Лекции од Косово: Зошто за Газа е потребно повеќе од протекторат?

Веќе нема време за двоумење околу запирањето на ужасниот масакр на палестинското население и ослободувањето на израелските заложници. За таа цел, планот што го предложи претседателот на САД,  Доналд Трамп, мора да биде предмет на сериозно и итно разгледување. Но, без да се понуди политичко решение за конфликтот, мапата на патот откриена во Вашингтон во вторникот нема да донесе трајна стабилност во регионот.

По реконструкцијата на Газа, и доколку Палестинската самоуправа се реформира, „конечно може да се создадат услови за кредибилен пат кон палестинско самоопределување и државност“, тврдеше Трамп. Оваа идеја беше отфрлена само неколку минути подоцна од Бенјамин Нетанјаху.

И оставајќи ги настрана мотивациите на израелскиот премиер да се бори против палестинското самоопределување, треба да се напомене дека условните ветувања генерално ги обврзуваат само оние кои се принудени да им веруваат. Историјата нуди отрезнувачки преседан.

На 10 јуни 1999 година, Резолуцијата 1244 на Обединетите нации го одобри распоредувањето на силите на НАТО во Косово, со што заврши војната меѓу албанските борци на ОВК и српските безбедносни сили. Но, таа исто така го потврди територијалниот интегритет на она што остана од Југославија, која тогаш ги сочинуваше Црна Гора и Србија.

Резолуцијата воспостави широка Привремена административна мисија (УНМИК), овластена да го надгледува полициското работење, правдата, здравството, образованието и друго, ефикасно создавајќи структура на цивилно управување за она што сè уште беше правно „автономна покраина“ на Србија. 

На терен, српските трупи отстапија место на војниците на НАТО и десетици илјади меѓународни претставници се упатија во Приштина за да ја заменат администрацијата на Белград.Тоа беше план предодреден да предизвика негодување: на Србија ѝ беше одземен еден од нејзините региони, а сè уште беше признат како нејзин суверен, а на Албанците им беше одземена српската власт, но беше лишена од секаков законски пат кон независност.

Герилските водачи кои ја презедоа власта во Приштина брзо сфатија дека само вооружена борба може да го промени статус квото. До 2001 година тие извезуваа насилство во албанските области во Северна Македонија и јужна Србија, а до 2004 година спроведоа  бран напади врз српските енклави во Косово.

Западот немаше апетит за понатамошна војна и се плашеше дека „балканското буре барут“ може повторно да се запали. Затоа, независноста беше еднострано прогласена во Приштина на 17 февруари 2008 година. Таа брзо беше признаена од многу западни престолнини, но не и од Русија. Не е изненадувачки што Србија, исто така, ја отфрли косовската независност и до ден-денес се држи до одредбите од резолуцијата од 1999 година.

Поентата овде не е да се преиспита легитимноста на признавањето на палестинска држава, ниту да се отвори повторно дебатата за независноста на Косово. Наместо тоа, станува збор за истакнување на веќе научена лекција: Меѓународните протекторати, кога не се засновани на јасни политички цели прифатени од сите страни и кога не се обврзани со строги временски ограничувања, никогаш не се здрава основа за мир. (Еурактив)