Изборната екстраваганција во Романија ги буди духовите на фашизмот

Романија се подготвува за претседателски и парламентарни избори, што пак ја повлече завесата од погрдите страни на нејзината политика. Изборниот исход може да ја задржи Романија на нејзиниот претежно проевропски, центристички пат  или да ја насочи кон понативистички политики што би вклучиле аларм во Брисел, поради стратешката близина на земјата со Украина и нејзината улога како клучна економија на југоисточна Европа.

Од кандидат кој неодамна служеше како заменик-шеф на НАТО, но е обвинет дека има врски со пропагандист во Кремљ, до друг кој отворено фали фашистички лидер, романските гласачи се соочуваат со силно поларизиран политички пејзаж. Еден месец до првиот круг на претседателските избори, се уште нема јасен фаворит. Традиционалните тешкаши како Социјалдемократската партија (ПСД) и Либерално-националистичката ПНЛ се борат за поддршка, измачувани од долгорочната перцепција на јавноста дека се корумпирани и ранливи на клиентелизам.

Безбедносните прашања – како Романија соочена со заскитани руски беспилотни летала и напади врз бродови што пренесуваат жито кај нејзиниот брег – се само споредна тема на дискусија додека кампањата се вжештува. Затоа, пак , националистичките теми кои ги поттикнуваат стравувањата на населението дека нивната земја е немоќна и неважна на меѓународната сцена – или, уште полошо, заборавена – се повторлива карактеристика на романската политика.

Идентитетот заснован на посебен спој на источна православна вера и романски јазик историски го зајакна перцепираниот аутсајдер статус на земјата во балканскиот регион, поттикнувајќи ги и фашистите од Втората светска војна и потоа повоениот комунистички режим на Николае Чаушеску силно да ја нагласат етноцентричната реторика.

„Единствената тема на дебата што се провлекува низ изборите – но не само на изборите – е национализмот или измислувањето не-прашања за да се одвлече вниманието од вистинските проблеми во земјата“, рече Руфин Замфир, експерт за радикализам и безбедносни прашања во GlobalFocus Center, тинк-тенк.

„Луѓето пораснаа со ова и го очекуваат тоа во политиката“, додаде тој.

Предводник на ваквиот тренд е Алијансата за обединување на Романците (АУР), екстремно десничарска партија која упадна во законодавниот дом на Романија во 2020 година при првиот обид и како група со едно прашање – обединување на земјата со Молдавија. Оттогаш, таа осцилираше помеѓу умереноста за некои од нејзините радикални ставови, до коментарот дека холокаустот е „минорно прашање“ во земјата која го загуби најголемиот дел од еврејското население во Втората светската војна. 

Основачот на АУР, Џорџ Симион, екстремно десничарски активист кој стана шеф на партијата, има 20 отсто поддршка во претседателската трка, зад  премиерот од ПСД Марсел Чиолаку со 26 отсто и веднаш пред кандидатот на ПНЛ, Николае Чиука, шеф на романскиот сенат, со 17 проценти. Симион, кој неодамна се нарече себеси „претседател на многуте“, кој одбива да „клекне пред предавниците на нацијата“ и тврди дека сака мир во Европа „исто како Доналд Трамп“, исто така тврди дека Холокаустот бил „минорно прашање“ за кое децата не треба да учат на училиште. Пред да влезе во политиката, тој беше член на екстремно десничарската фудбалска хулиганска група Honor et Patria.

Радикалите ја крадат сцената

И покрај сета важност на Симион, големиот скандал што ја потресе кампањата  дојде преку отцепената партија од АУР,  С.О.С. Романија и нејзиниот антисемитски, проруски лидер Дијана Шошоака. Шошоака, која во моментов работи како европратеник откако беше избрана во јуни, поднесе барање да се кандидира за претседател на претстојните избори. Првиот круг ќе се одржи кон крајот на ноември, а вториот круг на 8 декември, една недела по општите парламентарни избори на 1 декември.

Но, Уставниот суд на Романија ја прогласи нејзината кандидатура за неважечка претходно овој месец, поради подобност — вклучително и поради веродостојноста на потписите претставени со нејзината апликација и поради сомневањата дека таа нема да го поддржи уставот и демократскиот систем на земјата, наведувајќи десетици примери каде што застана на страната на руската надворешна политика и ги избегнуваше домашните институции.

Шошоака рече дека членовите на судот кои ја поддржуваат ПСД ја саботирале нејзината претседателска кандидатура – пред да ја даде една од најконтроверзните изјави на кампањата досега за време на сесијата во живо на TikTok.

„Да живеат Легијата и капетанот, кои беа убиени од истата еврејска сила што дејствува сега. Маршал Антонеску беше херој. Корнелиу Зелеа Кодреану, херој“, рече таа.

Романските легионери, едно од најнасилните фашистички движења во Европа, ги комбинираа тврдите православни христијански верувања со идеологијата на расната чистота, формирајќи озлогласени одреди на смртта и доведоа до убиства на повеќе од 300.000 Евреи и десетици илјади Роми.Нејзините изјави го нагласуваат трендот кај некои романски политичари да се свртат кон историските и националистичките теми кога ќе се најдат во ќош.

Влад Георге, независен кандидат за партијата ДРЕПТ и популарен поранешен европратеник, рече дека иако ниту еден романски политичар „со здрав ум не би ја величал владата со нацистичко ориентација“, екстремно десничарските партии како С.О.С. Романија и АУР се приклучуваат на контроверзните историски дебати за да дадат поедноставени одговори на реалните проблеми со кои се соочуваат просечните граѓани.

„Има многу луѓе во земјата кои се фрустрирани и имаат легитимни проблеми, па кога ќе дојде некој како овој и ќе каже дека друга група е виновна за нивните проблеми, тие почнуваат да веруваат во тоа“, изјави тој за ПОЛИТИКО.

Сега, Шошоака – која имаше околу 10 проценти поддршка за претседателската трка – се кандидира на парламентарните избори, за да се врати во институцијата што ја напушти пред само неколку месеци за да се приклучи на Европскиот парламент. Овој потег уследи по повиците од групите за набљудување на антисемитизмот да се суспендира нејзиниот имунитет во Европскиот парламент поради нејзиниот фашистички испад, и претходната седумдневна суспензија од бриселската институција. Георге, исто така, поднесе жалба до Уставниот суд поради нејзините неодамнешни антисемитски забелешки и вклучи уште еден на член С.О.С. Романија во неа,  европратеникот и поранешно ТВ-лице Луис-Висенциу Лазарус.

„Главниот обвинител објави дека започнале прелиминарна истрага откако ја поднесов жалбата, но тие можат да ја продолжат истрагата само ако и се укине имунитетот на ЕП“, рече тој.

Доколку скандалите и наративите oстанат во централното место на романската политика, земјата сигурно ќе привлече поголемо меѓународно внимание – од сите погрешни причини.(Политико)