Хрватска стана кредитор на ММФ
Хрватска стана земја кредитор на ММФ, приклучувајќи се кон група од околу 50 земји кои ММФ ги оцени како земји со силна надворешна позиција за учество во финансирање на заеми од ММФ, што потврдува дека Хрватска е финансиски стабилна земја, велат експертите од Хрватската народна банка во блог на веб-страницата на ХНБ.
Како Хрватска се претвори од земја што користи помош од ММФ во земја што учествува во финансирање на заеми за други членки на ММФ, како изгледа ова финансирање и каква е улогата на Хрватската народна банка во тој процес, е објаснето во блог на веб-страницата на ХНБ од Ана Мартинис, директорка на Одделот за односи со меѓународни финансиски институции на ХНБ, и Марко Оленковиќ, виш советник во Одделот за односи со меѓународни финансиски институции на ХНБ.
Во клубот на економски и финансиски стабилни земји
Тие нагласуваат дека вклучувањето на Хрватска во кругот на земјите кредитори потврдува дека за три децении се претворила од земја што користи помош од ММФ во земја што денес припаѓа на групата економски и финансиски стабилни земји.
Тие додаваат дека со учество во финансирањето на заеми од ММФ, Хрватска активно придонесува за одржување на глобалната финансиска стабилност и зачувување на глобалната мултилатерална соработка и меѓународниот поредок заснован на правила, кои се клучни за ефикасно справување со глобалните предизвици.
Хрватска самата беше корисник на финансиска помош од ММФ во минатото. Таа стана членка на ММФ во декември 1992 година и имаше корист од неколку финансиски аранжмани и заеми од ММФ во 1990-тите и 2000-тите. Овие аранжмани ѝ овозможија на Хрватска да ја стабилизира својата економија и да создаде темели за економско закрепнување и развој, а истовремено им сигнализираа на финансиските пазари дека води одговорни политики.
Во последниве години, Хрватска постигна силен економски раст придружен со континуирано намалување на јавниот и надворешниот долг и подобрување на салдото на тековната сметка. Затоа, во јануари оваа година, експертите на ММФ оценија дека нејзината надворешна позиција е доволно силна за да стане земја-кредитор. Еден од важните фактори за оваа проценка беше влегувањето на Хрватска во еврозоната во 2023 година.
Откако оваа проценка беше потврдена од страна на Извршниот одбор на ММФ, Хрватска беше вклучена на крајот на јануари оваа година на листата на земји кои учествуваат во Планот за финансиски трансакции на ММФ – механизам преку кој земјите-членки учествуваат во финансирањето на аранжманите одобрени од ММФ.
Педесет и три од 191 членка на ММФ моментално учествуваат во Планот за финансиски трансакции, вклучувајќи 18 земји од еврозоната.
Дали е подготвена?
Со својот нов статус како земја-кредитор, се очекува Хрватска да учествува во финансирањето на заеми за други членови на покана на ММФ. Според правилата на ММФ, придонесот на земјата-кредитор не може да ја надмине нејзината квота, но во пракса износите се значително помали. ММФ се стреми да го распредели товарот на финансирање подеднакво меѓу земјите-кредитори, така што сите ќе учествуваат со ист релативен дел од нивната квота.
Иако учеството на земјата во финансирањето на заемите на ММФ за други членки обично се нарекуваа заеми, всушност не станува збор за класични заеми. Имено, земјите што се нарекуваат кредитори му овозможуваат на ММФ да ја користи нивната валута, а за возврат нивната резервна позиција во ММФ се зголемува за ист износ. Оваа резервна позиција претставува ликвидно побарување кон ММФ, кое може да се повлече во случај на потреба и затоа е дел од меѓународните резерви на земјата.
Ова значи дека секое плаќање што го врши Хрватска според Планот за финансиски трансакции ќе ја зголеми нејзината резервна позиција во ММФ, а со тоа и меѓународните резерви на земјата. На резервната позиција, ММФ им плаќа на членовите камата по пазарна каматна стапка за специјални права на влечење.
Како изгледа финансирањето на кредитите од ММФ во пракса?
На пример, ако ММФ одобри заем на земјата А во износ од 100 милиони евра, за кој избира четири земји кредитори кои ќе финансираат по една четвртина од тој заем, вклучувајќи ја и Хрватска, Централната банка прво ја „инкасира“ меницата издадена во корист на ММФ, т.е. ги префрла средствата на сметката во евра на ММФ во Централната банка, а истовремено ја намалува вредноста на меницата. Потоа, на повик на ММФ, ХНБ уплаќа 25 милиони евра од сметката на ММФ на сметката на земјата А, користејќи средства од нејзината сметка во системот TARGET. Со користење на средствата на ММФ од сметката на ММФ во евра кај ХНБ, се зголемува и резервната позиција на Хрватска во ММФ, објаснуваат експертите на ХНБ. (СЕЕбиз.еу)