Џијанг Цемин, кој ја водеше Кина по масакрот на Тјенанмен, почина на 96 години

Џијанг Цемин, кој ја изведе Кина од изолација откако армијата ги скрши продемократските протести на плоштадот Тјенанмен во 1989 година и ги поддржа економските реформи кои доведоа до деценија експлозивен раст, почина во средата. Тој имаше 96 години.

Џијанг, кој беше претседател една деценија до 2003 година и ја предводеше владејачката Комунистичка партија 13 години до 2002 година, почина од леукемија и откажување на повеќе органи во Шангај, објавија државните медиуми.

Неговата смрт доаѓа откако партијата се соочи со своето најраспространетиот јавен опозициски изблик во последните децении, кога групи граѓани го повикаа лидерот Ши Џинпинг да поднесе оставка за време на викенд протестите за антивирусните контроли кои затвораат милиони луѓе во нивните домови.

Изненадувачки избор да ја води поделената Комунистичка партија по превирањата во 1989 година, Џианг ја водеше Кина низ промени кои создаваат историја, вклучително и заживување на пазарно ориентирани реформи, враќањето на Хонгконг од британската власт во 1997 година и влегувањето на Пекинг во Светската трговска организација во 2001 година.

Дури и кога Кина се отвори кон надвор, владата на Џианг го елиминираше несогласувањето. Затвори активисти за човекови права, работници и продемократи и го забрани духовното движење Фалун Гонг, кое владејачката партија го сметаше за закана за нејзиниот монопол на власта.

Џијанг се откажа од својата последна официјална титула во 2004 година, но остана сила зад сцената во расправиите што доведоа до подемот на Ши, кој ја презеде власта во 2012 година.

Кинеската државна телевизија посвети 48 минути од продолжениот вечерен пренос на вести за смртта на Џијанг. Тој беше прикажан како разговара со земјоделците, обиколува фабрики и се среќава со странски лидери.

Партијата го прогласи за „голем пролетерски револуционер“ и „долго тестиран комунистички борец“.

Гласините дека Џијанг можеби е во лоша здравствена состојба се проширија откако тој го пропушти конгресот на владејачката партија во октомври, на кој Ши, најмоќната фигура во Кина во последните 40 години, ја прекрши традицијата и си додели трет петгодишен мандат како лидер.

Џијанг беше на прагот на пензионирање како партиски секретар за Шангај во 1989 година, кога беше подготвен од тогашниот врвен лидер Денг Ксијаопинг да ја обедини партијата и нацијата. Тој го наследи Жао Цијанг, кој беше разрешен од Денг поради неговите симпатии кон демонстрантите во Тјенанмен предводени од студентите.

За 13 години како генерален секретар на партијата, најмоќната функција во Кина, Џијанг го водеше подемот на земјата до економска моќ преку добредојде на капиталистите во партијата и привлекување странски инвестиции откако Кина се приклучи на СТО. Кина ја помина Германија, а потоа и Јапонија и стана втора по големина економија по Соединетите Држави.

Џијанг освои политичка награда кога Пекинг беше избран за место на Летните олимписки игри во 2008 година, откако не успеа во претходната кандидатура.

Џијанг беше бујна фигура која свиреше на пијано и уживаше во пеењето, за разлика од неговите порезервирани наследници, Ху Џинтао и Ши.

Тој зборуваше со ентузијазам на англискиот јазик и го рецитираше говорот Гетисбург на Абрахам Линколн за странските посетители. За време на посетата на Британија, тој се обиде да ја натера кралицата Елизабета Втора да пее караоке.

Откако ја напушти функцијата, Џианг имаше влијание врз унапредувањата преку неговата мрежа на штитеници. Тој се сметаше за успешен во издигнувањето на сојузниците во седумчлениот Постојан комитет на партијата, најтесниот круг на моќ на Кина, кога Ши стана лидер во 2012 година.

Џијанг го снема од јавноста и последен пат се појави јавно заедно со сегашните и поранешните лидери на врвот на портата Тјенанмен во Пекинг на воената парада во 2019 година на прославата на 70-годишнината од владеењето на партијата. (АП)