Британија предупредува за амбициите на Путин на Западен Балкан. „Тоа е нова жешка точка“

Додека очите на Европа и на Западот најмногу се насочени кон војната во Украина, тензиите во Западен Балкан растат. Во врвот на британските власти тие го нарекуваат регионот „уште една фокусна точка“ и предупредуваат дека рускиот претседател Владимир Путин го користи моментот за да ги дестабилизира поранешните југословенски земји, да ги поттикне поделбите и да го турка регионот подалеку од ЕУ и Западот, а поблиску до Москва и Пекинг, пишува Политико.

Британскиот министер за надворешни работи Дејвид Лами го посети регионот минатата недела за да ја потврди поддршката на Велика Британија за проширување на Европската унија во сите шест земји од Западен Балкан – Албанија, Босна и Херцеговина, Црна Гора, Косово, Северна Македонија и Србија.

„Со војната во Европа и долгата рака на руското мешање и овде, би било крајно неодговорно да се игнорира Западен Балкан“, изјави Лами за Политико.

Руски интерес: постојана нестабилност
Според Лами, целта на Путин не е помирување, туку постојана нестабилност и немири.

„Во негов интерес е да го држи регионот на работ, да ги одржува општествата немирни и да ги одржува конфликтите поттикнати од сајбер и хибридната војна“, рече тој.

Многу западни дипломати веруваат дека Кремљ би можел да ги искористи длабоко вкоренетите етнички и верски тензии за да поттикне нови конфликти и да го зајакне своето влијание во дворот на Европската унија.

Британски функционер предупреди дека Балканот мора брзо да оди напред, бидејќи Брисел наскоро би можел да биде преокупиран со влезот на Украина во ЕУ.

„Прозорецот на можности е многу тесен. Балканот повеќе не може да седи на две столчиња“, рече тој.

Србија: Меѓу ЕУ и „помрачна визија“
Иако Србија преговара за влез во ЕУ од 2009 година, британскиот министер признава дека постојат две визии за иднината на земјата – едната ориентирана кон Европа, а другата поавторитарна, со поголема контрола, корупција и блискост со Русија. На белградските улици јасно се гледаат овие поделби.

Бранот масовни студентски протести, кои траат од ноември минатата година, кога 16 лица загинаа при уривање на настрешница на железничката станица во Нови Сад, секојдневно ги блокираат патиштата. Протестите се проширија и на спротивставување на планираниот луксузен комплекс на Џаред Кушнер, зет на американскиот претседател Доналд Трамп, на местото на поранешното Министерство за одбрана што беше бомбардирано од НАТО во 1999 година.

Знамињата на ЕУ не се веат на протестите, а многу студенти сметаат дека Брисел е соучесник на корупцијата против која се борат.

„Истовремено со Вучиќ преговараат за членство и се обидуваат да му пријдат поради српскиот литиум“, велат организаторите, нагласувајќи го лицемерието на европската политика.

Србија не ја признава независноста на Косово, одбива да воведе санкции кон Русија и продолжува да ги продлабочува воените и економските односи со Москва и Пекинг. „Парадоксот е жив и здрав овде“, рече Лами, кој вели дека Путин го сака Западен Балкан како негово „следна игралиште“.

Косово: Британците добредојдени како сојузници
Во Приштина, главниот град на Косово, британската делегација беше пречекана со големи симпатии. Косовскиот претседател Вјоса Османи, енергична политичарка од „милениумската генерација“, рече дека односот со Србија е во „критична фаза“. Таа го нарече Белград „хегемоничен сосед“ и предупреди дека не е исклучена заканата од нова војна.

Косово директно ја обвини Србија за бројни напади и инциденти, вклучувајќи ја и опсадата на српскиот манастир во селото Бањска и саботажа на инфраструктурата. Вучиќ тоа го негира и тврди дека инцидентите се користат како изговор за репресијата на Србите на Косово. Османи, пак, тврди дека Белград се повеќе соработува со Русија, Кина и Иран, кои ги нарекува „триаголник на злото“.

Косовскиот претседател побара билатерален безбедносен договор со Обединетото Кралство и најави подготвеност на Косово да учествува во мировната мисија што Обединетото Кралство и Франција сакаат да ја организираат за Украина – доколку Британците го потпишат договорот што таа го предлага.

БиХ: Додик како нарушувачки фактор
Во Босна и Херцеговина, претседателот на Република Српска, Милорад Додик е пред правосилна пресуда за непочитување на одлуките на меѓународниот висок претставник. Наместо да биде уапсен, Додик се движи слободно, тој неодамна беше во Белград со Вучиќ, а потоа во Москва со Путин.

Иако САД и Велика Британија веќе му воведоа санкции, британската политичарка Арминка Хелиќ бара построги мерки.

„Ова не е брзо расекување, туку бавна инфекција“, вели Хелиќ, која и самата побегнала од Босна за време на војната.

Тој предупредува дека Западот е премногу пасивен кон ширењето на влијанието на Русија на Балканот, што се врши преку црквата, медиумите, дезинформациите и политичките сојузи.

„Ќе се разбудиме кога ќе биде доцна“
Хелена Иванов од британскиот тинк-тенк „Здружението Хенри Џексон“ смета дека Западот може повторно да доцни, како што беше доцна во 1990-тите. „Тоа не е војна, но тие би можеле да се разбудат во време кога руските и кинеските влијанија се веќе длабоко вкоренети и тогаш ќе биде предоцна“, рече таа.

Заедничкиот заклучок на британските и косовските претставници, како и политичките аналитичари е јасен: доколку ЕУ и пошироката меѓународна заедница не дејствуваат брзо и решително, Путин би можел да го претвори Балканот во нова зона на конфликт и нестабилност, исто како што направи во Украина.