6 октомври во историјата – Во Битката кај Араузиo Рим доживеа брутален пораз
Битката кај Араузиo, која се одржала на 6 октомври 105 година п.н.е., беше еден од најтешките и најтрагичните порази за римската војска во историјата на Републиката. Битката се водела во близина на денешниот град Оранж во јужна Франција, тогаш познат како Араузиo. Битката имаше далекусежни последици за Рим и беше клучен момент во конфликтите со варварските племиња на север, првенствено Кимбрите и Тевтоните, кои во тоа време ги пустошеа северните рабови на Римското Царство.
Кимбрите, заедно со Тевтоните и Амброните, мигрирале на југ во Европа поради неповолните услови во нивните татковини, што довело до постојан конфликт со Римјаните. Овие народи потекнувале од северна Европа, веројатно од денешна Данска и јужна Скандинавија, а нивното движење на југ создало огромни тензии по границите на Римската Република.
Во 113 година п.н.е., на Кимбрите и Тевтоните им се придружиле Амброните и заедно се бореле со римските сили. Римјаните се обидувале да го спречат нивното напредување неколку години, но со мал успех. Поразот на Римјаните во Битката кај Араузиo беше кулминација на лошото воено водство и внатрешните политички несогласувања во Рим.
Во Битката кај Араузиo, римската војска броела помеѓу 80.000 и 100.000 луѓе, вклучувајќи војници и помошници. Војската била командувана од двајца римски команданти: конзулот Гнеј Малиј Максимус, кој ја водел една од главните армии, и проконзулот Квинт Сервилиј Кепио, кој командувал со другата војска.
Сепак, имало сериозни несогласувања и непријателство меѓу овие команданти. Кепио, кој бил аристократ од благородничката класа, не бил подготвен да соработува со Малиј, кој припаѓал на поскромна класа. Овие соперништва и недостатокот на координација меѓу римските сили доведоа до катастрофа на бојното поле.
Варварските сили, предводени од Бојорикс од Кимбрите и тевтонските водачи, се соочиле со Римјаните. Кимбрите и Тевтоните често се сметаат за заслужни за висока борбена дисциплина и маневрирање, иако Римјаните честопати ги сметале за варвари. Кимбриската војска броела помеѓу 100.000 и 200.000 мажи, вклучувајќи жени и деца кои ги придружувале на нивното миграциско патување.
Поради лошата координација и неодлучноста од страна на римските команданти, битката се претворила во масакр за римската војска. Кепио, дејствувајќи независно и без договор со Малиј, го нападнал непријателот предвреме, што довело до хаотична ситуација. Кимбриската војска ја искористила можноста и ги опколила римските легии, што резултирало со целосен колапс на римските сили.
Според античките извори, вклучувајќи ги Плутарх и Апијан, римските загуби биле огромни. Се проценува дека помеѓу 60.000 и 80.000 римски војници и помошници загинале во битката, додека останатите биле или заробени или принудени да избегаат. Овој пораз ги оставил границите на Рим ранливи и создал паника кај римското население, бидејќи непријателските сили сега имале отворен пат кон Италија.
Битката кај Араузиo имаше далекусежни последици за Римското Царство. Поразот ги откри слабостите во римскиот воен систем и лошото водство на елитните политичари. Поразот го принуди Сенатот итно да ја реорганизира војската.
Најзначајната последица од овој пораз беше подемот на римскиот генерал Гај Мариус, кој ја реформираше римската војска во следните години. Реформите на Мариус вклучуваа создавање професионална војска составена од волонтери, што ја промени структурата на римската воена моќ и овозможи поефикасна одбрана на Републиката во подоцнежните конфликти.
Кимбрите и Тевтоните го продолжија својот напредок кон југ, но неколку години подоцна, во 101 година п.н.е., во 300 година п.н.е., Гај Мариус конечно ги победи во Битката кај Версела. Неговата победа над варварските орди го означи крајот на заканата од северните племиња и го зацврсти неговиот углед како еден од најголемите римски генерали. Битката кај Араузиo се памети како еден од најразорните порази во римската историја. Комбинација од лошо воено водство, политички борби и потценување на непријателот доведоа до оваа катастрофа. Иако Рим претрпе голем удар, поразот на крајот послужи како поттик за воена реформа што ќе ја зајакне Римската Република во наредните децении.