на деновите од годината, со по една дупка дневно. Иако прстенот е познат подолго време, тој е само делумно зачуван, па не е јасно колку дена требаше да се следи.

Во 2020 година, тим предводен од независниот истражувач Крис Будиселиќ користеше нови рендгенски снимки на уредот, комбинирани со мерења и математичка анализа, за да утврди дека механизмот веројатно не ја покрива целата соларна календарска година, туку 354 дена, како што би да се користи во лунарен календар.

Друг труд во The Horological Journal најде сличен резултат. Тим од Универзитетот во Глазгов користел статистички техники развиени за опсерваторијата за гравитациони бранови со ласерски интерферометар за да ги открие гравитационите бранови во време-просторот создадени од судирите на масивни небесни објекти како што се црните дупки. Овие статистички методи се доволно чувствителни за да детектираат слаби сигнали од потенцијално многу бучна позадина.

Кога истражувачите тренирале моќна статистичка техника за механизмот Антикитера, тие можеле да ја искористат положбата на познатите дупки, како и веројатниот начин на кој фрагментите од механизмот се вклопуваат заедно, за да го заклучат бројот и положбата на изгубените дупки. На крајот утврдиле дека механизмот најверојатно имал 354 или 355 дупки. Ова значело дека веројатно го следел лунарниот календар од 354 дена што се користел во Грција во тоа време, наместо календарот од 365 дена што го користеле старите Египќани.

Се сметало дека тој можеби го користел египетскиот соларен календар од 365 дена бидејќи е попрецизен од лунарниот календар од 354 дена.

„Резултатите на тимот од Глазгов даваат нов доказ дека една од компонентите на механизмот од Антикитера најверојатно била користена за следење на грчката лунарна година“, се вели во соопштението на истражувачите.

Тимот беше импресиониран од вниманието на деталите што го посветија креаторите на уредот.

„Прецизноста на позиционирањето на дупките ќе бара многу прецизни техники на мерење и неверојатно стабилна рака за да ги дупчат“, рече во изјавата коавторот на студијата Греам Воан, професор по астрофизика на Универзитетот во Глазгов. „Тоа е уредна симетрија што ги приспособивме техниките што ги користиме за проучување на универзумот денес за да разбереме повеќе за механизмот што им помогна на луѓето да ги следат небесата пред речиси два милениуми“.

Ендрју Тони, коавтор на трудот од 2020 година, го пофали новото истражување. „Многу сме среќни што повеќе научници сега ги прифаќаат и потврдуваат нашите наоди“, изјави Тони за Live Science во е-пошта.

Диомидис Спинелис, професор по софтверско инженерство на Атинскиот универзитет за економија и бизнис кој го истражувал механизмот, но не бил вклучен во ниту една работа, исто така бил импресиониран од новата работа.

„Механизмот на Антикитера е подарокот што продолжува да се дава. И покрај силната корозија и многу елементи што недостасуваат, примената на сè пософистицирани технологии и иновативни интердисциплинарни анализи продолжуваат да обезбедуваат импресивни сознанија за овој извонреден артефакт“, рече Спинелис.