Украинското небо ќе го брани европски „Sky Shield“

Европските воздушни сили, составени од 120 борбени авиони, би можеле да бидат распоредени за да ги заштитат Киев и западна Украина од руските напади без да предизвикаат поширок конфликт со Москва, според планот што го смислиле воени експерти.

Според предлогот наречен „Скај штит“, станува збор за воздушна заштитна зона која би ја предводела Европа, а би функционирала независно од НАТО, со цел пресретнување на руски ракетни напади и напади со беспилотни летала врз украинските градови и инфраструктура. Овој систем би можел да биде дел од „примирјето на небото“, иницијатива предложена оваа недела од украинскиот претседател Володимир Зеленски.

„Скај Шилд“ би опфатил три активни украински нуклеарни централи и градовите Одеса и Лвов, но нема да ги покрие бојното поле и источните делови на земјата. Според неодамна објавената анализа, таков систем за заштита би имал поголемо воено, политичко и економско влијание од распоредувањето на 10.000 европски војници на украинска територија.

Меѓу предлагачите на овој план се поранешниот врховен командант на НАТО во Европа Филип Бридлав, поранешниот британски генерал и заменик врховен командант на НАТО Сер Ричард Ширф и поранешниот полски претседател Александар Квашњевски. Планот беше поддржан и од поранешниот министер за надворешни работи на Литванија Габриелиус Ландсбергис, кој изјави: „Имплементацијата на Скај шилд ќе биде клучен чекор во зајакнувањето на европската безбедност и обезбедување ефикасна заштита на Украина“.

Иако варијантите на овој предлог се дискутираа од почетокот на руската инвазија во февруари 2022 година, иницијативата доби нов замав оваа недела, по бурната средба меѓу Зеленски и американскиот претседател Доналд Трамп минатиот петок. По тој состанок, САД ја суспендираа воената помош за Украина и го ограничија споделувањето разузнавачки информации, што ја подигна свеста во Европа дека ќе треба да преземе водечка улога во поддршката на Украина и да и понуди безбедносни гаранции како дел од можниот мировен договор.

Планот Скај шилд беше дизајниран од поранешни британски воени стратези во соработка со украинските вооружени сили, а беше претставен и пред европските министерства за одбрана. Но, досега немаше вистинска политичка волја меѓу европските лидери да воспостават воздушна одбрана над Украина додека војната е во тек.

Сепак, сè побрзиот развој на настаните ја зголемува можноста посериозно да се разгледа идејата за заштита на дел од украинскиот воздушен простор. Во исто време, предлогот нагласува колку ефикасната противвоздушна одбрана може да биде клучна за безбедносните гаранции за Украина во случај на прекин на огнот.

Најголемата загриженост кај западните лидери е можноста операцијата да доведе до директен конфликт меѓу борбените авиони од европските земји и Русија, што може да резултира со ескалација доколку авион биде нападнат или соборен.

Сепак, поддржувачите на планот тврдат дека „ризикот за пилотите на „Скај шилд“ е минимален, бидејќи Москва не ги користи своите борбени авиони надвор од бојното поле од почетокот на 2022 година. Според проекциите, руските и европските авиони би биле оддалечени повеќе од 200 километри.

Русија редовно ја напаѓа Украина со крстосувачки ракети и беспилотни летала со долг дострел, а се верува дека борбените авиони би можеле да му помогнат на Киев да ги пресретне. Украинските сили за противвоздушна одбрана веќе се под голем притисок, а многу од нивните системи – како што се американските ракетни системи Патриот – зависат од снабдувањето од САД, што сега е блокирано со одлуката на Трамп.

Во средата, украинската војска објави дека Русија лансирала 181 беспилотно летало и четири проектили. Иако повеќето од беспилотните летала беа соборени, едно лице загина во Одеса, а погодена е и енергетската инфраструктура, соопштија локалните власти. Украина има помалку проектили од Русија, но од есента ги користи американските ATACMS и англо-француските ракети Storm Shadow за да напаѓа цели во Русија. Исто така, изврши серија напади со беспилотни летала со долг дострел врз воени објекти и клучна инфраструктура како што се рафинериите.