Умеренета десница победи на изборите во Португалија, но крајната десница е таа што слави

Владејачкиот централнодесничарски Демократски сојуз (АД) победи на третите предвремени општи избори во Португалија за три години – но повторно не успеа да освои мнозинство – додека социјалистите со слаби резултати останаа да се борат за второто место со крајно десничарската партија Шега, која освои рекордни 22% од гласовите.

Со преброени 99 отсто од гласовите, АД – предводена од премиерот Луис Монтенегро – освои 32,1% од гласовите и 86 места во португалското собрание од 230 места, што ја остави далеку под потребните 116 за мнозинство. Социјалистичката партија (ПС) освои 23,4% од гласовите наспроти 22,6% на Шега, а двете беа изедначени со по 58 места.

Гласовите од странство, кои ќе бидат пребројани во наредните денови, сепак би можеле да ја стават Шега на второто место, што би било прв пат за речиси 40 години социјалистите да не завршат на првите две места.

На последните избори, одржани пред 14 месеци, АД освои 80 места, ПС 78, а Шега 50.

И покрај тоа што не освои мнозинство, Монтенегро рано во понеделникот им рече на поддржувачите дека добил јасен и зајакнат мандат од Португалците да владее. „Народот ја сака оваа влада и овој премиер“, рече тој. Монтенегро додаде дека Социјалистичката партија очигледно не е склона да преговара за никаков договор за широко мнозинство и дека се држи до своето ветување дека нема да има никакви договори со Шега.

„Само оставете нè да работиме“, рече тој.

Лидерот на Шега, Андре Вентура, рече дека импресивниот резултат на неговата партија на изборите – многу повеќе од 18 отсто од гласовите што ги освои минатиот пат – стави крај на 50 години конзервативни и социјалистички влади и „ја уби двопартиската независност во Португалија“.

„Не ги добивме овие избори, но направивме историја“, изјави тој пред просторија полна со радосни поддржувачи, додавајќи дека верува оти неговата партија сепак ќе заврши втора.

Но, воодушевувањето на Шега ќе биде потиснато од експлицитното одбивање на Монтенегро да склучи какви било договори со партијата на Вентура. „Владеењето со Шега е невозможно од три причини“, претходно изјави Монтенегро. „Не е сигурна во своето размислување; се однесува како политичка ветропарк, постојано го менува своето мислење и не е погодна за вршење на власта“.

Малата партија Либерална иницијатива – која би можела да го поддржи Монтенегро, со што АД ќе добие околу седум дополнителни места – исто така категорично одби да направи нешто што би ѝ помогнало на Шега да дојде на власт.

И покрај победата на АД, Монтенегро ќе се соочи со уште едно фрагментирано и незгодно законодавно тело доколку претседателот, Марсело Ребело де Соуза, го покани да формира нова влада, додека социјалистите ќе вршат мрачни анализи за тоа што тргнало наопаку.

Лидерот на социјалистите, Педро Нуно Сантос, изјави дека се повлекува рано во понеделник и дека нема да биде кандидат кога партијата ќе одржи внатрешно гласање за избор на лидер.

Марина Коста Лобо, политиколог на Универзитетот во Лисабон, за агенцијата Франс-прес изјави дека Шега е „големиот победник на вечерта“.

Предвремените избори беа иницирани во март откако Црна Гора искористи гласање за доверба во својата малцинска влада за да се обиде да го спречи растечкиот надзор поврзан со консултантската компанија за заштита на податоци што ја основал во 2021 година и која ја префрлил на својата сопруга и синови следната година.

Соочен со прашања за можни судири на интереси, премиерот – кој негираше какво било неправедно однесување или етички прекршувања – рече дека се надева оти гласањето ќе „ја прекине атмосферата на постојани инсинуации и интриги“. Но, тој не успеа да ја добие довербата на пратениците и беа распишани нови избори.

Изборната кампања се фокусираше на прашања како што се домувањето, јавните услуги и безбедноста. Имиграцијата – еден од приоритетите на Шега – исто така се искачи на дневен ред, а привремената влада на Монтенегро неодамна беше обвинета дека ѝ се додворува на крајната десница откако објави протерување на 18.000 нерегуларни мигранти претходно овој месец.

Шега, која беше формирана пред шест години, се обиде да профитира од широко распространетото незадоволство од португалските левичарски и десничарски партии, бидејќи земјата продолжува да страда од криза со домувањето, зголемување на цените на кириите и недвижностите, стресен здравствен и образовен систем и просечна месечна плата од 1.602 евра.

Но, ветувањата на Чега за чистење на политиката – и нејзиниот тврдокорен став за имиграцијата и луѓето што го злоупотребуваат системот за социјална помош – неодамна беа поткопани од скандали со корупција и злоупотреба против кои се бори.

Во јануари, партијата на Вентура исклучи еден од своите пратеници откако беше обвинет за кражба на куфери на неколку аеродроми. Друг член на партијата беше фатен како вози во пијана состојба истиот месец, додека трет е обвинет за плаќање за орален секс со малолетно машко лице кое во тоа време имало 15 години.

Последните неколку дена од кампањата на лидерот на Чега беа прекинати и од здравствени проблеми.

Откако двапати се разболе на митинзите оваа недела и доби болничко лекување поради грчеви во хранопроводот предизвикани од гастричен рефлукс и висок крвен притисок, Вентура изненадно се појави на последниот настан од кампањата на неговата партија во петокот. (Гардијан)