Светското јавно мислење се врти против Русија, расте загриженоста за мирот

ЊУЈОРК – Се чини дека бранот на меѓународното мислење решително се менува против Русија, бидејќи голем број неврзани земји им се придружуваат на САД и нивните сојузници во осудата на војната на Москва во Украина и нејзините закани за принципите на меѓународниот поредок заснован на правила.

Западните официјални лица постојано велат дека Русија станала изолирана откако ја нападна Украина во февруари. Меѓутоа, до неодамна тоа беше во голема мера посакувано размислување. Но, во вторник, среда и четврток, голем дел од меѓународната заедница се изјасни против конфликтот во редок приказ на единство во често поделените Обединети нации.

Се чинеше дека плимата веќе се врти против рускиот претседател Владимир Путин дури и пред одржувањето на ОН во четвртокот. говори. Кинеските и индиските лидери ја критикуваа војната на самитот на високо ниво минатата недела во Узбекистан. А потоа Генералното собрание на ОН ги игнорираше приговорите на Русија и со големо мнозинство гласаше да му се дозволи на украинскиот претседател Володимир Зеленски да биде единствениот лидер што ќе се обрати на телото од далечина, наместо да бара од него лично да се појави.

Таа промена против Русија се забрза откако Путин во средата најави мобилизација на околу 300.000 дополнителни војници во Украина, сигнализирајќи ја малата веројатност за брз крај на војната. Путин, исто така, посочи дека нуклеарното оружје може да биде опција. Тоа уследи по најавата за намерата на Русија да одржи референдуми за независност во неколку окупирани украински региони со можна анексија.

Тие најави дојдоа токму во моментот кога Генералното собрание, кое се смета за главен настан во глобалниот дипломатски календар, се одржуваше во Њујорк.

Бројни светски лидери ги искористија своите говори во вторникот и средата за да ја осудат војната на Русија. Тој тренд продолжи во четвртокот и во собраниската сала и во вообичаено длабоко поделените ОН. Советот за безбедност, каде што, еден по еден, практично сите 15 членови на Советот упатија остри критики на Русија – членка на Советот – за влошување на неколку веќе тешки глобални кризи и загрозување на темелите на светската организација.

Очигледната промена во мислењето дава одредена надеж за Украина и нејзините западни сојузници дека зголемената изолација ќе додаде притисок врз Путин да преговара за мир. Но, малкумина се претерано оптимисти. Путин го вложи своето наследство на војната во Украина и малкумина очекуваат тој да се повлече. А, Русија е тешко изолирана. Многу од нејзините сојузници зависат од него за енергија, храна и воена помош и веројатно ќе застанат покрај Путин без оглед на тоа што се случува во Украина.

Сепак, неверојатно беше да се слушнат номиналните пријатели на Русија, како Кина и Индија, следејќи ги минатонеделните забелешки, како зборуваат за сериозната загриженост што ја имаат во врска со конфликтот и неговото влијание врз глобалниот недостиг на храна и енергија, како и за заканите за концептите на суверенитет и територијалниот интегритет кои се содржани во Повелбата на ОН.

Бразил регистрираше слична загриженост. Бразил, Русија, Индија, Кина и Јужна Африка го сочинуваат т.н. блок земји БРИКС кои им се спротивставуваа на западните иницијативи и погледи на меѓународните односи.

Само една земја, Белорусија, која не е членка на Советот и е сојузник на Русија, која беше поканета да учествува, зборуваше за поддршка на Русија, но исто така повика на брз прекин на борбите, кои ги нарече „трагедија“.

„Слушаме многу за поделбите меѓу земјите во Обединетите нации“, рече државниот секретар Антони Блинкен. „Но, неодамна, она што е впечатливо е извонредното единство меѓу земјите-членки кога станува збор за руската војна против Украина. Лидерите од земјите во развој и развиените, големите и малите, северот и југот зборуваа на Генералното собрание за последиците од војната и потребата да се прекине“.

„Дури и голем број нации кои одржуваат блиски врски со Москва, јавно кажаа дека имаат сериозни прашања и загрижености за тековната инвазија на претседателот Путин“, рече Блинкен.

Кинескиот министер за надворешни работи Ванг Ји внимаваше да не ја осуди војната, но рече дека цврстиот став на Кина е дека „треба да се почитуваат суверенитетот и територијалниот интегритет на сите земји“. Целите на принципите на Повелбата на ОН треба да се почитуваат“.

Индискиот министер за надворешни работи С. Џаишанкар рече дека „траекторијата на конфликтот во Украина е прашање на длабока загриженост за меѓународната заедница“. Тој повика на одговорност за злосторствата и злоупотребите извршени во Украина. „Доколку страшните напади извршени сред бел ден останат неказнети, овој Совет мора да размислува за сигналите што ги испраќаме за неказнивост. Мора да има доследност ако сакаме да обезбедиме кредибилитет“, рече тој.

И бразилскиот министер за надворешни работи Карлос Алберто Франка рече дека итните напори за ставање крај на војната се критични. „Продолжувањето на непријателствата ги загрозува животите на невините цивили и ја загрозува безбедноста на храната и енергијата на милиони семејства во другите региони, особено во земјите во развој“, рече тој. „Ризиците од ескалација кои произлегуваат за сегашната динамика на конфликтот се едноставно преголеми, а нејзините последици за светскиот поредок непредвидливи“.

Министрите за надворешни работи и највисоките функционери од Албанија, Велика Британија, Франција, Ирска, Габон, Германија, Гана, Кенија, Мексико и Норвешка упатија слични прекорувања.

„Постапките на Русија се грубо кршење на Повелбата на Обединетите нации“, изјави албанската министерка за надворешни работи Олта Џачка. „Сите се обидовме да го спречиме овој конфликт. Не можевме, но не смееме да не бараме одговорност од Русија“.

Мексиканскиот министер за надворешни работи Марсело Ебрард ја нарече инвазијата „флагрантно кршење на меѓународното право“, а ирскиот министер за надворешни работи Сајмон Ковени рече: „Ако не успееме да ја повикаме Русија на одговорност, испраќаме порака до големите земји дека можат неказнето да ги пленат своите соседи“.

Сосема очекувано, рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров не се извини и во исто време беше одбранбен и конкретно го таргетираше Зеленски. Цитирајќи фраза што често му се припишува на претседателот Френклин Рузвелт, Лавров го нарече Зеленски „копиле“, но рече дека западните лидери го сметаат за „наше копиле“.

Тој повтори долга листа на поплаки на Русија за Украина и ги обвини западните земји дека ја користат Украина за антируски активности и политики.

„Сè што кажав денес едноставно потврдува дека одлуката за спроведување на специјалната воена операција беше неизбежна“, рече Лавров, по руската практика инвазијата да не се нарекува војна.

Русија негираше дека е изолирана, а Министерството за надворешни работи ги искористи социјалните мрежи за да објави голем број очигледно срдечни состаноци што Лавров ги одржа со колегите од министрите за надворешни работи во ОН во последните денови.

Сепак, Блинкен и неговите колеги од другите земји на НАТО го искористија она што тие веруваат дека е растечкото противење и нетрпеливост кон Путин.

А, неколку говорници, меѓу кои и украинскиот министер за надворешни работи Дмитро Кулеба и британскиот министер за надворешни работи Џејмс Клеверли, истакнаа дека Лавров го прескокнал состанокот освен кога требаше да зборува.

„Забележувам дека руските дипломати бегаат речиси исто како и руските војници“, рече Кулеба, мислејќи на избрзаното излегување на Лавров заедно со неодамнешното повлекување на руските војници во Украина. (АП)