Зошто вакцинирани луѓе се позитивни на Ковид-19?

Имунолозите велат дека ниту прележаниот ковид, ниту примањето вакцини не може да обебеди целосна заштита од вирусот, особено кога тој мутира и добива нови варијанти кои може да го пробијат вакциналниот штит

Откако вакцините против Ковид-19 им беа дадени на милијарди луѓе, има сѐ почести извештаи дека некои од лицата добиле инфекции од корона вирусот и покрај тоа што биле вакцинирани. Според податоците на македонското Министерство за здравство, од 330.320 граѓани кои примиле две дози од вакцината, 96 биле подоцна биле тестирани позитивно на корона. Иако бројката е маргинална, само 0,02 отсто, и покажува колку всушност заштитува вакцината, таа предизвика многубројни прашања – зошто се случува тоа?

За имунолозите и епидемиолозите работата има генерално јасно објаснување – исто како што природната инфекција не гарантира дека ќе бидете заштитени од реинфекција со вирусот, ниту имунизацијата не обезбедува совршен штит од Ковид-19. Сепак, оние кои имаат имунитет – создаден или од вакцинација или од инфекција – имаат многу помал ризик од оние кои што не примиле вакцина или не се заболеле и оздравеле. Случаите со инфекциите кај имунизираните се само силно потсетување дека сè додека пандемискиот вирус е распространет во светот, тој останува закана за сите.

Еве ги главните објаснувања на американските и европските лекари зошто има вакви случаи.

1. Зошто вакцинираните лица имаат позитивен тест за корона вирус?

Прво, важно е да се запамети дека позитивното тестирање укажува на инфекција со САРС-КоВ-2, корона вирусот што може да предизвика Ковид-19. Болеста се дијагностицира само кога инфекцијата предизвикува симптоми како што се треска и кашлица; значителен дел од луѓето кои се инфицираат никогаш не развиваат симптоми. Иако вакцините обезбедуваат силна одбрана од тешката болест предизвикана од САРС-КоВ-2, ниту една не штити целосно од инфекција, што значи дека многу вакцинирани лица сè уште се изложени на ризик да се заразат со вирусот и да го пренесат на други луѓе. Колку повеќе САРС-КоВ-2 циркулира во некоја заедница, толку е поголема можноста за инфекција. Во некои случаи, тие инфекции ќе го пробијат заштитниот штит што го обезбедува имунитетот предизвикан од вакцините, за да предизвикаат симптоми на ковид. Во ретки случаи, болеста може да биде опасна по живот. Друг можен ризик е т.н. долг ковид – траен замор, немање здив и други симптоми забележани кај околу 1 од 10 преживеани од ковид; не е познато колку добро вакцините ги спречуваат овие долготрајни проблеми.

2. Зошто доаѓа до инфекциите кај вакцинирани лица?

Сѐ се сведува на три главни фактори:

• Вирусот: Пандемискиот вирус продолжува да мутира во загрижувачки варијанти кои се и поинфективни и се подобри во избегнување на имунитетот обезбеден или од инокулација или од прележаниот Ковид-19. Овие „подобри“ варијанти се размножуваат на глобално ниво, што го отежнува запирањето на САРС-Ков-2.
• Вакцината: Тековните податоци покажуваат дека повеќето ковид вакцини кои имаат дозвола за употреба, нудат заштита од тешка болест предизвикана од најчестите варијанти, а некои инокулации – особено таканаречените вакцини за mRNA направени од „Модерна“ и „Фајзер“ – обезбедуваат посилна одбрана од другите. Истражувањата сугерираат дека постигнување на максимална имунолошка заштита бара примање целосен тек на вакцина – обично две дози во интервали кои варираат од 2 до 12 недели, во зависност од производот. И потребно е време за вакцината да го даде својот целосен предвиден ефект – околу две недели од последната доза, иако заштитата од некои вакцини може да се гради стабилно во текот на неколку месеци. Исто така, постои можност потенцијата на вакцината да биде загрозена од производствени проблеми и неправилно складирање и ракување, иако извештаите за ова не се вообичаени.
• Индивидуален одговор: Дури и најефикасната вакцина администрирана идеално не гарантира имунитет. Некои поединци можеби нема да направат силен одговор на вакцината, што значи дека не успеваат да создадат доволно ниво на антитела блокирачи на вируси и Т-клетки кои ловат и убиваат клетки заразени со вируси. Посебно загрижуваат постарите луѓе и оние кои се имунокомпромитирани, што значи дека имаат ослабен имунолошки систем, затоа што, на пример, имаат болест како што е сида или земаат имуносупресивни лекови по трансплантација или за лекување рак. Дури и кај оние со добар имунитет, заштитата на вакцините веројатно ќе опадне со текот на времето, иако истражувачите сè уште не се сигурни во брзината со која се јавува тоа.                                                                          

3. Колку се чести овие случаи?

Тешко е да се следи, особено затоа што рутинското тестирање за надзор опадна во многу земји каде вакцинациите се распространети. Во САД, 10.262 САРС-КоВ-2  инфекции кај вакцинирани биле пријавени во Центрите за превенција и контрола на болести во период од четири месеци до април 2021 година, кога биле вакцинирани скоро 133 милиони Американци. Тоа функционира на помалку од 1 на 10.000. Сигурно е дека се случиле повеќе отколку што биле пријавени, особено кај луѓе без симптоми.

4. Што знаеме за овие инфекции?

Постојат некои докази дека инокулацијата веројатно ќе ја направи секоја болест помалку сериозна за оние кои се вакцинирани и сè уште се разболуваат. Од мај во САД здравствените власти престанаа да ги бележат сите инфекции со корона вирус меѓу вакцинираните; заклучно со 12 јули беа регистрирани 3.733 случаи на хоспитализација поврзана со ковид и 791 смртност поврзана со ковид. Кога тоа ќе се стави во контекст на вакцините, 97% од луѓето хоспитализирани со ковид во САД се невакцинирани, иако оние кои не примиле ниту една доза сочинуваат околу 44% од населението.

5. Што велат податоците од Израел?

Израел, кој до почетокот на 2021 година администрираше повеќе ковид вакцини по глава на жител отколку на кое било друго место во светот, забележа речиси 400 хоспитализации кај целосно вакцинирани пациенти до крајот на април. Од нив, 234 страдале од тежок ковид и 90 случаи биле фатални. Внимателниот преглед на речиси половина од хоспитализираните вакцинирани лица открива дека нивниот ризик од развој на тешка болест е зголемен со веќе постоечки заболувања, како што се висок крвен притисок, дијабетес и срцева слабост, како и медицински состојби кои го ослабуваат нивниот имунолошки систем.

6. Колку се ефикасни вакцините за заштита од ковид?

Во клиничките испитувања за ковид вакцините што сега се користат, стапките на ефикасност се движеа од 50% до 95%. Овие стапки значат дека во групата испитувани волонтери кои примиле вакцина, случаите на ковид биле од 50% до 95% пониски отколку во групата волонтери кои примале плацебо. На индивидуална основа, стапката на ефикасност од, да речеме 80%, значи дека ризикот имунизирана личност да се разболи е приближно 20% од оној за инаку слична неимунизирана личност. Сепак, ефикасноста на вакцината во реалниот свет не мора да е иста со нејзината ефикасност во студијата под контролирани услови. И ефикасноста и ефективноста може да варираат за истата вакцина меѓу популациите, временските точки и режимите што се користат; стапките се под влијание на повеќе фактори, вклучувајќи ги и присутните варијанти на САРС-КоВ-2 и придржувањето кон мерките за социјално и јавно здравје кои спречуваат пренесување на вирусот.

7. Колку е веројатно вакцинирана личност да го шири корона вирусот?

Постојат докази дека вакцините против ковид можат да ги намалат шансите лице кое добило инфекција да ја пренесе на други. Студија на здравствени работници во Шкотска кон крајот на 2020 година и почетокот на 2021 година покажа дека документираните случаи на ковид меѓу членовите на домаќинството на вакцинирани здравствени работници се 30 отсто пониски отколку за нивните невакцинирани групи. Една студија спроведена во Англија во исто време покажа дека веројатноста за пренесување на домаќинствата е околу 40% до 50% помала кај домаќинствата на вакцинирани пациенти наспроти невакцинираните. Последователното појавување на повеќе преносливи варијанти може да ги негира овие наоди. Сепак, докажано е дека ковид вакцините го намалуваат времетраењето и го намалуваат количеството на заразни честички на вирусот или вирусно оптоварување во горните дишни патишта на вакцинираните лица, намалувајќи ја веројатноста тие да пренесат инфекција на други.

8. Дали третата доза е решение?

Земјите, вклучувајќи ги Тајланд, Бахреин и Обединетите Арапски Емирати, ставаат на располагање алтернативни вакцини за засилувачки дози, откако првично понудија форми од кинеската „Синовак“ и „Синофарм“, чии перформанси се доведени во прашање. Во САД и Европа, експертите за вакцини и здравствените власти рекоа дека иако на крајот можеби ќе биде потребна трета доза, нема доволно податоци за да се заклучи дека таа е сега нужна. Специјалисти за јавно здравје тврдат дека препорачувањето на трети дози предвреме ќе потроши вредни вакцини што можат да одат кај милијарди луѓе ширум светот кои воопшто не се вакцинирани. (Н.В.)