За да се прошири ЕУ потребен е нов фонд за помош на земји членки – нов извештај во Унијата

Со оглед на тоа што некои земји-членки и сектори на ЕУ веројатно ќе бидат изложени повеќе од другите во идните рунди на проширување на Европската унија, потребен е нов фонд за да се компензира нерамнотежата, се вели во нацрт-извештајот на поранешниот италијански премиер Енрико Лета, кој го видел „Еурактив“.

„Поставувањето јасна насока за интеграција на новите членки во ЕУ претставува еден од главните предизвици за следните години“, наведува Лета во извештајот, наведувајќи ја областа како еден од трите клучни избори што ЕУ треба да ги направи.

Фокусот на блокот на продолжување на проширувањето не треба да лежи „само на самата цел, туку на внимателното извршување на нејзиното спроведување“ и „поконкретно на методите и времето на таквите проширувања“.

Претседателот на Европскиот совет, Шарл Мишел минатата година изјави дека блокот треба да биде подготвен да се прошири до 2030 година, доколку сака да остане „кредибилен“, со што започна дебата за внатрешните реформи што мора да се спроведат пред да се случи тоа.

Во текот на изминатите две години, некои поскептични земји-членки на ЕУ кон проширувањето изразија загриженост за цената на идното проширување и нејзиниот потенцијален товар врз буџетот на блокот.

„Што е најважно, ова проширување не треба да биде сфатено, ниту од владите, ниту од граѓаните, како прекин на поддршката за раст и конвергенција – особено за земјите што неодамна се приклучија – обезбедени со кохезиската политика и Заедничката земјоделска политика (ЗЗП)“, вели Лета. во својот извештај.

Во извештајот се наведува дека „придружните политики за сегашните земји-членки и реформата на кохезиската политика се чини дека се одлучувачки“, додавајќи дека таа претставува „клучен услов“ за успехот на единствениот пазар на ЕУ.

За да се справи со тие проблеми, Лета предлага нов фонд, Солидарност за проширување, „опремен со финансиски ресурси за управување со надворешните ефекти и олеснување на непречен процес на проширување, може да биде витална алатка за поддршка на процесот“.

Со оглед на тоа што некои сектори и земји-членки веројатно ќе бидат повеќе изложени од другите на идните кругови за пристапување во ЕУ, „треба да се калибрира соодветен инструмент за финансирање за да ги поддржи и компензира овие нерамнотежи“.

Лета рече дека новиот фонд ќе се заснова на ex-ante проценка на трошоците за проширувањето и неговото влијание врз единствениот пазар на ЕУ, базирана на податоци.

Во текот на изминатата година, Европската комисија, како и неколку земји-членки на ЕУ, поставија „постепена интеграција“ – пофлексибилен пристап кој се фокусира на областите на политиката во кои земјите-кандидатки би можеле да се интегрираат во блокот наместо итен целосен пристап – вистинскиот пат кон проширувањето.

„Новата стратегија мора да даде приоритет на областите каде што може да се постигне рана подготовка, дозволувајќи им на земјите-кандидатки да ги искористат придобивките од конкретните елементи на единствениот пазар многу пред целосното пристапување, надминувајќи го она што моментално го нудат договорите за асоцијација“, наведува Лета во својот извештај.

Според Лета, сепак, ова ќе треба да биде придружено со „значајни политички елементи“.

Лета вели: „Мора да се најде нијансиран пристап, кој ќе го олесни постепеното, но значително проширување на придобивките од единствениот пазар на земјите-кандидатки, а истовремено ќе ја заштити стабилноста и на нивните економии и на единствениот пазар“.

За тоа, единствениот пазар на ЕУ „мора да остане барем делумно под контрола на бриселските преговарачи за време на процесот пред проширувањето за да се спречи сегашните земји-членки да ја загубат својата најмоќна алатка за договарање“.

Предуслов за земјите-кандидати за ЕУ кои сакаат да се заложат за нивната постепена интеграција во единствениот пазар на блокот мора да биде целосно да се придржуваат до првиот критериум од Копенхаген, таканаречените основи, кои вклучуваат посветеност на демократските вредности и стандарди на ЕУ, како и владеење на правото.

Во извештајот, тој ги опишува претходните рунди на проширување како „успешни избори за ЕУ“, кои му дозволија на блокот да ја „компензира загубата на релативна тежина предизвикана од трансформацијата на геополитичката и гео-економската рамка по Студената војна, со пристапувањето на нови актери“.

„Поголема ЕУ, денес како и вчера, е најдобриот инструмент за заштита на европските интереси и просперитет, за почитување на принципите на владеењето на правото и за одбрана на граѓаните на ЕУ од надворешни закани“, вели тој. (Еурактив)