Грубо политичко будење на Германија

Германците долго време ја сметаа за доблест безобразноста на  нивната политика. Канцеларот Олаф Шолц, човек кој поради автоматизмот го доби прекарот „Шолзомат“, беше изгласан на функцијата поради неизговорено ветување дека германската политика ќе биде здодевна. Тој се прикажа себеси како гарант на стабилноста и како природен наследник на неговата претходничка Ангела Меркел, која владееше над Германија 16 години додека обезбедуваше рамнотежа во сè понестабилните времиња.

Но, работите не функционираат како што беше планирано за Шолц. Германската политика сега е порасцепкана и поисполнета од кога било во последното сеќавање, со земјата преплавена од протести и штрајкови, економски проблеми – и германската екстремна десница.

Германците имаат тенденција да гледаат на длабоко поларизираната политика на Америка со ужас. Тоа многумина го забележаа кога, како одговор на неодамнешните гневни протести на земјоделците ширум земјата, министерот за земјоделство Џем Оздемир од Зелените зборуваше за „опасна“ градско-рурална поделба во германското општество што има потенцијал да создаде „услови како оние“ во САД.

„Луѓето повеќе не разговараат меѓу себе“, продолжи тој. „Тие веќе не веруваат еден на друг и се обвинуваат за сето зло на светот“. Целта, заклучи Оздемир, мора да биде „да се задржи заедништвото во земјата“.

Новиот политички судир во Германија пристигнува во време на зголемена глобална нестабилност и изгледи за второ претседателство на Доналд Трамп во САД, што би можело радикално да ја промени безбедносната архитектура од која зависи Европа. Со војната во Украина и стравувањата од конфликт со Кина околу Тајван, на ЕУ можеби и треба германското раководство повеќе од било кој момент од Студената војна. Со други зборови: Лошо време е германската политика да стане нефункционална.

Расплет

Иако Германија помина низ свои турбуленции за време на долгиот мандат на Меркел – бегалската и должничката криза во еврозоната, за почеток – владеењето на канцеларката беше изградено на прагматичен центризам и политички консензус, иако многумина сега веруваат дека нејзината постојаност генерирала одредено национално самозадоволство.

Под Меркел, со тоа што САД ја гарантираа одбраната на Германија, земјата успеа да остане безбедна без да биде повикана да се жртвува. Евтината енергија од Русија и неоптоварената глобална трговија помогнаа германската индустрија да остане конкурентна; и покрај раѓањето на екстремно десничарската Алтернатива за Германија (AfD) во 2013 година – тогаш како партија против еврото – идејата дека би можела да стане толку популарна што да ја оспори власта изгледаше пресилна. Германците сега доживуваат грубо будење.

Лидерите на земјата стравуваат дека вториот мандат на Трамп би можел да ја остави Европа без американска заштита и Германија како најголем воен поддржувач на Украина. Германската извозно ориентирана економија, погодена од високите цени на енергијата по руската инвазија на Украина и безбројните глобални трговски нарушувања, минатата година беше најголемата економија со најлошо работење во светот и  изгледа дека е предодредена за својата прва двегодишна рецесија од почетокот на 2000-тите. Економските проблеми на Германија се надополнија со серија штрајкови на машиновозачите кои бараат пократко работно време, вклучително и најдолгиот шестдневен штрајк досега, кој ги запре патничките и товарните возови, дополнително нарушувајќи ги синџирите на снабдување. Портпаролот на германскиот државен железнички оператор акцијата ја нарече „штрајк против германската економија“.

Во исто време, се намалува довербата во способноста на главните партии да се справат со огромните проблеми на земјата. Германската левичарска трипартитна коалициска влада, опкружена со внатрешни борби и буџетска криза што самата ја направи, е една од најмалку популарните во повоената историја на Германија – исто како што Шолц е еден од најмалку популарните канцелари. Анкетите покажуваат дека довербата на народот во политичките институции нагло опаѓа: само 13 отсто од Германците сега велат дека им веруваат на политичките партии, според една неодамнешна анкета.

„Џинот излезе од шишето“

Нема поголем знак за слабеењето на политичкиот центар на Германија од порастот – и растечкиот екстремизам – на АфД. Во последниве денови, Германците кои ја сметаат партијата како сериозна опасност за републиката, излегоа на улиците на масовни демонстрации. Катализатор за протестите беше извештајот во кој беше опишан таен собир на десничарски екстремисти – вклучително и политичари од АфД – во хотел во близина на Потсдам за да разговараат за „мастер план“ за депортација на странци и „неасимилирани граѓани“.

Извештајот го галванизираше германското општество како ретко што досега од обединувањето, и наиде на осуди од политичарите и јавните личности – од Шолц надолу. Во едно интервју, Хендрик Вуст, демохристијанскиот (ЦДУ) премиер на Северна Рајна-Вестфалија, ја нарече АфД „нацистичка партија“, па дури и менаџерите на фудбалските клубови од Бундеслигата се огласија.

„Ако не станете сега, ништо не сте разбрале“, рече Кристијан Штрајх, 58-годишниот тренер на СЦ Фрајбург, на прес-конференцијата пред натпреварот претходно овој месец. Носејќи мрачен израз додека имињата на брендовите на огласувачите трепкаа од екранот зад него, тој додаде: „Пет минути пред полноќ. Ако не го разбирате тоа сега… ништо не научивте од лекциите по историја на училиште“.

Германските лидери и главните политичари ги прифатија масовните демонстрации.

„Можеби она што сега го доживуваме на улиците е повик за будење до демократскиот центар“, рече германскиот претседател Франк-Валтер Штајнмаер во интервју за германската јавна телевизија. Меѓутоа, клучното прашање сега е дали задоцнетата врева може да го запре искачувањето на крајната десница. АфД има 21 процент на национално ниво, што е малку помалку од почетокот на протестите, но партијата останува на второто место зад сојузот на десниот центар, кој ја вклучува Христијанско-демократската унија.

Во регионите на поранешна Источна Германија, каде што се наоѓаат многу од најекстремните политичари на АфД и каде што ќе се одржат три државни избори во септември, партијата продолжува да води во анкетите. Нејзините основни поддржувачи, особено во нејзините источни упоришта, веројатно нема да пребегаат и покрај повикувањата на ужасното нацистичко минато на Германија.

Постојаната висока поддршка на АфД сугерира длабока поделеност што го прави управувањето со земјата сè попредизвикувачкио. Дури и Шолц, во интервју минатата недела за германскиот неделник Die Zeit, рече дека не верува дека поддршката на АфД ќе се стопи.

„Џинот е надвор од шишето“, рече тој.

Политичката фрагментација се надополнува со доаѓањето на популистичките партии, како што е Алијансата Сахра Вагенкнехт, лансирана претходно овој месец од Вагенкнехт, поранешна левичарска икона, комбинирајќи ги традиционалните левичарски ставови со рестриктивните политики за миграција и азил – и заговарајќи поблиски врски до Москва. Партијата планира да се натпреварува на јунските избори за Европскиот парламент и на државните избори на истокот на Германија. Анкетите сугерираат дека таа би можела да биде застрашувачка нова политичка сила во земјата, која дополнително ќе го менува политичкиот пејзаж.

Други протести

Во студен јануарски ден илјадници фармери ги возеа своите трактори во Берлин и ги паркираа возилата покрај патиштата што водат до иконските споменици во центарот на градот – Бранденбуршката порта и Колоната на победата. Земјоделците наводно беа во градот за да протестираат против владиниот план за постепено укинување на даночните олеснувања за дизел горивото за земјоделскиот сектор – мерка за заштеда на трошоците од страна на коалицијата како одговор на буџетската криза – но протестите потоа се претворија во многу пошироко движење на бес .

Еден трактор паркиран во близина на споменикот имаше пренослив тоалет врзан на задниот дел, со плакат на кој пишуваше: „Надворешната политика е срање. Политиката за азил е срање. Еколошката политика е срање. Здравствената политика е срање“.

Камионџиите, исто така, се приклучија на протестот тој ден за да демонстрираат против зголемувањето на патарините и даноците за јаглерод. Еден камион со рамен кревет меѓу тракторите беше украсен со германско знаме на кое пишуваше: „Германија мора да биде на прво место“.

Екстремно-десничарските групи во Германија се обидоа да ги кооптираат протестите на фармерите – феномен што е забележан и во Франција, каде  земјоделците ги блокираа автопатите. Протестот во Берлин секако дека привлече порадикални, антивладини незадоволства.

Двајца средовечни мажи стоеја меѓу тракторите и камионите, греејќи ги рацете над оганот што го запалија настрана од патот. Тоа не беше нивниот прв протест против владата, тие рекоа: Тие биле на протести против мерките за Ковид и против испораката на оружје во Украина. Зголемувањето на даноците за земјоделците и камионџиите, рекоа, е само најновата навреда.

„Коалициската влада мора да си оди“, рече еден од луѓето, Мартин Зулке, кој тврдеше дека раководи со здружението на сопственици на постројки за биогас од источната покраина Мекленбург-Западна Померанија. „Кога ги гледаме политиките на владата, гледаме многу ароганција, незнаење и глупост преполни со идеологија и уште поголема глупост“.

Неговиот придружник, Томас Страл, кој рече дека работел во општинска канцеларија, даде многу поекстремна проценка – дека бил вознемирен од владините испораки на оружје во Украина и од она што тој го нарече „ Русофобија“.

„Она што тие го прават денес“, рече тој за робусната линија на германската влада против руската агресија „тоа е слично на она што го направија нацистите тогаш“. (Политико)