„Машинерија на смртта“: Во сириските масовни гробници закопани 100.000 луѓе

КУЈТАФА, Сирија – Меѓународен обвинител за воени злосторства во вторникот рече дека доказите што се појавија од местата за масовни гробници во Сирија ја разоткриле државната „машина на смртта“ под соборениот лидер Башар ал Асад, во која тој процени дека повеќе од 100.000 луѓе биле мачени и убиени од 2013 година.

Говорејќи по посетата на две локации за масовни гробници во градовите Кутајфа и Наџа во близина на Дамаск, поранешниот американски амбасадор за воени злосторства на слобода, Стивен Рап, за Ројтерс изјави: „Сигурно имаме повеќе од 100.000 луѓе кои беа исчезнати и мачени до смрт во оваа машина.

„Не се сомневам многу во таквите бројки со оглед на она што го видовме во овие масовни гробници.

„Ние навистина не сме виделе нешто слично од времето на нацистите“, рече Рап, кој ги водеше обвиненијата во трибуналите за воени злосторства во Руанда и Сиера Леоне и работи со сириското граѓанско општество за документирање докази за воени злосторства и помага да се подготви за какви било евентуални испитувања.

„Од тајната полиција која грабнуваше луѓе од нивните улици и домови, до затворачите и испрашувачите кои ги изгладнуваа и мачеа до смрт, до возачите на камиони и булдожери кои ги криеа нивните тела, илјадници луѓе работеа во овој систем на убивање“, рече Рап.

„Зборуваме за систем на државен терор, кој стана машинерија на смртта“.

Се проценува дека стотици илјади Сиријци биле убиени од 2011 година, кога задушувањето на протестите против него од страна на Асад прерасна во војна од целосни размери.

И Асад и неговиот татко Хафез, кој му претходеше како претседател и почина во 2000 година, долго време беа обвинети од групите за права и владите за широко распространети вонсудски убиства, вклучително и масовни егзекуции во затворскиот систем на земјата и употреба на хемиско оружје против сирискиот народ.

Асад, кој побегна во Москва, постојано негираше дека неговата влада извршила кршење на човековите права и неговите клеветници ги нарече екстремисти.

Шефот на сириската организација за застапување со седиште во САД, Сириската оперативна група за итни случаи, Муаз Мустафа, кој исто така ја посети Кутајфа, 40 километри северно од Дамаск, процени дека само таму се закопани најмалку 100.000 тела.

„МЕСТО НА УЖАСИТЕ“

Меѓународната комисија за исчезнати лица во Хаг одделно соопшти дека добила податоци кои укажуваат дека можеби има дури 66, сè уште непроверени места за масовни гробници во Сирија. Повеќе од 157.000 луѓе се пријавени за исчезнати во комисијата.

Шефот на Комисијата, Кетрин Бомбергер, изјави за Ројтерс дека нејзиниот портал за известување за исчезнатите сега „експлодира“ со нови контакти од семејствата.

За споредба, околу 40.000 луѓе исчезнаа за време на балканските војни во 1990-те.

За семејствата, потрагата по вистината во Сирија би можела да биде долга и тешка. За совпаѓање на ДНК ќе треба најмалку тројца роднини да обезбедат референтни примероци на ДНК и да земат примерок од ДНК од секој од овие скелетни остатоци пронајдени во гробовите, рече Бомбергер.

Комисијата повика да се заштитат локациите за да се зачуваат доказите за потенцијални испитувања, но местата за масовни гробници беа лесно достапни во вторникот.

Соединетите Држави се ангажирани со голем број тела на ОН за да обезбедат сирискиот народ да добие одговори и одговорност, соопшти во вторникот Стејт департментот.

Сириските жители кои живеат во близина на Кутајфа, поранешна воена база каде што се наоѓала една од локациите, и гробиштата во Наџа кои биле користени за криење на телата од местата за притвор, опишале дека виделе постојан прилив на камиони-ладилници кои доставувале тела кои биле фрлени во долгите ровови ископани со булдожери.

„Гробовите се подготвуваа организирано – доаѓаше камионот, го растовараше товарот што го имаше и заминуваше“, рече Аб Калид, кој работи како земјоделец до гробиштата Наџа.

Во Кутајфах, жителите одбија да зборуваат пред камера или да ги користат нивните имиња поради страв од одмазда, велејќи дека сè уште не се сигурни дека областа е безбедна по падот на Асад.

САТЕЛИТСКИ СЛИКИ

Сателитските снимки анализирани од Ројтерс покажаа дека ископувањето со големи размери започнало на локацијата помеѓу 2012 и 2014 година и продолжило до 2022 година. Повеќе сателитски снимки направени од Максар во тоа време покажале копач и големи ровови видливи на локацијата, заедно со три или четири големи камиони.

Омар Хуџеирати, поранешен водач на протестите против Асад, кој живее во близина на гробиштата Наџа, кои се користеа до создавањето на поголемата локација Кутајфа, бидејќи беше полна, рече дека се сомнева дека неколку од исчезнатите членови на неговото семејство можеби се во гробот.

Тој верува дека барем некои од уапсените, вклучително и два сина и четворица браќа, биле приведени поради протести против владата на Асад.

Деталите за масовните гробници во Сирија првпат се појавија за време на германските судски сослушувања и сведочењето на американскиот конгрес во 2021 и 2023 година. Човек идентификуван само како „копачот на гробови“ постојано сведочеше како сведок за неговата работа на локациите Наџа и Кутајфа за време на германското судење против сириски владини претставници.

Додека работел на гробиштата околу Дамаск на крајот на 2011 година, двајца разузнавачи се појавиле во неговата канцеларија и му наредиле нему и на неговите колеги да ги пренесат и закопаат телата. Тој сведочеше дека се возел во комбе украсено со слики од Асад и возел до местата неколку пати неделно помеѓу 2011 и 2018 година, по што следеле големи камиони-ладилници полни со тела.

Камионите носеа неколку стотици трупови од воените болници Тишрин, Мезех и Хараста до Најха и Кутајфа, рече тој на судењето. На местата веќе беа ископани длабоки ровови, а гробарот и неговите колеги ги растовараа труповите во рововите, кои ќе бидат покриени со нечистотија со багери штом ќе се наполни дел од ровот, рече тој.

„Секоја недела, двапати неделно, пристигнуваа три камиони со приколки, преполни со 300 до 600 тела на жртви на тортура, глад и егзекуција од воените болници и разузнавачките гранки околу Дамаск“, рече тој во писмената изјава до Конгресот.

Копачот на гробници избега од Сирија во Европа во 2018 година и повеќе пати сведочеше за масовните гробници, но секогаш со својот идентитет заштитен од јавноста и медиумите. (Ројтерс)