Европската популистичка петта колона

Ги Верховштат

Европската безбедност во моментов во основа се заснова на НАТО-алијансата и на принципот на заедничка одбрана, како и на соработката меѓу националните разузнавачки служби што работат на спречување на насилството врз луѓето и националните имоти. Но во време кога заканите доаѓаат од домашни екстремисти, како и непријателски држави и недржавни актери кои сакаат да ги поткопаат демократските институции, тоа не е доволно.

Во последниве години, размената на разузнавачки информации осуети безброј терористички заговори од страна на исламистички екстремисти и екстремно-десничарски групи. Меѓутоа, неуспесите во размената на разузнавачки податоци преку границите, исто така, резултираа со ужасни напади во Брисел, Манчестер и во други градови.

Задоцнето, европските безбедносни служби, исто така, почнаа да се фокусираат на заканата што Русија ја претставува за либерална демократија. Во текот на неодамнешните изборни циклуси, Кремљ се покажа успешен во загрозување на демократските процеси и загадување на јавниот дискурс. За работите да бидат полоши, подемот на екстремно десни популисти во клучните земји го поткопува безбедносниот апарат потребен за борба против руската агресија. Споделувањето на разузнавањето бара заемна доверба, но сојузите што некогаш ја обезбедија основата за доверба се под зголемен притисок.

Ова е евидентно низ цела Европа. Во Германија поранешниот шеф на разузнавањето неодамна сугерираше во „Билд“ дека на австриските разузнавачки служби не може да им се верува, сè додека десничарската Партија на слободата на Австрија (ФПО) е партнер во владејачката коалиција. На крајот на краиштата, во февруари министерот за внатрешни работи на ФПО ја донесе вонредната одлука да нареди полициски упад во главната домашна разузнавачка агенција во Австрија, отстранувајќи ги датотеките и чувствителните информации.

ФПО има „пакт за соработка“ со партијата на рускиот претседател Владимир Путин од Единствена Русија уште од 2016 година. Уште повеќе загрижувачки, договорот овозможува размена на информации за прашања релевантни за билатералните и меѓународните односи. Ако постои причина да се верува дека информациите се пренесуваат од Виена во Москва, тогаш Австрија би можела да биде отсечена од голем број податоци кои се неопходни за справување со екстремизмот и тероризмот. А тоа ќе ја поткопа безбедноста на сите Европејци.

Во Италија екстремно десничарската партија Лига, која владее во коалиција со популистичкото Движење 5 ѕвезди (M5S), исто така, влезе во договор за соработка со Единствена Русија. Лидерот на Лигата, министерот за внатрешни работи и заменик-премиер Матео Салвини, се спротивставува на санкциите на ЕУ против Русија, беше фотографиран како носи маици со ликот на Путин и е редовен посетител на Москва.

Во Унгарија, каде што и Салвини и американскиот „алт-десничарски“ пропагандист Стивен Бенон беа поздравени со отворени раце од страна на премиерот Виктор Орбан, руските разузнавачки служби, наводно, со години одржувале блиски врски со екстремно-десничарски групи. Покрај тоа, Орбан и неговата партија Фидес контролираат поголем дел од медиумите, кои некритички ја шират руската државна пропаганда.

Конечно, во Полска, Антони Мациеревич, кој беше отстранет како министер за одбрана во јануари, беше обвинет за одржување врски со екстремно-десничарските групи наклонети кон Кремљ и рускиот гангстер Семион Могилевич. Додека беше на власт, обидите на Мациеревич да ги реорганизира армијата и Министерството за одбрана ги поттикнаа сојузниците на Полска во НАТО да се запрашаат дали можат да се потпрат на земјата за спротивставување на Русија.

Во сите овие примери, екстремно десните популисти не предизвикуваат само непријатност меѓу националните разузнавачки служби; тие успешно ги политизираат самите институции и правни инструменти од кои зависи европската безбедност.

На пример, исто како што Кремљ го политизира Интерпол за да ги малтретира своите политички противници во странство, полската владејачка партија Правда и правда (ПиС) го искористи своето право на вето како земја членка на ЕУ за да забрани да влезе во шенген-зоната на ЕУ еден од нејзините критичари, украинската активистка за човекови права, Људмила Козловска.

Апсурдно е да се помисли дека на еден активист за човекови права би можело да му биде забрането од ЕУ да критикува една влада, додека екстремно-десничарските бели националисти како Бенон можат слободно да крстарат на континентот и да поттикнуваат екстремизам и исламофобија. Властите на ЕУ мора да ги испитаат мотивите на полската влада за да осигураат дека безбедносната архитектура на ЕУ не се експлоатира во политички цели.

Од инвазијата на источна Украина и анектирањето на Крим во март 2014 година, Путин водеше сложена хибридна војна против Западот комбинирајќи информации и сајбер-војна со активни специјални операции за да ги наруши европските институции. За таа цел, Кремљ активно ги поддржува европските популистички движења и политички партии и нивните напори да ги искористат историските тензии и да создадат поделби во рамките на ЕУ.

Таквите поделби играат директно во рацете на Путин. Поделениот Запад со помала разузнавачка соработка е во поголем ризик од напад и е повеќе ранлив на домашен екстремизам и недоверба во демократските институции. Путин не сака ништо друго освен да ја претвори ЕУ во жив пекол.

Како треба да одговорат политичарите и граѓаните? За почеток, јасно е дека ЕУ има потреба од сопствена сеопфатна истрага за вмешаноста на Русија во европските прашања, во согласност со истрагата на специјалниот советник Роберт Милер во САД. Руското финансирање на европските популистички групи мора да биде следено и објавено, а нејзините хибридни операции во ЕУ мора да бидат прекинати.

Покрај тоа, на Европол треба да му се даде моќта за да ги следи оние што ги поткопуваат европските интереси. Европа има потреба од своја сопствена ФБИ – агенција за спроведување на законот и контраразузнавање, која може да работи преку границите и заедно со властите на национално ниво.

Сепак, ништо не може да го замени добро информираното граѓанство. Во овие мрачни денови за демократија, сите мораме да бараме одговорност од нашите влади и да инсистираме на одржување на владеењето на правото и на нашите негувани институции.

Авторот, поранешен белгиски премиер, е претседател на Алијансата на либералите и демократите во Европа (АЛДЕ) во Европскиот парламент