Недоволно бројна и вооружена, украинската војска се бори со низок морал и дезертерство

Дима никогаш не гаси цигара додека не ја испуши до филтерот, ризикувајќи да си ги изгори прстите за да исцеди уште едно извлекување. Тој помина години на фронтот во Украина и ја знае цената на добар чад. Како командант на баталјон, Дима бил задолжен за околу 800 војници кои се бореле во некои од најжестоките, најкрвавите битки во војната – неодамна во близина на Покровск, стратешкиот источен град кој сега е на работ да падне во рацете на Русија. Но, бидејќи повеќето од неговите војници сега се мртви или тешко повредени, Дима одлучи дека му е доста. Дал отказ и се вработил на друга позиција во војската – во канцеларија во Киев.

Стоејќи надвор од канцеларијата, пушејќи и пиејќи слатко кафе, тој за Си-Ен-Ен изјави дека едноставно не може да поднесе повеќе да гледа како неговите луѓе умираат. Две и пол годишната руска офанзива десеткуваше многу украински единици. Засилувањата се многу малку, што некои војници ги остава исцрпени и деморализирани. Ситуацијата е особено лоша меѓу пешадиските единици во близина на Покровск и на други места на источната линија на фронтот, каде Украина се бори да го запре ползечкиот напредок на Русија.

Си-Ен-Ен разговараше со шест команданти и офицери кои до неодамна војуваа или ги надгледуваа единиците во областа. Сите шестмина рекоа дека дезертерството и непослушноста стануваат широко распространет проблем, особено меѓу новорегрутираните војници. Четворица од шестмината, меѓу кои и Дима, побараа да се сокријат нивните имиња поради чувствителноста на темата и поради тоа што не се овластени да зборуваат со медиумите.

„Не сите мобилизирани војници ги напуштаат своите позиции, но мнозинството ги напуштаат. Кога доаѓаат нови момци овде, гледаат колку е тешко. Тие гледаат многу непријателски беспилотни летала, артилерија и минофрлачи“, изјави за Си-Ен-Ен еден командант на единицата што моментално се бори во Покровск. Тој исто така побара да остане анонимен.

„Еднаш одат на позициите и ако преживеат, никогаш не се враќаат. Тие или ги напуштаат своите позиции, одбиваат да одат во битка или се обидуваат да најдат начин да ја напуштат армијата“, додаде тој.

За разлика од оние кои волонтираа порано во војната, многу од новите регрути немаа избор да влезат во конфликтот. Тие беа повикани откако новиот украински закон за мобилизација стапи на сила пролетва и не можат легално да заминат додека владата не воведе демобилизација, освен ако не добијат специјална дозвола за тоа. Сепак, проблемите со дисциплината очигледно започнаа многу претходно. Украина помина низ исклучително тежок пат во текот на минатата зима и пролет. Повеќемесечното доцнење во добивањето на американската воена помош  доведе до критичен недостиг на муниција и голем пад на моралот. Повеќе војници тогаш изјавија за Си-Ен-Ен дека честопати се нашле во добра позиција, со јасен поглед на непријателот што се приближува, но биле без артилериска муниција. Некои зборуваа дека се чувствувале виновни затоа што не можеле да обезбедат соодветно покривање за нивните пешадиски единици.

„Деновите се долги, живееме во ископи, деноноќно дежурни и, ако не можеме да пукаме, Русите имаат предност. Ги слушаме како напредуваат и знаеме дека ако пукаме, тоа нема да се случи “, рече Андриј Хорецки, украински воен офицер чија единица сега се бори во Часив Јар, друга жешка точка на источната линија на фронтот.

Серхи Цехотскиј, офицер од 59-та одделна моторизирана пешадиска бригада, изјави за Си-Ен-Ен дека единицата се обидува да ги ротира војниците внатре и надвор на секои три до четири дена. Но, беспилотните летала, чиј број само се зголемува во текот на војната, може да го направат тоа премногу опасно, принудувајќи ги војниците да останат подолго време. „Рекордот е 20 дена“, рече тој.

Како што ситуацијата на бојното поле се влошуваа, сè поголем број војници почнаа да се откажуваат. Само во првите четири месеци од 2024 година, обвинителите покренаа кривична постапка против речиси 19.000 војници кои или ги напуштиле своите позиции или дезертирале, според украинскиот парламент. Повеќе од еден милион Украинци служат во одбранбените и безбедносните сили на земјата, иако оваа бројка ги вклучува  и луѓето кои работат во канцеларии далеку од првите редови. Тоа е запрепастувачки и – најверојатно – нецелосен број. Неколку команданти изјавија за Си-Ен-Ен дека многу полицајци нема да пријават дезертерство и неовластено отсуства, надевајќи се наместо тоа ќе ги убедат војниците да се вратат доброволно, без да се соочат со казна.

Овој пристап стана толку вообичаен што Украина го промени законот за да го декриминализира дезертерството и отсуството  доколку се направи за прв пат. Хорецки изјави за Си-Ен-Ен дека овој потег има смисла. „Заканите само ќе ги влошат работите. Паметниот командант ќе ги одложи заканите, па дури и ќе ги избегне“, рече тој.

Покровск стана епицентар на борбата за истокот на Украина. Руските сили навлегуваат кон градот со месеци, но нивниот напредок се забрза во последните недели бидејќи украинската одбрана почна да се распаѓа. Рускиот претседател Владимир Путин јасно стави до знаење дека неговата цел е да ја добие контролата врз целокупните региони на Доњецк и Луганск во Украина и преземањето на Покровск, важен воен и снабдувачки центар,што  би бил голем чекор кон таа цел. Се наоѓа на клучен пат што го поврзува со другите воени градови во областа и со железница што го поврзува со Днипро. Последниот голем рудник за јаглен за коксирање кој сè уште е под контрола на Киев е исто така западно од градот, снабдувајќи кокс за производство на челик – незаменлив ресурс за време на војната.

Украинските војници во областа даваат мрачна слика за ситуацијата. Некои команданти проценуваат дека има по 10 руски војници на секој Украинец. Но, се чини дека тие се борат и со проблеми што самите ги создале. Офицер од бригадата што се бори во Покровск, кој побара неговото име да се сокрие од безбедносни причини, изјави за Си-Ен-Ен дека лошата комуникација меѓу различни единици е главен проблем таму. Имало дури и случаи кога војниците не им ја откриле целосната слика на бојното поле на другите единици од страв дека ќе изгледаат лошо, рече офицерот.

Еден командант на баталјон во северниот дел на Доњецк рече дека неговото крило неодамна било оставено изложено на руски напади откако војниците од соседните единици ги напуштиле своите позиции без да пријават. Големиот број на различни единици што Киев ги испрати во источните линии на фронтот предизвика проблеми во комуникацијата, според неколку војници кои до неодамна се бореле во Покровск. 

Група саперси – или борбени инженери – разговараа за Си-Ен-Ен во близина на границата меѓу Украина и руската област Курск, каде што неодамна беа прераспоредени јужно од Покровск.Киев го започна својот ненадеен упад во Курск минатиот месец, ја изненади Москва и брзо напредуваше околу 30 километри (19 милји) на руска територија. Украинските лидери, вклучително и претседателот Володимир Зеленски, рекоа дека една од целите на операцијата е да се спречат понатамошни напади врз северна Украина, а истовремено да им се покаже на западните сојузници на Киев дека, со вистинската поддршка, украинската војска може да возврати и на крајот да ја добие војната. Операцијата, исто така, даде голем поттик за исцрпената нација. Украина беше во дефанзива во поголемиот дел од изминатата година, трпејќи немилосрдни напади, прекини на струја и срцепарателни загуби. Но, саперите не беа премногу сигурни за стратегијата. Штотуку завршија долга мисија преку границата, тие беа седнати околу масата пред затворен ресторан во близина на границата, чекајќи нивниот автомобил да се појави. Пушејќи  и обидувајќи се да останат будни, тие се прашуваа зошто биле испратени во Курск кога источната линија на фронтот е во неред.

„Ми беше чудно да влеземе во Русија, бидејќи во оваа војна требаше да ја браниме нашата земја  а сега се бориме на територијата на другата земја“, рече еден од нив. 

Сите четворица се борат повеќе од две и пол години и нивната работа е тешка. Поминуваат денови на првите борбени линии, расчистувајќи ги минските полиња, подготвувајќи одбрана и спроведувајќи контролирани експлозии. Тие можат да се најдат како мета на напад  дури и пред првата линија на пешадија, влечејќи околу 40 килограми комплет и четири противтенковски мини, од кои секоја тежи околу 10 килограми (22 фунти). На разговорот со  Си-Ен-Ен, тие се појавија целосно исцрпени. Немаа одмор меѓу нивната мисија во Покровск и онаа во Курск.

„Тоа зависи од секој командант. Некои единици добиваат ротации и имаат слободно време, додека други само се борат без престан, целиот систем не е многу фер“, рече еден од војниците. На прашањето дали напредокот во Курск им го даде истиот поттик како и на остатокот од нацијата, тие останаа скептични.

„По три години од оваа војна, сè се доживува исто“, изјави еден од мажите за Си-Ен-Ен.

Говорејќи за Си-Ен-Ен во четвртокот, врховниот командант на Украина, Олександр Сирскиј, призна дека нискиот морал е сè уште проблем и рече дека неговото подигнување е „многу важен дел“ од неговата работа.„Операцијата Курск… значително го подобри моралот не само на војската, туку и на целото украинско население“, рече тој. Тој рече дека редовно одел на фронтот за да се сретне со војниците и да направи се што може за да се чувствуваат подобро.

„Ние се разбираме без разлика со кого зборувам, дали е обичен војник, пушкар, на пример, или командант на бригада или командант на баталјон… Ги знам сите проблеми што ги доживуваат нашите војници и офицери. Линијата на фронтот е мојот живот“, рече тој.

 Андриј Хорецки – офицер специјално обучен да обезбедува морална и психолошка поддршка на војниците – е дел од планот за зајакнување на моралот. Хорецки изјави за Си-Ен-Ен дека иако неговата позиција постои некое време, таа главно се состои од документација. Сега тој поминува многу повеќе време со својата единица. Не дека неговата помош секогаш се цени.

„Тие имаат идеја дека јас сум психијатаршто ќе ги натера да направат илјадници тестови и потоа да им каже дека се болни, па се обидувам да ги срушам бариерите“, рече тој, додавајќи дека малите одвлекувања од рутината сепак можат да спречат надолна спирала. Во монотонијата на војната, секој прекин од рутината може да помогне, рече тој. Ова може да вклучува миење под вистински туш, шишање или одење на капење во езеро.

„Тоа е многу мала работа, но ги вади од рутината за половина ден, ги прави среќни и тие можат да се вратат на своите позиции малку порелаксирани“, објасни Хорецки.

Дури и на офицерите со долгогодишно искуство ситуацијата на исток им е тешка. Некои, како Дима, се префрлаат на места далеку од првите редови. Тој рече дека неговата одлука да го напушти бојното поле најмногу се должи на несогласувањата со новиот командант.Тоа, исто така, е сè почеста појава. Редовите на баталјонот на Дима стануваа се потенки и потенки, додека единицата не исчезна.Тие никогаш не добија доволно засилувања, вели Дима, нешто за што тој целосно ја обвинува владата и нејзината неподготвеност да регрутира повеќе луѓе. Баталјонот претрпе болни загуби во изминатата година, борејќи се на повеќе линии на фронтот пред да биде испратен во Покровск без никаков одмор. Дима виде толку многу од неговите луѓе убиени и ранети, што бил стаписан. Сепак, тој изјави за Си-Ен-Ен дека е решен да се врати во првите редови, но прво ќе направи една промена.

„Сега донесов одлука дека ќе престанам емотивно да се врзувам за луѓето. Тоа е гнил пристап, но е најразумен“, рече тој. (Си-Ен-Ен)