Што поскапе најмногу во светот – кафето 54 отсто, гасот 110, маслото 38, горивото 70 проценти…

Во последната година, според податоците на неколку сајтови кои го следат движењето на цените на светските берзи, природниот гас поскапе за 110,9 проценти, нафтата за речиси 70 проценти, алуминиумот за 53,09, калајот за 79,84, памукот за 40 проценти, кафето за 54 проценти, маслото за 37,9 проценти, шеќерот 32 проценти …

Остриот скок на побарувачката, по олеснувањето на мерките за корона, во комбинација со финансиската помош што земјите од светот им ја дадоа на нивните економии, доведе до астрономски пораст на цените на индустриските производи. За многу кратко време, се зголемија цените на металите, енергијата и земјоделските производи, во мера што натера многумина да се запрашаат дали новите цени се вовед во нова економска криза.

Овој раст во голема мера се прелева на цените на производите за широка потрошувачка, како во светот така и кај нас. Како што стојат работите, нема идеално решение и се чини дека централните банки на водечките светски економии ќе играат клучна улога за најмали можни последици.

Енергија

Енергетската криза е во полн ек, а земјите низ светот имаат проблеми со производството на електрична енергија. Цените на гасот, кои најмногу ја погодија ЕУ, никогаш не биле повисоки, Либан пред неколку дена остана целосно без електрична енергија, во САД се шпекулира за пораст на цените, се намалува снабдувањето со електрична енергија во фабриките во Кина, Албанија објави вонредна состојба…

Според веб-страницата „Индексмунди“, цените на природниот гас се зголемија за 110,9 проценти во последната година, пишува „Блиц“.

 Трендови за цената на гасот во последните 5 години / Извор: Indexmundi.com

Во случајот со нафтата, која е под притисок на зголемување на цените на другите енергенси и зголемената побарувачка, таа порасна за речиси 70 проценти (69,63 проценти) во минатата година.

Метали

Покрај енергијата, големо зголемување на цените забележаа и металите, кои се клучни компоненти во речиси сите сектори на индустријата.

Највисок пораст на цените е забележан за калајот, речиси 80 проценти (79,84 проценти), кобалтот околу 66 проценти (65,83 проценти) и алуминиумот 53,09 отсто.

ФОТО: СКРИНШОТ Извор: Makroekonomija.org

Земјоделски производи

Сите клучни земјоделски производи што се користат за производство на храна доживеаја невообичаено голем пораст на цените.

Најголем раст е забележан кај кафето (54 проценти), шеќерот (32 проценти), палминото масло (37,9 проценти) и памукот (40 проценти).

Зошто вакви скокови на цените?

Тековната пандемија со коронавирусот, т.е. последиците што се рефлектираат во пад на економската активност, пад на вработеноста итн. ги поттикнаа монетарните центри на моќ во светот како што се Соединетите држави, Јапонија и ЕУ да емитираат, преку „пакети помош“, огромни суми пари, што масовно ги зголеми долговите и на економијата и на населението, како и на јавниот сектор, низ целиот свет.

Во исто време, побарувачката за инвестициски добра и суровини опадна минатата година, а цените на енергијата и другите суровини се на историски ниско ниво. За потсетување, во еден момент во април минатата година, цената на барел нафта дури и падна во минус.

Како што земјите почнаа да попуштаат со анти-пандемиските мерки, имаше ненадеен скок на побарувачката. Како што не учат економските правила, единствениот начин да се реши шокот од страната на побарувачката е да се зголемат цените, т.е. инфлација. Дека скокот на побарувачката, во комбинација со рекордното големо „пумпање“ пари во светската економија, создаде необичен проблем, сведочи и фактот беа соборени неколку рекорди кај стапките на инфлација.

Што нѐ чека?

Светската економија, бидејќи е испреплетена мрежа, најверојатно ја чекаат две сценарија.

Во првото, во кое работите продолжуваат да се случуваат самостојно, пазарот ќе игра улога на регулаторен механизам, а идеално инфлацијата би била краткотрајна и цените ќе се вратат во нормала. Ова сценарио подразбира дека компаниите ќе најдат начин да се справат со трошоците, било со намалување на профитот, што е речиси незамисливо во светот во кој живееме, или со намалување на трошоците (на пример, отпуштање работници, што исто така е малку веројатно бидејќи со тоа производството исто така опаѓа и повторно се враќаме на падот на профитот).

По воведувањето мерки за штедење кај учесниците на пазарот, инфлацијата ќе се намали и ќе исчезне, и ќе се воспостави нова рамнотежа на понудата и побарувачката. Сето ова е малку веројатно, бидејќи во никој случај учесниците на пазарот не реагираат на усогласен начин и последиците од решенијата за отворен пазар би биле катастрофални.

Второто сценарио е вообичаеното. Федералните резерви и Европската централна банка ги зголемуваат каматните стапки и воведуваат интервенции на отворен пазар, со повлекување на ликвидноста од пазарот. Така, како последица се добива пад на пласманите во реалниот сектор и домаќинствата, повисоки цени за финансирање и зголемувањето на каматните стапки, што во комбинација со тековната прекумерна задолженост ја става во ризик ликвидноста на реалниот сектор, економската активност и значително помали инвестиции.

Сѐ на сѐ, тешко дека ќе се помине без драстични последици, пишува Блиц.