Со стапки на раст како изминатите 5-6 години, европскиот просек ќе се стигне за 60-70 години
Планот на Владата за зголемување на приходите по глава на жител на 10.000 долари ќе зависи од стапката на раст, а за повисоки приходи треба да се работи на квалитетно образование, конкурентно опкружување и поголема енергетска ефиканост, оцени денеска Иваило Изворски, главен економист на Светска банка за Европа и Централна Азија.
– Зависи сепак од стапката на раст, ако е многу голема стапката на раст, отприлика 10 проценти, тогаш БДП се удвојува за седум години, така што сегашните 8.000 – 9.000 евра може да се достигнат 17.000, а до 10.000 може да се стаса за многу пократок временски период и сето тоа ќе зависи од стапката на раст, рече Изворски на новинарско прашање пред презентацијата на Извештајот на Светска банка „Поголеми височини, Раст кон високи приходи во Европа и Централна Азија“ во Скопје.
Прашан за колку години македонските граѓани би го достигнале просекот на ЕУ во приходи по глава на жител посочи дека тоа зависи од стапката на раст на продуктивоста.
– Ако таа стапка на раст е еднаква на она што било во почетокот на 2000- те години може да биде многу побргу. На пример, ако земеме 36.000 по глава на жител во Западна Европа и Европската унија и 8.000 до 9.000 БДП по глава на жител тука, ќе треба зголемување до четири пати за да се достигне истото ниво и ако имаме побрза стапка на раст тогаш 30 до 40 години, а ако имаме побавна стапка на раст како во изминатите пет до шест години тогаш тоа може да биде 60 до 70 години, рече Изворски.
Според него, државава со просечните приходи од околу 8.000 до 9.000 евра по глава на жител за да достигне статус на земја со високи приходи мора да направи неколку работи, а правата е многу поголем квалитет на образованието.
– Како што се зголемува нивото на приходи потребни се луѓе со подобри вештини, поголема иновативност, претприемништво, така што поквалитетно образование за сите земји од Европа и Центрачна Азија е императив. Наместо тоа, она што можеме да го забележиме кога го гледаме образованието е дека во земјите од Европа и Централна Азија се поминува од три до четири години помалку во образование отколку во земјите од Источна Азија или три години помалку од западниот свет, така што даночните обврзници плаќаат за образование од 13 години меѓутоа добиваат три до четири години помалку, рече Изворски.
Втора работа, дополни, е деловото опкружување, односно конкурентското опкружување неопходно за развивање и работа на бизнисите и компаните. Во овие земји вклучително и земјите на Западен Балкан конкуренцијата не е многу добра. Поради тоа новите компани кога ќе влезат на пазарот и ќе почнат да водат бизнис не можат да растат многу и бргу во споредба да речеме со САД или Германија без оглед дали се работи за немање доволно финансии, други ресурси, за немање доволно квалитетен персонал или иновативност, конкурентно опкружување кое би ги туркало напред, посочи економистот на СБ.
Третата тема на која се укажува со Извештајот на СБ е за користењето на енергијата односно постигнување што поголема енергетска ефиканост.
– Во земјите од овој регион се користи многу помалку енергија по поединец отколку во Западна Европа. Меѓутоа, и покрај тоа што се користи многу помалку енергија по глава на жител, се користи многу повеќе енергија по единица БДП. Гледате каква контрадикција е тоа, иако користиме помалку енергија по глава на жител, се користи трипати повеќе енергија пе единица БДП отколку во земјите на Западна Европа и Европската унија. И ако се надмине ова и се постигне поголема енергетска ефикасност тоа ќе доведе до поголема профитабилност за деловните субјекти кои работат, помали трошоци за граѓаните и помалку субвенции бидејќи многу земји даваат субвенции на енергетските производители така што во овој случлај би давале помалку, рече Изворски.
Министерката за финансии Гордана Димитриеска Кочоска, во видео обраќање на конференцијата посочи дека Извештајот нуди многу корисни насоки за креирање на политиките во наредниот период со цел за наша побрза конвергенција кон земјите од ЕУ, како високо развиени економии.
Димитриеска Кочоска истакна дека клучните политиките што се спроведуваат се насочени кон подобрување на макроекономската стабилност како темел за развој на среден рок. Основната цел на Фискалната политика за периодот 2026-2030 година е тоа да се постигне преку постепена фискална консолидација, да се обезбеди подобро управување со јавните финансии и со високо ниво на капитални инвестиции да се поддржат долгорочните економски приоритети.
– Не отстапуваме од напорите за фискална консолидација и истовремено од спроведување на нашиот амбициозен инвестициски план, односно реализацијата на јавните инвестиции, преку капиталните расходи од Буџетот, инвестициите во локален развој, преку проекти во општините, како и инвестиции во приватниот сектор за поддршка на домашните компании и зголемување на нивната конкурентност и продуктивност. Убедени сме дека ова ќе даде ефекти и за државата и за економијата и за граѓаните, рече Димитриеска Кочоска.
Според министерот за дигитална трансформација, Стефан Андоновски, дигиталната инфраструктура ќе биде моторот за напредок на иднината.
Дигитализацијата во Македонија, посочи, не е проект сам по себе, туку суштинска трансформација на институциите и општеството.
– Не дигитализираме заради тоа што е во тренд. Дигитализираме заради функционалност, борба против корупцијата, достоинство и еднаквост. За вработените да не треба да земат ден од работа за да извадат извод. За фирмите што заслужуваат потврди без да платат мито. За сите граѓани кои имаат право на брза, правична и достапна услуга, рече министерот Андоновски.
Тој го истакна триаголникот на стратегијата за инвестиции во дигитална инфраструктура: Нов примарен дата центар, безбедна оптичка мрежа, централизиран G-Cloud, Инфузија на доверба преку сајбер безбедност со нова национална стратегија, закон усогласен со директивата NIS 2 (Мрежна и информациска безбедност), воспоставување на државен SOC, Иновација преку отворени платформи и човечки капитал – дигитална писменост во образованието, AI за јавниот сектор, и развој на националната супер-апликација.