Европа мора да ја признае Кина за она што е

ЏОРЏ СОРОС

Ниту европската јавност ниту европските политички и деловни лидери целосно не ја разбираат заканата што ја претставува Кина на Ши Џинпинг. Иако Ши е диктатор кој користи врвна технологија во обид да наметне тотална контрола врз кинеското општество, Европејците ја сметаат Кина пред сѐ како важен деловен партнер. Тие не успеваат да ценат дека откако Ши стана претседател и генерален секретар на Комунистичката партија на Кина (КПК), тој воспостави режим чии водечки принципи се дијаметрално спротивни на вредностите врз кои е основана Европската Унија.

Брзината да се прифати Ши е поголема во Велика Британија, која е во процес на одвојување од ЕУ, отколку во самата ЕУ. Премиерот Борис Џонсон сака да ја оддалечи Велика Британија од ЕУ колку што е можно повеќе и да изгради економија на слободен пазар, која нема да биде ограничена со регулативите на ЕУ. Тој веројатно нема да успее, бидејќи ЕУ е подготвена да преземе контрамерки против видот на дерегулацијата што се чини дека ги има на ум владата на Џонсон. Но, во меѓувреме, Велика Британија ја гледа Кина како потенцијален партнер, во надеж дека повторно ќе го воспостави партнерството што го градеше поранешниот министер за финансии Џорџ Озборн помеѓу 2010 и 2016 година.

Администрацијата на Трамп, која е различна од американскиот претседател Доналд Трамп, направи многу подобро во менаџирањето на своите врски со Кина. Таа разви двопартиска политика која ја прогласи Кина за стратешки ривал и ги стави на таканаречениот Список на ентитети технолошкиот гигант „Хуавеи“ и уште неколку кинески компании, со што им забранува на американските компании да тргуваат со нив без владина дозвола.

Само едно лице може да го прекрши ова правило со неказнивост: самиот Трамп. За жал, тој изгледа дека го прави токму тоа со ставање на „Хуавеи“ на масата за договарање со Ши. Од мај 2019 година, кога Соединетите Држави го ставија на Списокот на ентитети, Министерството за трговија му додели на „Хуавеи“ неколку тримесечни ослободувања со цел да спречи непотребни тешкотии за американските добавувачите на компоненти за компанијата.

„Хуавеи“ е многу невообичаена – и на некој начин уникатна – компанија. Нејзиниот основач, Жен Женгфеи, го доби своето техничко образование делумно како член на инженерската единица на Народноослободителната армија, а армијата стана еден од неговите најголеми први клиенти. Во времето на основањето на „Хуавеи“ во 1987 година, целата технологија во Кина беше увезена од странство, а целта на Жен беше да ги замени инженерите на странски технологии со локални истражувачи. Тој успеа да ги надмине своите најлуди соништа.

До 1993 година, „Хуавеи“ го лансираше најмоќниот телефонски прекинувач достапен во Кина. Последователно, тој доби клучен договор од армијата за изградба на првата национална телекомуникациска мрежа. Потоа, таа имаше корист од политиката на владата, донесена во 1996 година, за негување на домашни производители на телекомуникации, што исто така значеше и задржување на странските конкуренти надвор од државата. До 2005 година извозот на „Хуавеи“ ја надмина домашната продажба. Во 2010 година, „Хуавеи“ беше вклучена во глобалниот список на списанието „Форчн“ на 500 најголеми компании.

Откако Ши дојде на власт, „Хуавеи“ изгуби секаква автономија што можеби ја уживаше. Како и секоја друга кинеска компанија, таа мора да ги следи наредбите на партијата. До 2017 година, ова остана имплицитно разбирање; со донесувањето на законот за национално разузнавање таа година, тоа стана формална обврска.

Набргу после тоа, вработен во „Хуавеи“ се вклучи во скандал за шпионирање во Полска, а компанијата е обвинета и за други случаи на шпионажа. Но, шпионирањето не е најголема опасност за Европа. Да се направи најкритична инфраструктура во Европа зависна од кинеската технологија значи отворање на вратата за уцена и саботажа.

Јасно ми е дека под Ши, Кина претставува закана за вредностите врз кои е основана ЕУ. Очигледно, ова не им е јасно на лидерите на земјите-членки на ЕУ, ниту на лидерите на индустријата, особено во Германија.

ЕУ се соочува со огромен предизвик: тивкото проевропско мнозинство прозборе, велејќи дека неговата примарна грижа се климатските промени, но земјите-членки се борат меѓусебно околу буџетот и повеќе се насочени кон привлекување на Ши отколку за одржување на трансатлантскиот однос .

Наместо да се борат со губитничката битка против доминацијата на „Хуавеи“ на пазарот 5G, САД и ЕУ, или само ЕУ, треба да соработуваат во градењето на „Ериксон“ и „Нокиа“ како остварливи конкуренти.

Ши ќе се сретне со шефовите на држави и влади на 27-те земји членки на ЕУ на самитот ЕУ-Кина во Лајпциг во септември. Европејците треба да разберат дека тоа ќе му ја донесе многу потребна политичка победа, освен ако тој не биде прашан за неговиот неуспех да ги почитува човековите права, особено во Тибет, Ксинџијанг и Хонгконг.

Само кинеското политичко раководство може да одлучи за иднината на Ши. Штетата предизвикана од неговото лошо менаџирање по појавата на корона вирусот стана толку видлива што кинеската јавност, па дури и Политбирото, мора да ја признаат. ЕУ не треба свесно да го олесни неговиот политички опстанок.   (Проект синдикејт)

(Џорџ Сорос е претседавач и основач на Фондацијата „Отворено општество“)