Во Венецуела врие откако Мадуро прогласи победа без докази. Зошто режимот ја вмеша Македонија?

КАРАКАС – Додека илјадници луѓе демонстрираа низ Венецуела, опозицискиот кандидат Едмундо Гонзалес во понеделникот објави дека неговата кампања има доказ што треба да покаже оти победил на спорните избори во земјата на кои изборните власти го прогласија претседателот Николас Мадуро за победник.

Гонзалес и опозициската лидерка Марија Корина Мачадо им рекоа на новинарите дека добиле повеќе од 70 отсто од гласовите од изборите во неделата и тие покажуваат дека Гонзалес има повеќе од двојно гласови на Мадуро. И двајцата ги повикаа луѓето, од кои некои протестираа неколку часа откако Мадуро беше прогласен за победник, да останат смирени и ги поканија да се соберат мирно во вторник во 11 часот за да ги прослават резултатите.

„Ви зборувам со смиреноста на вистината“, рече Гонзалес додека десетици поддржувачи навиваа пред изборниот штаб во главниот град Каракас. „Во наши раце ги имаме табелите што ја покажуваат нашата категорична и математички неповратна победа“.

Нивното соопштение дојде откако Националниот изборен совет, кој е лојален на владејачката Обединета социјалистичка партија на Мадуро официјално го прогласи за победник, давајќи му го третиот шестгодишен мандат.

Во главниот град, протестите беа главно мирни, но кога десетици полицајци облечени во опрема за немири го блокираа караванот, дојде до пресметка. Полицијата употреби солзавец за да ги растера демонстрантите, од кои некои фрлаа камења и други предмети врз полицајците кои се стационираа на главната авенија на квартот од високата класа.

Мадуро тврди дека го победил Гонзалес, со 5,1 милиони гласови наспроти 4,4 милиони за неговиот ривал. Но, Мачадо, која некои ја нарекуваат „железната дама“ на Венецуела, инсистираше на тоа дека нивниот кандидат всушност победил со повеќе од 6,2 милиони гласови во споредба со 2,7 милиони на Мадуро.

„Едмундо Гонзалес е новоизбраниот претседател“, изјави таа на воодушевувачки овации од стотиците поддржувачи кои ја преполнија улицата пред нивниот штаб на кампањата на ридот под високата планина Ел Авила во Каракас.

Гонзалес беше најмалку очекуваниот од опозиционерите. 74-годишниот поранешен дипломат беше непознат сѐ додека не беше одреден во април како замена за Мачадо, која беше блокирана од врховниот суд под контрола на Мадуро да се кандидира за која било функција цели 15 години.

Јавниот обвинител Тарек Вилијам Сааб на прес-конференција во понеделникот изјави дека Мачадо била вклучена во заговор за промена на резултатите од гласањето испратени од избирачките места до штабовите на изборната власт. Претседателот Николас Мадуро, чиешто прогласување за победник на гласањето беше дочекано со голем скептицизам од меѓународната заедница, рече дека објавувањето на вкупните резултати било одложено поради сајбер напад.

Сааб не објави налог за апсење на Мачадо и не ја обвини за одредено кривично дело, но веста најверојатно ќе предизвика дополнителна меѓународна критика на режимот на Мадуро. Претседателот веќе се соочува со повици од САД и неколку земји од Латинска Америка за целосно пребројување на гласањето.

Јавниот обвинител рече дека Македонија била центар за наводниот сајбер напад за којшто зборуваше Мадуро. Сааб додаде дека нападот бил планиран од Мачадо заедно со Леополдо Лопез и Лестер Толедо, водачи на опозициската партија Народна волја.

И Лопез и Толедо се протерани од земјата. Лопез е познат поранешен политички затвореник, додека Толедо е еден од членовите на делегацијата на опозицијата за разговори со владата. Ниту еден од нив веднаш не одговори на одделни барања за коментари.

„За среќа оваа акција беше запрена, избегната“, рече Сааб. „Тие не сакаа да го забават објавувањето на резултатите, туку самите да ги фалсификуваат записите од гласањето“.

Венецуелците гласаат со помош на електронски машини, кои ги забележуваат гласовите и на секој гласач му обезбедуваат хартиена потврда на која е прикажан кандидатот за кој гласале. Гласачите треба да ги депонираат потврдите во гласачките кутии пред да излезат од гласачките места.

По затворањето на гласачките места, секоја машина печати пресметковна листа на која се прикажани имињата на кандидатите и гласовите што ги добиле.

Но, владејачката партија има цврста контрола врз гласачкиот систем и преку лојален петчлен избирачки совет и преку мрежа на долгогодишни локални партиски координатори кои имаат неограничен пристап до гласачките центри. Тие координатори, од кои некои се одговорни за делење владини бенефиции, вклучително и субвенционирана храна, ги блокираа претставниците на опозициските партии да влезат во гласачките центри, како што е дозволено со закон, за да бидат сведоци на процесот на гласање, броењето гласови и, најважно, да добијат копија од машините за конечниот биланс.

Изборните власти сè уште не ги објавија избирачките листови за секоја од 30.000 гласачки машини до понеделник навечер. Веб-страницата на изборното тело беше неисправна, а остана нејасно кога ќе бидат достапни резултатите.

Регионалните соседи, вклучувајќи ги Бразил, Чиле, Колумбија и Перу, побараа да видат доказ за победата на Мадуро, додека Панама најави привремена суспензија на врските со режимот на Каракас. Државниот секретар Антони Блинкен рече дека САД имаат „сериозна загриженост дека објавениот резултат не ја одразува волјата или гласовите на венецуелскиот народ“.

Администрацијата на претседателот Џо Бајден ќе ги одреди идните санкции за Венецуела врз основа на тоа дали владата на Мадуро целосно ќе ги објави тие податоци, според високи претставници на американската администрација кои разговараа со новинарите во Вашингтон, под услов да не бидат именувани.

Властите ги темпираа изборите во недела да се совпаднат со 70-тиот роденден на поранешниот претседател Хуго Чавез, почитуваниот левичар кој почина од рак во 2013 година, оставајќи ја својата боливарска револуција во рацете на Мадуро. Но, Мадуро и неговата Обединета социјалистичка партија на Венецуела, која ги контролира сите гранки на власта, се понепопуларни од кога било меѓу многу гласачи кои ја обвинуваат неговата политика за ужасно ниските плати кои поттикнаа глад, ја осакатија нафтената индустрија и ги разделија семејствата поради миграцијата.

Земјата се наоѓа на врвот на најголемите резерви на нафта во светот и некогаш се фалеше со најнапредната економија во Латинска Америка. Но, откако Мадуро го презеде кормилото на демократски избори во 2013, доживеа слободен обележан со драстично пад на цената на нафтата, широк недостиг на основни производи и хиперинфлација од 130.000%.

Нафтените санкции на САД требаше да го изгонат Мадуро од власт по неговиот реизбор во 2018 година, што десетици земји го осудија како нелегитимен. Но, санкциите само го забрзаа егзодусот на околу 7,7 милиони Венецуелци кои ја напуштија својата нација погодена од криза.

Економската ситуација во последно време беше некако стабилизирана. Меѓународниот монетарен фонд предвидува дека економијата ќе порасне за 4 отсто оваа година – една од најбрзите во Латинска Америка – откако падна за 71% од 2012 до 2020 година.

Откако не успеа да го собори Мадуро за време на три рунди демонстрации од 2014 година, опозицијата веруваше во гласачките кутии.

Во сиромашниот кварт на главниот град Петаре, луѓето почнаа да шетаат и да викаат против Мадуро, а некои маскирани млади луѓе ги искинаа неговите предизборни постери закачени на канделабри. Силно вооружени безбедносни сили стоеја на само неколку блокови од протестот. Тоа беа истите луѓе кои со години го поддржуваа Чавез и наследниците по неговата смрт

„Тој мора да замине. Вака или онака“, рече Марија Араез, 27-годишна фризерка, додека се придружуваше на демонстрациите.

„Она што се случува не е само измама, тоа е државен удар“, рече Хесус Херера, 37-годишен готвач, додека се придружуваше на еден марш. Херера рече дека луѓето што излегле на улиците биле „погодени од лагата [на Мадуро]“. „Тоа е толку очигледна лага“, рече тој за тврдењето на претседателот дека победил на реизборот кога анкетите му дадоа на неговиот ривал големо водство. „Сите го мислат истото“.

Протести имаше и во други делови на Венецуела, при што во текот на денот беа урнати најмалку три статуи на Хуго Чавез. Многумина ги споредија тие сцени со драматичните слики на урнатата статуа на Садам Хусеин во центарот на Багдад за време на војната во Ирак. (Според агенциите)