Француската должничка криза ја загрозува целата еврозона

Франција, со својот рекорден долг и растечки дефицит, станува најголем ризик за стабилноста на еврозоната. Експертите предупредуваат дека кризата во Париз би можела да се прелее во целата ЕУ и да го доведе во прашање опстанокот на еврото.

Непосредно пред Франсоа Бајру да го изгуби гласањето за доверба во парламентот во понеделник (8 септември), премиерот на Франција во заминување предупреди дека фискалните проблеми би можеле да го загрозат „опстанокот“ на земјата.

„Имате моќ да ја соборите владата, но немате моќ да ја избришете реалноста“, им рече Бајру на пратениците, додавајќи дека сегашната реалност на втората по големина економија во Европа е дека „веќе неподносливиот долг ќе се зголеми уште повеќе и ќе стане сè поскап“.

Долгогодишната политичка дилема на француските влади е дека секогаш кога предлагаат мерки за штедење или економски реформи, партиите и од левицата и од десницата веднаш се спротивставуваат и ги мобилизираат своите поддржувачи. Синдикатите веќе закажаа генерален штрајк за среда, 10 септември, два дена по гласањето за доверба.

Што следи останува неизвесно. Дали ќе бидат распишани нови избори, како што бара десничарскиот Национален фронт (Национален собир), или претседателот Емануел Макрон ќе успее да формира уште една малцинска влада – тоа е политичката страна на кризата.

Најзадолжената земја во Европа

Економски, сè се сведува на парите и огромниот товар на долгот на Франција. Во апсолутни бројки, ниедна земја од ЕУ не е позадолжена од Франција. Националниот долг се искачи на околу 3,35 билиони евра – околу 113 проценти од бруто домашниот производ (БДП) и се очекува да порасне на 125 проценти до 2030 година.

Односот долг-БДП на Франција е толку висок што само Грција и Италија го надминуваат во Европската Унија. Со буџетски дефицит од 5,4 до 5,8 проценти оваа година, Париз има и најголем буџетски дефицит од сите 27 членки на ЕУ.

За да се исполни целта на ЕУ за дефицит од 3 проценти, драстичните мерки за штедење се неизбежни. Сепак, бидејќи намалувањата во моментов се политички неизводливи, финансиските пазари реагираа со повисоки каматни стапки на француските обврзници. Додека германските обврзници имаат принос од околу 2,7 проценти, француската влада плаќа камата од речиси 3,5 проценти за својот долг.

Нестабилна еврозона

Значи, дали треба да се грижиме за стабилноста на еврото ако финансиите на втората по големина економија во еврозоната излезат од контрола?

„Да, треба да се грижиме. Еврозоната во моментов не е стабилна“, вели Фридрих Хајнеман, економист во Центарот за европски економски истражувања „Лајбниц“ во Манхајм, иако додава дека „не е загрижен“ за можна краткорочна долговна криза во наредните месеци. „Но, мора да се запрашаме каде води сето ова ако голема земја како Франција, која во последните години бележи постојан пораст на односот долг-БДП, сега се соочува и со политичка дестабилизација“, изјави тој за ДВ.

Другите големи економии исто така акумулираат рекорден долг и треба да соберат милијарди на пазарите на капитал. На пример, оваа есен, Германија, Јапонија и САД ќе мора да издадат нови државни обврзници за да ги финансираат своите трошоци – една од клучните причини зошто глобалните пазари на обврзници остануваат под притисок.

Единствената причина зошто пазарите не се понервозни – и затоа зошто приносите од француските обврзници не растат уште повисоко – е надежта дека Европската централна банка (ЕЦБ) ќе интервенира и ќе купи француски обврзници за да го смири пазарот, вели Хајнеман. „Но, таа надеж може да биде илузорна, бидејќи ЕЦБ мора да внимава да не го загрози сопствениот кредибилитет.“

Франција троши 67 милијарди евра годишно само за камати. Во исто време, таа е под притисок бидејќи се обврза постепено да го намалува својот дефицит во согласност со правилата на ЕУ.

Улогата на Европската комисија во создавањето хаос

Но, Европската комисија, исто така, носи одредена одговорност, вели Хајнеман, бидејќи „помогна да се создаде овој хаос“. „Тие жмиркаа кон едното, дури и кон двете очи кога станува збор за Франција. Ова беа политички компромиси водени од стравот од зајакнување на популистите“, рече тој, додавајќи дека „Франција веќе го искористи поголемиот дел од својот фискален простор. Германија е во многу подобра позиција, со доволно простор за маневрирање.“

Според Хајнеман, на Франција, како и на Германија, итно ѝ се потребни големи реформи на социјалниот систем и намалување на владините трошоци. Алтернативата би била повисоки даноци – во земја која веќе има огромен даночен товар и за граѓаните и за економијата.

Затоа Хајнеман е скептичен дека француската политика може да постигне консензус меѓу партиите за намалување на долгот. „Со оглед на тоа што популистите од левицата и десницата стануваат посилни, не гледам дека ова е можно. Центарот се стеснува. Затоа сум песимист кога станува збор за Франција и не гледам решение.“

Ризикот од ширење на кризата

За Ендру Канингем, главен европски економист во лондонската „Капитал економикс“, ризиците за другите европски пазари засега остануваат подносливи. „Засега проблемите се чини дека се претежно ограничени на Франција, сè додека размерот на францускиот проблем не стане преголем“, напиша тој во порака до своите клиенти.

Но, тој предупредува на сценарија во кои француската криза би можела значително да се продлабочи, што би го зголемило ризикот од нејзино ширење. „На крајот на краиштата, Франција е втора најголема економија во еврозоната, со длабоки трговски и финансиски врски со своите соседи, а е и водечка политичка сила во ЕУ“, потсетува Канингем, додавајќи дека кризата во Франција би можела да ја доведе во прашање самата одржливост на европскиот проект.

„Не очекуваме криза од таков обем во следната година или две. Но, ако тоа се случи, ризикот од зараза би станал многу посериозен – и тоа би било нешто со кое ЕЦБ би морала да се справи“, рече тој.

Лош тајминг за политичка криза

Француската криза доаѓа во време кога ЕУ е во конфликт со Соединетите Американски Држави околу трговската политика, вклучително и повисоките даноци за американските технолошки гиганти – предложени од Франција. Ова е многу лошо време ЕУ да дејствува ослабена од политичкиот ќорсокак во својата втора по големина економија.

Според Хајнеман, многу политички актери во Франција размислуваат како Трамп, особено од левицата и десницата на политичкиот спектар.

„Тие би можеле да го зголемат притисокот врз Европската комисија да возврати на тарифите на Трамп со европски тарифи“, предупредува економистот, што би „го зголемило ризикот од целосна трговска војна“ и дополнително би ја влошило должничката криза во земјата. (Извор: СЕЕбиз)