Можното враќање на Трамп влева страв во Брисел

БРИСЕЛ – Сеништето од вториот мандат на Доналд Трамп им дава на европските трговски шефови застрашувачки ретроспективи. 77-годишниот тајкун за недвижности ги исмева трговските дефицити како „загуби“ со кои се извезува богатството на непријателите на Америка и веќе се заканува со 10 проценти сеопфатна увозна царина доколку победи на изборите следната година.Трговската политика на Трамп за првпат би можела да го погоди европскиот извоз со царини од милијарди долари – за само осум недели.

Во 2018 година, Трамп воведе царини за челик и алуминиум од Европската унија. Администрацијата на Бајден ги суспендираше за да им дозволи на ЕУ и САД да преговараат за компромис. Но, овие тарифи ќе се вратат ако не се најде решение до 31 октомври, ризикувајќи нова тарифна војна и потенцијално штета на трговијата со стоки како што е вискито.

Иако двете страни би можеле да се согласат да  продолжат со преговорите, ризикот од победа на Трамп во 2024 година го зголемува притисокот да се постигне предвремен договор – дури и ако тоа значи дека ЕУ мора да направи отстапки.

„На сите им е на ум: што ако изборите тргнат на погрешен пат?“- вели  дипломат на ЕУ. Адвокат кој ги советува корпоративните клиенти за европските трговски досиеја, рече дека претставниците на ЕУ и деловните шефови биле „исплашени“ од помислата за враќање на Трамп.

Покрај спорот за челик, Брисел и Вашингтон преговараат и за критичниот договор за минерали. Таквиот договор ќе им овозможи на рударските и хемиските компании во ЕУ да ги продаваат своите производи на американските производители на батерии без ризик дека ќе се намалат даночните кредити за електрични возила предвидени со американскиот Закон за намалување на инфлацијата.

„Овие месеци пред нас ќе бидат многу важни за односите ЕУ-САД. односи“, рече Луиза Сантос од индустриската лоби организација BusinessEurope. „Дефинитивно треба да се обидеме да ги решиме отворените прашања“.

Трамп е многу пред своите ривали во трката за републиканска номинација пред претседателските избори во ноември 2024 година, и покрај тоа што се соочува со мноштво обвиненија за кривични дела поради обидот да го поништи неговиот пораз во 2020 година. Неговата закана дека ќе воведе царина од 10 проценти – или „данок“ – на сите увозни производи ако ја врати Белата куќа веќе предизвика предупредувања дека таквиот чекор ќе предизвика сеопфатна трговска војна, зголемувајќи ги цените што ги плаќаат американските потрошувачи и бизниси. 

Во неодамнешното писмо до Волстрит џурнал, Трамп ги критикуваше своите критичари – вклучувајќи го и уредничкиот одбор на весникот. Дали Трамп ќе победи, се разбира, сè уште е нејасно. Но, секој иден републикански претседател веројатно би ја сменил американската политика во однос на ЕУ, предизвикувајќи стравувања од пресврт на сè, од воена поддршка до Украина, бидејќи таа се спротивставува на руската 18-месечна војна за агресија, до ескалација на тековниот геополитички ќор-сокак со Кина.

„Со републиканска администрација, преговорите се многу различни“, рече друг дипломат на ЕУ. „Преговорите очигледно беа многу покомплицирани со администрацијата на Трамп отколку со администрацијата што ја имаме денес пред нас“.

Белата куќа не е единствената потенцијална промена што доаѓа. Избори за Европскиот парламент има  во јуни 2024 година, по што ќе биде назначен нов извршен директор на ЕУ. Затоа европските претставници и индустриските лидери се надеваат дека ќе ги унапредат разговорите за челикот и критичните суровини пред самитот ЕУ-САДпривремено закажан за октомври – иако сè уште не е одреден датум.

Шефот за трговија на ЕУ, Валдис Домбровскис и трговската претставничка на САД, Кетрин Таи, вложија многу во односите, состанувајќи се на речиси месечно ниво во постојан напор да ги придвижат разговорите напред. Но, тие допрва треба да пријават пробив. Аксел Егерт, шеф на Европската асоцијација за челик, рече дека ЕУ ќе си пука во нога ако не го заврши договорот за челик, тврдејќи дека тоа претставува огромна можност за справување со климатските промени и создавање рамноправни услови за игра за индустријата. Во исто време, тој призна дека разликите меѓу Брисел и Вашингтон се „сè уште многу големи“.

Една од главните европски грижи е дека предлозите на САД за создавање на јаглероден клуб ќе ги прекршат правилата за глобална трговија. Брисел сака да ја избегне перцепцијата дека го користи аргументот за климата како покритие за да воспостави трансатлантски челичен картел. Друга европска загриженост е дека САД нема да ја исклучат можноста за повторно воведување тарифи против ЕУ, иако Светската трговска организација ги прогласи за нелегални.

Отчукувањето на часовникот исто така може да му даде на Вашингтон предност во преговорите, рече првиот дипломат. САД вршат притисок да ги заменат сегашните тарифи со нови давачки кои ќе се зголемат врз основа на содржината на јаглерод во увезениот челик и алуминиум. Ова е чувствително за Брисел, бидејќи таквата политика би го прекршила правилникот на СТО. Со оглед на тоа што Вашингтон сега го притиска Брисел да биде „покреативен“, изгледите за идни договори со администрацијата на Трамп може да им помогнат на преговарачите на ЕУ да се предомислат и да попуштат.

Не сите трговски експерти прогнозираат пропаст за трансатлантските трговски односи под претседателство на Трамп  или некој друг републиканец. Некои забележуваат дека, под Бајден, Вашингтон продолжи да игра тврдоглаво со трговијата и да ја кочи улогата на СТО во одлучувањето за споровите.

„Тонот и атмосферата би се промениле, но, во суштина, трансатлантските трговски односи тешко ќе се разликуваат многу под Бајден или Трамп“, вели Дејвид Клејман од бриселскиот тинк-тенк Бругел. (Политико)