Европските лидери во клучна мисија Молдавија да стане дел од ЕУ

Додека македонскиот министер за надворешни работи, Тимчо Муцунски, ламентира во разговорот за бриселски „Политико“ дека нашата држава нема да ги направи уставните измени ако не добие гаранции од ЕУ дека тоа ќе биде последно барање, клучната европската тројка денеска е во Молдавија за да ѝ дадат ракатне брзина на земјата на нејзиниот пат кон ЕУ. Муцунски во разговорот бил загрижен колку брзо се одвиваат кандидатурите за членство на Украина и Молдавија. И треба да биде загрижен затоа што за време на неговото министерување Македонија оди назад, а не кон ЕУ.

Лидерите на Франција, Германија и Полска ќе се појават на плоштадот на Националното собрание во Кишињев денес попладне во ретка демонстрација на сила за проевропската претседателка на Молдавија, Маја Санду, пред она што се очекува да бидат многу комплицирани парламентарни избори кон крајот на следниот месец.

Посетата на Емануел Макрон, Фридрих Мерц и Доналд Туск нагласува колку клучна стана Молдавија во поголемата битка за влијание меѓу Русија и Европската унија.

Лидерите на ЕУ мислат дека треба да се направи сè за да се спречи проевропската партија ПАС на Санду да изгуби од промосковските сили на 28 септември, што би можело да значи дека Молдавија ќе ја следи Грузија по патот на потчинување на Кремљ.

Оттука и „историската“ посета на таканаречениот Вајмарски триаголник на лидери, од кои се очекува во одделни говори да кажат дека иднината на Молдавија е во ЕУ.

„Посетата на лидерите на Вајмарскиот триаголник на Молдавија е историска“, рече Јирген Хард, портпарол за надворешна политика на конзервативната партија ЦДУ во Бундестагот. „Никогаш повеќе еден од нашите сојузници нема да стои сам пред руската агресија. Молдавија избра поинаков пат од грузиската владејачка партија, која подлегна на заканите и ветувањата од Москва. Молдавија се бори за својата иднина“.

Минатата година, Санду обезбеди втор мандат на избори во кои имаше многу проблеми, обележани со манипулации со гласовите, вклучително и шема во која гласачите беа платени да ги поддржат нејзините противници кои се пријателски настроени кон Кремљ. Истовремениот референдум за членство во ЕУ помина со маргина од 50,4 проценти наспроти 49,6 проценти.

Во двата случаи, гласовите на 250.000 Молдавци кои живеат во странство, од кои многумина се во земјите на ЕУ, формираа клучен столб на поддршката на либералната влада. Во Македонија, илјадниците нејзини државјани кои ја напуштиле земјата со бугарски пасоши за да работат во ЕУ, се големата поддршка за националистичката влада и бараат од неа да остане на цврсти позиции на патот кон ЕУ.

Порано овој месец, советникот за национална безбедност на Молдавија, Станислав Секриеру, предупреди дека расте стравот од дезинформации насочени кон дијаспората, па дури и од можни нарушувања на гласачките места во странство. Русија ги засилува напорите за влијание врз изборите, вклучително и преку кампањи за дезинформации и купување гласови. Според поранешниот вицепремиер Нику Попеску, постои реален ризик овие напори да се исплатат.

Се очекува претседателката да го искористи својот говор за да ги предупреди гласачите против „оние кои ќе нè заведат“ и да тврди дека најдобриот избор за Молдавија е да „застане рамо до рамо со Франција, Германија, Полска и другите нации на нашиот континент во големото семејство на мирот.

Ова е за земја како Молдавија, без разлика дали можете да изберете – дали сакате да бидете во Европа или сакате да бидете во простор на диктатури и војна? Дали имате слобода да не бидете вовлечени во војна? Земја како Белорусија се чини дека повеќе ја нема оваа слобода“.

Патот на Молдавија кон членство во ЕУ и неговото темпо беше предмет на интензивна дебата во текот на летото. Претставниците на ЕУ размислуваат за отворање „преговорачки кластер“ за Молдавија – клучен правен чекор на патот кон пристапување – пред септемвриските избори, како начин да се одржи кандидатурата на Молдавија и покрај блокадата на Унгарија за кандидатурата на Украина.

Но, можноста нејзината кандидатура за членство да биде „одвоена“ од онаа на Молдавија го иритираше Киев, кој тврди дека тоа би им испратило погрешен сигнал на Украинците во средината на мировните преговори со посредство на САД. И сега, откако Трамп му се јави на унгарскиот премиер Виктор Орбан и го притисна за кандидатурата на Украина за ЕУ, динамиката се промени, според двајца дипломати.

Додека Орбан е причината зошто членството на Украина е заглавено, Киев се надева дека притисокот од Трамп би можел да го натера унгарскиот лидер да го отстрани своето противење. „Тој сега има можност да се симне од [антиукраинското] дрво“, рече еден дипломат за „Политико“. Орбан не е непознат во менувањето на својот став. Всушност, може да се тврди дека е мајстор во тоа, особено во контекст на ЕУ.

Во еден сè посуров свет, ЕУ има малку геополитички карти. Но, членството во блокот е една од нив. Играјте ги нивните карти правилно, а вајмарското трио би можело да ги убеди Молдавците дека нивната иднина навистина е во Европа. Ако играте погрешно можеби ќе ѝ подарите уште една држава на Москва – без да биде испукан ниту еден куршум. (Н.В.)