Нафтата на 100 долари? Тоа сценарио сега не изгледа толку неверојатно

Пазарите на нафта влегуваат во нова фаза на неизвесност откако САД се приклучија на војната меѓу Иран и Израел, а експертите предупредуваат за троцифрени цени.

Инвеститорите внимателно го следат одговорот на Техеран на американските напади врз неговите нуклеарни постројки, а министерот за надворешни работи на Иран предупредува дека неговата земја ги задржува „сите опции“ за да го одбрани својот суверенитет.

Фјучерсите за нафта пораснаа за повеќе од 2% во раното азиско тргување. Американската сурова нафта WTI порасна за повеќе од 2% на 75,22 долари за барел, додека глобалниот репер Брент порасна за речиси 2% на 78,53 долари за барел.

„Постои реален ризик пазарот да доживее невидени прекини во снабдувањето во наредните недели, од многу потешка природа од шокот на цената на нафтата во 2022 година по војната во Украина“, рече Саул Кавоник, виш аналитичар за енергија во MST Marquee.

Иако реакцијата на пазарот на американските напади беше помалку агресивна отколку пред нешто повеќе од една недела кога Израел започна воздушни напади врз Иран, набљудувачите на индустријата веруваат дека најновите случувања најавуваат нова ера на нестабилност за пазарите на нафта, особено додека се очекуваат потенцијални ирански контрамерки.

Заканите за блокирање на Ормутскиот теснец, откако иранскиот парламент го одобри неговото затворање, дополнително ги зголемија пазарните нервози.

Овој пат, се чини поинаку, со оглед на баражот од ракети испукани повеќе од една недела, а сега и директното вклучување на САД.

Теснецот, кој го поврзува Персискиот Залив со Арапското Море, е клучна артерија за глобалната трговија со нафта, со околу 20 милиони барели сурова нафта и нафтени производи што минуваат низ него дневно. Тоа сочинува речиси една петтина од глобалните испораки на нафта.

Доколку Иран го затвори Ормутскиот теснец, западните сили веројатно ќе „влезат директно во конфликтот“ и ќе се обидат повторно да го отворат, изјави Кавоник за CNBC, додавајќи дека цените на нафтата би можеле да достигнат 100 долари за барел и повторно да ги тестираат максимумите од 2022 година ако затворањето трае повеќе од неколку недели.

„Дури и одреден степен на нарушување на преминот низ теснецот, освен целосно затворање, би можел да доведе до сериозен скок на цените на нафтата“, рече виш аналитичар за енергија.

Ставот на Кавоник го делат и други експерти од индустријата.

Американските и сојузничките војски на крајот би го отвориле теснецот, но ако Иран ги искористи сите свои воени средства, конфликтот би можел „да трае подолго од последните две војни во Заливот“, рече Боб Мекнали, претседател на Rapidan Energy Group. И ако Иран одлучи да го нападне производството или протокот на енергија во Заливот, тој има способност да ги попречи испораките на нафта и течен природен гас, предизвикувајќи зголемување на цените.

„Продолженото затворање или уништување на клучната енергетска инфраструктура во Заливот би можело да ги покачи цените на суровата нафта над 100 долари“, рече тој.

Индексот на волатилност на суровата нафта CBOE, кој ги мери пазарните очекувања за 30-дневна волатилност на цените на суровата нафта, е на нивоата што ги достигна во март 2022 година, кратко време по руската инвазија на Украина.

Иако постои извесна неизвесност околу тоа како настаните на Блискиот Исток би можеле да влијаат врз снабдувањето со нафта, Енди Липоу од „Липоу Асошиејтс“ забележа дека актуелните настани носат поинаква тежина.

„Овој пат се чувствува поинаку, со оглед на баражот од ракети што се испукани повеќе од една недела, а сега и директното вклучување на Соединетите Американски Држави“, рече тој, додавајќи дека нафтата би можела да достигне 100 долари за барел ако извозот преку Ормутскиот теснец биде засегнат.

Иако обидот за блокирање на Ормутскиот теснец меѓу Иран и Оман би можел да има длабоки последици за пошироката економија, заканите за блокирање на теснецот беа во голема мера реторички, а експертите велат дека е физички невозможно да се стори тоа.

„Значи, сликата е малку мешана и мислам дека трговците ќе бидат претпазливи и нема да паничат освен ако нема повеќе реални докази“, рече Вандана Хари, основач и извршен директор на „Ванда Инсајдс“.

Во 2018 година, Иран се закани дека ќе го затвори Ормутскиот теснец поради зголемените тензии откако САД се повлекоа од нуклеарниот договор и повторно воведоа санкции. Слични закани беа упатени во 2011 и 2012 година, кога високи ирански функционери – меѓу кои и тогашниот потпретседател Мохамед-Реза Рахими – предупредија за можно затворање доколку западните земји воведат повеќе санкции врз извозот на нафта на Иран поради неговите нуклеарни активности.

Исто така, вреди да се напомене дека енергетската инфраструктура на Иран досега не е цел, дури и со неодамнешните пожари, рече Ребека Бабин, виш трговец со енергија во CIBC Private Wealth.

„Се чини дека двете страни имаат поттик да ја држат нафтата подалеку од линијата на огнот, барем засега“, рече таа.