Пандемијата на Ковид-19 ги зацементира врските на ЕУ со Западен Балкан
ОЛИВЕР ВАРХЕИ
Во оваа криза влеговме заедно и заедно треба да излеземе од неа. Ние ќе го поддржиме економското закрепнување на регионот што истовремено ќе го приближи до ЕУ
Во мај, хрватската престолнина Загреб требаше да биде домаќин на самитот на Европската унија – Западен Балкан, каде лидерите, меѓу другото, требаше да го одобрат економскиот и инвестициски план за регионот. Овој план е една од трите низи на новиот пристап што Европската комисија го разви за регионот, за да ги надополни првите две: ревидираната методологија за проширување на ЕУ, што Комисијата ја изнесе во февруари за да го врати кредибилитетот на една од најважните политики на ЕУ и одлуката за отворање на пристапните разговори со Албанија и Северна Македонија, одобрена од лидерите на ЕУ во март, заедно со ревидираната методологија.
Пандемијата со Ковид-19 не го отфрли овој внимателно поставен план: не ја промени нашата цел, амбиција, ниту решеност. Ова лесно можеше да се случи: пандемијата силно ја погоди Европската унија и целиот континент и предизвика незамисливи загуби на животи. Комисијата презеде вонредни мерки за поддршка и помош на земјите-членки во решавањето на кризата, да се спасат животи, заштита на здравствените системи и ублажување на социо-економското влијание. Но, во исто време Комисијата беше јасна дека пандемијата може да се победи само со глобално дејствување и со работа со партнери.
Никаде ова не беше толку очигледно отколку во Западен Балкан, регион во срцето на Европа и во целост опкружен со земјите-членки на ЕУ. Западен Балкан беше првиот регион каде што ова размислување стана и акција. По првичните тешки денови, Комисијата презеде конкретни мерки веќе во вториот дел од март за да обезбеди поддршка на сите партнери во регионот – Албанија, Босна и Херцеговина, Косово, Црна Гора, Северна Македонија и Србија. Мерките опфаќаа поддршка за непосредни потреби, како и закрепнување на економијата, а финансиски сега тие се неспоредливи со 3,3 милијарди евра грантови и заеми.
Оваа невидена солидарност не заврши тука: со оглед на неговата европска перспектива, ЕУ го третира Западен Балкан како привилегиран партнер со тоа што му овозможува пристап до многу иницијативи и инструменти за земјите-членки. Ги поканивме владите да се приклучат на договорот за набавка на ЕУ за медицинска опрема, го ослободивме регионот од одобрението за извоз, додека зелените ленти за олеснување на транспортот на стоки беа проширени до границите со регионот и во неговите рамки. Регионот е поврзан со релевантни здравствени тела на ЕУ и земјите во преговори ќе можат да имаат корист од фондот за солидарност на ЕУ. Во исто време, ЕУ ја ценеше поддршката што ја доби од партнерите од Западен Балкан со медицински персонал и опрема.
Самитот во Загреб сега ќе биде како видео-состанок, но тоа се случи. Во оваа криза влеговме заедно и заедно треба да излеземе од неа. Ние ќе го поддржиме економското закрепнување на регионот што истовремено ќе ги приближи партнерите до ЕУ. Нашите економии се тесно интегрирани, а економскиот и инвестицискиот план што сега се очекува во вториот дел од оваа година ќе бидат уште поважни. Целта е да се поттикне долгорочното закрепнување, да се модернизираат економиите, да се зајакне растот, да се поддржат реформите потребни на патот на ЕУ и со тоа да се започне со затворање на развојниот јаз и да се донесат побрзо придобивките до луѓето.
Планот ќе се фокусира на поврзаноста, особено во транспортот и енергијата, и на економијата што работи за луѓето, исто така преку дигитална и зелена трансформација. Во наредните недели и месеци, регионот може да го инспирира овој план со тоа што ќе постави конкретни планови и идеи и тесно ќе соработува. Регионалната соработка и добрососедските односи навистина ќе бидат клучни за економското закрепнување. Така ќе биде и со продолжувањето на реформите, што значи не само усвојување законодавство, туку вистинско спроведување на преземените мерки. Фокусот на владеењето на правото, функционирањето на демократските институции и јавната администрација треба да продолжи.
Заедно ќе ја надминеме оваа криза и ќе излеземе од неа посилни: пандемијата Ковид-19 јасно потврди дека иднината на Западен Балкан е во Европската унија. Направивме важни чекори оваа година и покрај пандемијата и треба да продолжиме да градиме на нив за вистински обединет европски континент.
(Оливер Вархеи е еврокомесар за соседска политика и проширување)