Сѐ е во парите – Унгарија попушта под притисокот на ЕУ

Виктор Орбан ќе попушти, само тоа да не изгледа како пораз.

Унгарија предложи обемни реформи во судството во обид да се деблокираат грантови од 7,2 милијарди евра од фондот на ЕУ за закрепнување по пандемијата, според документите што ги видел „Политико“.

Увертирата е последниот пресврт во повеќемесечниот судир меѓу Брисел и Будимпешта околу парите, кои на Унгарија сè повеќе и се потребни како што економската ситуација се влошува дома. Двете страни бараа компромис со кој Унгарија ќе се обврзе да ја зајакне независноста на нејзиниот правосуден систем во замена за одобрување од Брисел на нејзиниот план за закрепнување од пандемијата и сродните средства.

Будимпешта треба да обезбеди одобрение и од Европската комисија и од мнозинството земји на ЕУ пред крајот на годината или ризикува да изгуби до 70 отсто од грантовите.

Комисијата најверојатно ќе донесе одлука за ова прашање пред крајот на месецот, изјавија за „Политико“ претставници и дипломати на ЕУ. Комесарите на ЕУ може да разговараат за ова прашање на состанок или следната или следната недела, додаде еден официјален претставник. Ако тоа се случи, министрите за финансии на ЕУ потоа ќе гласаат за ова прашање на 6 декември.

Деблокирањето на средствата може да ја убеди Будимпешта да се откаже од ветото на други клучни одлуки, вклучително и меѓународниот договор за минимален данок и пакетот украинска помош од 18 милијарди евра.

Но, дури и условно одобрување да ѝ се дадат парите на Унгарија, најверојатно, би предизвикало реакција од Европскиот парламент, земјите како Холандија кои сакаат ЕУ посилно да ги сузбие заканите од владеењето на правото и групите на граѓанското општество кои тврдат дека ветувањата на Будимпешта не можат да се земат здраво за готово.

Уметноста на договорот

Будимпешта и Брисел преговараат за фондовите на ЕУ веќе една и пол година, претежно се расправаат за напорите на Унгарија за борба против корупцијата – или за недостигот од неа.

Спорот се одликува со преговори во две патеки.

Еден пат е дискусијата за пристапот на Унгарија до готовина по пандемијата.

Другото беше тековната расправија околу пристапот на земјата до редовните фондови на ЕУ – битка што избувна откако ЕУ активира механизам кој ѝ дава моќ да ги задржи парите на земјите поради загриженоста за владеење на правото.

Во септември, Комисијата презеде драматичен чекор и предложи ЕУ да суспендира околу 7,5 милијарди евра од редовните исплати на буџетот на Унгарија. Но, официјалните лица, исто така, ѝ дадоа на земјата пат до компромис, во суштина велејќи дека ако Будимпешта донесе 17 обврски за владеење на правото што ги презеде, таа може да ги добие парите. Унгарија сега мора да ги усвои тие обврски до 19 ноември или ризикува да ги загуби средствата.

Комисијата потоа побара дополнителни обврски од Будимпешта за независност на судството преку преговорите за пандемискиот фонд, сметајќи на желбата на Орбан да обезбеди речиси 15 милијарди евра суспендирани пари од ЕУ, што е еквивалентно на скоро 11 отсто од БДП на земјата во 2021 година.

Инфлацијата во Унгарија надмина 20 отсто во септември, а владата предвидува раст од само 1 отсто во 2023 година, што ќе изврши притисок врз финансиите на земјата.

Што има во предлогот?

Обврските на унгарската влада за реформи во правосудството во голем дел се вртат околу зајакнувањето на Националниот судски совет, надзорно тело кое моментално не може да врши ефективен надзор, според Советот на Европа.

Будимпешта рече дека ќе му даде на Советот овластување да издава обврзувачки мислења за низа одлуки донесени од претседателот на Националната канцеларија за правосудство, политички назначена улога. Ново зајакнатото тело на тој начин ќе може да го ревидира назначувањето на судии и судски водачи, да го ревидира преместувањето и смената на судиите без нивна согласност и да ја проценува соодветноста на кандидатите за Националната канцеларија за судство.

Дополнително, Будимпешта вети дека ќе ја обезбеди оперативната независност на телото и ќе го опреми со соодветен буџет, како и да се консултира со него за законски предлози поврзани со судството. Советот, исто така, може да даде законски предлози до владата.

Владата дополнително се обврза да го реформира Курија, врховниот суд на Унгарија, со цел да ја зацврсти нејзината независност

Конечно, владата рече дека ќе им ја одземе способноста на владините тела да ги оспоруваат конечните пресуди од Уставниот суд на земјата. Владата, исто така, се обврза на консултации со групите на граѓанското општество за предложените реформи. (Политико)