(Во живо) Трамп веројатно нема да ја добие Нобеловата награда за мир, но кој ќе ја освои?

Кога станува збор за овогодинешната Нобелова награда за мир, чиј добитник ќе биде објавен денес, едно е речиси сигурно: американскиот претседател Доналд Трамп нема да ја освои, без разлика колку многу сака. Но, кој ќе ја освои?

Норвешкиот Нобелов комитет во Осло ќе ја заврши неизвесноста денес во 11 часот по средноевропско време кога ќе го објави добитникот.

Свет во сенка на конфликт
Околностите во светот се мрачни. Бројот на вооружени конфликти во светот во кои е вклучена барем една земја никогаш не бил толку висок како во 2024 година, откако Универзитетот во Упсала почна да води база на податоци за глобалните конфликти во 1946 година.

Трамп постојано повторува дека ја заслужува престижната награда за решавање на „осум конфликти“, но експертите велат дека тој нема да биде изборот на Нобеловиот комитет, барем не оваа година.

„Не, нема да биде Трамп оваа година“, рече шведскиот професор Питер Валенстин, експерт за меѓународни односи.

„Но, можеби следната година? Дотогаш, прашината ќе се спушти врз неговите различни иницијативи, вклучително и кризата во Газа“, додаде тој.

Политиките на Трамп се спротивни на Нобеловите идеали
Бројни експерти веруваат дека тврдењата на Трамп дека е „миротворец“ се претерани и изразуваат загриженост за неговите политики, кои ги спроведува под слоганот „Америка на прво место“.

„Покрај обидот за преговори за мир за Газа, видовме политики кои всушност се спротивни на намерите и она што е напишано во тестаментот на Алфред Нобел, а тоа е да се промовира меѓународна соработка, братство меѓу народите и разоружување“, рече Нина Грегер, раководител на Институтот за мировни истражувања во Осло.

Според неа, списокот на дејствија на Трамп кои се неконзистентни со идеалите на Нобеловата награда за мир е долг.

Трамп ги повлече Соединетите Држави од меѓународни организации и мултилатерални договори, започна трговски војни и против сојузниците и против непријателите, се закани дека ќе го одземе Гренланд од Данска со сила, нареди распоредување на Националната гарда во американските градови и ги нападна академските слободи на универзитетите и слободата на изразување.

Притисоци и контроверзии од минатото
Наградата претходно неколку пати била доделена на контроверзни луѓе. Хенри Кисинџер ја добил во 1973 година, што довело до оставка на двајца членови на Комитетот. Барак Обама ја доби наградата во 2009 година, по помалку од една година на функцијата. Одборот се соочил со критики во тоа време, а тогашниот секретар Геир Лундестад подоцна изјавил дека жали за одлуката.

Иако Трамп вложил значителни напори, целокупната работа досега во оваа фаза не се совпаѓа целосно со стандардите поставени од Алфред Нобел. Доколку неговите иницијативи, како што се напорите за завршување на војната во Газа, постигнат траен успех, ситуацијата би можела да изгледа многу поинаку следната година во ова време.

„Ја земаме предвид целата слика“, објасни Јорген Ватне Фриднес, претседател на петчлениот комитет што ја доделува наградата.

„Целата организација или целата личност на лицето е важна, но пред сè, гледаме што навистина постигнале за мирот“, рече тој.

Можни кандидати за наградата
Оваа година, 338 лица и организации се номинирани за Нобелова награда за мир, но списокот е таен.

Десетици илјади луѓе можат да номинираат кандидати, вклучувајќи претставници  од сите земји, поранешни лауреати, некои универзитетски професори и членови на Нобеловиот комитет.

Во 2024 година, јапонската организација за преживеани од атомската бомба „Нихон Хиданко“ ја доби наградата за нејзината борба за забрана на нуклеарно оружје.

Оваа година нема јасен фаворит, но циркулираат неколку имиња.

Се споменува суданската организација „Соби за итни случаи“, мрежа на волонтери кои ги ризикуваат своите животи за да ги хранат и да им помогнат на луѓето во војна, потоа Јулија Навална, вдовицата на критичарот на Путин, Алексеј Навални, и Канцеларијата за демократски институции и човекови права, која ги следи изборите.

Со својот избор, Нобеловиот комитет би можел да ја потврди и својата посветеност на светскиот поредок што Трамп го доведува во прашање и да му ја додели наградата на генералниот секретар на ООН, Антонио Гутереш, или на тело на ООН, како што се агенцијата за бегалци УНХЦР или палестинската агенција за помош УНРВА.

Тој би можел да ја даде и на меѓународни судови како што се Меѓународниот суд на правдата (МСП) или Меѓународниот кривичен суд (МКС) или Комитетот за заштита на новинарите или Репортери без граници.

Но, тој би можел, како што направил многу пати досега, да избере сосема неочекуван лауреат.