Израел се обложува дека светот ќе му прости и ќе заборави на Газа

Изолацијата на Израел повеќе не е теоретска. На пат кон Обединетите нации минатата недела, авионот на Бенјамин Нетанјаху во голема мера се држеше подалеку од европскиот воздушен простор во очигледен обид да ги избегне земјите што би можеле да одлучат да спроведат налог за апсење издаден од Меѓународниот кривичен суд.

Потоа, откако неколку западни земји се здружија за да ја признаат Палестинската држава, израелскиот премиер остана да се обрати на испразнетото Генерално собрание откако делегациите излегоа во знак на протест против копнениот напад врз градот Газа и нападот врз раководството на Хамас на катарско тло.

Нетанјаху, кој води двегодишна војна без многу внимание кон меѓународната позиција на Израел, веројатно не бил потресен од оптиката. Но, пораката е јасна: Дипломатската изолација, симболична или не, станува долгорочен проблем. Кога бомбардирањето ќе престане и оружјето ќе замолчи, како Израел ќе го врати доброто мислење на меѓународната заедница?

Помалку од една недела по неговото појавување во ОН, Нетанјаху скицираше дел од својот одговор. Заедно со американскиот претседател Доналд Трамп тој откри план од 20 точки за Газа – исцртувајќи ја иднината на територијата што Израел ја гаѓаше по нападите на палестинската милитантна група Хамас на 7 октомври 2023 година.

„Наместо Хамас да нè изолира, ние ги сменивме работите и го изолиравме Хамас“, рече тој. „Сега целиот свет, вклучувајќи го арапскиот и муслиманскиот свет, врши притисок врз Хамас да ги прифати условите.“

Тоа е голем облог за лидер кој се соочува со растечки меѓународни критики. Ако тој и Трамп можат да го исполнат очекуваното, можеби ќе го извлечат зајакот од шеширот на Блискиот Исток. Но, има многу работи што можат да тргнат наопаку. Неколку арапски земји веќе се налутија поради двосмисленоста на планот за повлекување на Израел и патот кон палестинска државност.

Но, за Израел, поголемото прашање е дали дури и беспрекорното извршување би донело рехабилитација. Се верува дека околу 66.000 Палестинци се мртви, според Министерството за здравство на Газа, контролирано од Хамас. Израел признава дека околу половина биле цивили. Критиките за ограничувањата на Израел за хуманитарна помош, кои агенција на ОН ги класифицира како придонесувачи за глад, помогнаа да се наруши западното јавно мислење. Нето-поволноста кон Израел достигна нови најниски нивоа во клучните западноевропски земји, според анкетарот YouGov.

Најниските точки за Израел дојдоа брзо и бесно. Меѓународниот кривичен суд издаде налози за воени злосторства за Нетанјаху и поранешниот министер за одбрана Јоав Галант. Меѓународниот суд на правдата изјави дека континуираното присуство на Израел на Западниот Брег е незаконско и мора да заврши, а во посебен случај му наложи на Израел да спречи акти на геноцид и да обезбеди непречена помош за Газа.

Неодамна, високи европски личности го обвинија Израел за геноцид – додека во САД повиците за ембарго за оружје се зголемија дури и меѓу нормално поддржувачките демократи, вклучувајќи го и поранешниот советник за национална безбедност Џек Саливан. Во август, 28 западни земји го повикаа Израел да ја прекине офанзивата. Згрозени од воената кампања што уништи голем дел од Газа, расели речиси сите 2,3 милиони жители на Појасот и доведе до зголемување на бројот на жртви, европските влади ги разгледаа санкциите.

Дури и во Германија – долго време еден од најцврстите сојузници на Израел – мнозинството се спротивставува на војната во Газа. Во САД, најважниот партнер на Израел, мислењето исто така се промени. Анкетите во текот на изминатите шест месеци укажуваат на замор што оди подалеку од Газа. Тоа е лош знак на долг рок.

И покрај дрскоста на Нетанјаху, вознемиреноста во Израел за растечката изолација сега е чујна: Заканите за културни, академски и спортски бојкоти се постојани, вели Нимрод Горен, израелски академик и соработник во Институтот за Блискиот Исток.

„Постојано слушате за тоа на вестите, за овој бојкот и тој бојкот и тој протест. Тоа е многу присутно во јавноста.“

Поранешниот израелски премиер Ехуд Олмерт, жесток критичар на Нетанјаху, предупреди на тешки последици.

„Станавме држава отпадничка“, се пожали Олмерт неодамна за Политико. И јасно е зошто, вели тој: „Постои растечки јаз помеѓу ужасните злосторства што Хамас им ги нанесе на Израелците на 7 октомври и она што сега им го нанесуваме на Палестинците. Го губиме оној вид меѓународна поддршка [која] отсекогаш го врзуваше Израел за најсилните, најмоќните, најважните, најпросветлените елементи во западниот свет“, додаде тој.

Олмерт е скептичен во врска со шансите за успех на предлогот за Газа, тврдејќи дека дополнувањата во последен момент што Биби успеа да ги внесе, вклучувајќи го забавувањето и ограничувањето на израелското повлекување и нејасниот јазик за перспективите за палестинска држава, веројатно биле маневар за саботажа за да се принуди Хамас да го отфрли договорот.

„Оригиналниот предлог што го претстави претседателот Трамп беше различен“, рече тој. „Што ќе се случи ако Хамас се обиде да се држи до оригиналниот договор на Трамп? Тоа би можело да создаде тешкотии за израелската страна. Но, во секој случај, Биби не сака договор и не сака да ја запре војната.“

Опозицискиот политичар Јаир Лапид, лидер на центристичката партија Јеш Атид, е потопол во врска со договорот и ги пофали мировните напори, но исто така редовно изразува општа тревога, посочувајќи го неговиот мандат од 2021 до 2022 година како министер за надворешни работи и премиер, за да тврди дека изолацијата на Израел не е неизбежна. Порано овој месец тој го нарече Нетанјаху „главен виновник зад дипломатската изолација [на Израел]“. Тој додаде: „Сè е аматерско, невнимателно и арогантно“.

Засега, Нетанјаху ги нарекува меѓународните критики антисемитски и сè уште резонира како за дома. Многу Израелци се предиспонирани да веруваат дека државата е една војна од уништување – чувство на егзистенцијален ризик што на 7 октомври само се продлабочи.

„Повеќето Израелци продолжуваат да чувствуваат дека светот е против нас и дека никој не нè разбира. Тоа е десничарскиот наратив и сега, мислам, игра во корист на Нетанјаху“, рече Горен.

Ефектот на собирот околу знамето ги охрабри официјалните лица да се потсмеваат на надворешниот притисок.

„Израел воопшто не е изолиран“, изјави за Политико висок функционер во владата на Нетанјаху, барајќи анонимност за слободно да зборува. „Немојте да ве збунува вревата на гласното малцинство и радикалната левица“, рече функционерот, додавајќи дека во Велика Британија, Франција и Канада, анкетите покажуваат дека мнозинството се против признавање на „палестинска терористичка држава“.

Ниту, пак, тврдеше тој, инвеститорите се обесхрабрени.

„Што прават странските инвеститори? Тие инвестираат во Израел. Нашиот пазар порасна за повеќе од 50 проценти, повеќе од кој било друг пазар во изминатите 12 месеци. И тоа во средината на војна на седум фронта. Зошто? Затоа што ја добиваме војната и луѓето мислат дека има голема иднина во Израел“, рече тој. „Како оди пазарот во Австралија и Велика Британија?“

Како да сакаат да ја докажат неговата поента, израелските акции скокнаа откако Трамп и Нетанјаху го открија мировниот план.

Израелскиот премиер е исто така во чекор со расположението на домашната јавност. Многу Израелци не веруваат дека еврејска држава може да живее покрај палестинска, а поддршката за решение со две држави меѓу еврејските Израелци падна на околу една четвртина во неодамнешните анкети.

„За таборот на Нетанјаху, ставот е едноставен: Победете ја војната според условите на Израел, а останатите ќе се нормализираат“, рече Надав Штраухлер, поранешен политички стратег на Нетанјаху. Стратегиите за рехабилитација се непотребни; успехот ќе ги направи непотребни.

„Начинот на кој тие го гледаат тоа е дека кога ќе се заврши, работите едноставно ќе се вратат во нормала“, рече тој. „Тие нема да нè сакаат повеќе отколку што нè сакаа пред 7 октомври. Земјите и луѓето не нè сакаа пред тоа. Тие нема да бидат ционисти во моментов, но тоа ќе се промени.“

Во меѓувреме, Нетанјаху се обложува на Трамп.

„Просечните Израелци, тие го гледаат Трамп, ги гледаат Вашингтон и ако САД се на наша страна, тогаш е во ред, работите не се толку лоши“, рече Штраухлер. „Нетанјаху гледа дека Трамп е сојузник со него и нема да го принуди да прави работи, туку ќе го поддржи. Тој се чувствува уверен дека е сојузник со Трамп. Да беше Камала Харис во Белата куќа, не мислам дека би се чувствувал исто.“

Израелците се надеваат дека нивниот премиер е во право. Анксиозноста за дипломатска изолација изби на површина кон средината на септември, кога Нетанјаху предупреди дека Израел ќе мора да биде подготвен да стане економски посамостоен, како Спарта во античко време.

„Сè повеќе ќе треба да се прилагодуваме на економија со автарктички карактеристики“, рече тој.

Одговорот беше итен, а индустриските групи беа меѓу првите што го вклучија алармот.

„Автарктичкиот пазар ќе биде катастрофа за економијата на Израел и ќе влијае на квалитетот на животот на секој граѓанин“, бесен беше претседателот на здружението на израелски производители, Рон Томер.

Арнон Бар-Дејвид, шефот на синдикалната федерација Хистадрут, беше поотворен. „Не сакам да бидам Спарта“, се пожали тој. (Политико)