Трамп и триумфот на технолордовите

Неолиберализмот не беше ниту нов, ниту особено либерален кога преовлада пред 50 години. Неговата голема предност беше неговото остро отстапување од класичниот либерализам. Иако им оддаваше почит на либералните мислители, неолиберализмот не го делеше ниту нивниот метод ниту нивниот концепт за пазарот. Денес, ние сме на прагот на уште една, подеднакво длабока, идеолошка иновација.

За разлика од Адам Смит или Џон Стјуарт Мил, неолибералите не чувствуваа одговорност да покажат, теоретски или емпириски, под кои околности може да се потпрат на неограничениот пазар за да го трансформираат приватното барање профит во колективен просперитет. Невидливата рака беше божествена, непогрешлива. Дури и кога пазарот пропаѓаше, тврдеа тие, секој обид да се поправи преку некоја колективна агенција беше осуден на уште пострашен неуспех. Тоа беше став што му одговараше на Волстрит до максимум.

70-тите години од минатиот век копнееја по таква доктринарна рамнодушност кон реалните докази за последиците од целосното дерегулирање на финансиските пазари. Откако Америка стана дефицитарна земја и претседателот Ричард Никсон нанесе шок со одвојувањето на доларот од златото во 1971 година, последователните администрации одлучија да ја зајакнат глобалната хегемонија на САД со зголемување, а не со намалување, на фискалниот и трговскиот дефицит на земјата.

Предвидливо, на банките на Волстрит им беше доделена клучната улога во рециклирањето (во американски државни обврзници, акции и недвижнини) на доларите што странските извозници ги собираа како резултат на побарувачката на американската стока поттикната од дефицитот. Но, за да го сторат ова – да станат центар на оваа дрска глобална шема за рециклирање на вишок – банкарите мораа да бидат ослободени од регулаторните ограничувања, што значеше дека законодавците и јавноста учени, уште од 1929 година, да се плашат од Волстрит надвор од контрола, мораа да бидат преобразовани. Фундаменталистичката ортодоксија на неолиберализмот, која ја возвишува светоста на дерегулираните пазари, рефлектирана во растечкото влијание на движењето „право и економија“, совршено го исполни тој услов.

Денес, подемот на нова форма на капитал – облачен капитал, или мрежни алгоритамски машини кои им даваат на неговите сопственици извонредни моќи да го модифицираат нашето однесување – бара целосно ослободување на сопствената идеологија. Го нареков овој нов систем технофеудализам – начин на производство и дистрибуција кој, напојуван од облачен капитал (cloud capital), ги заменува пазарите со облачни феуди (како „Амазон“) и капиталистичките профити со облачни кирии.

За да се реализира целосната моќ на облачниот капитал, неговите сопственици (луѓе како Џеф Безос, Питер Тил, Марк Цукерберг и Илон Маск) бараат нова идеологија. Исто како што на финансиерите од Волстрит им беше потребен неолиберализмот по шокот од Никсон, оваа нова идеологија мора да го поддржи проширувањето на доменот на облачниот капитал на три начини.

Прво, таа мора да ја легитимира колонизацијата на човечкиот потфат. Почнувајќи со олабавување на правилата што ги регулираат, да речеме, возилата што се управуваат самостојно и медицинските и правните услуги управувани од вештачка интелигенција, идеологијата мора да го оправда неограниченото заменување на погрешните, непослушни луѓе со машини управувани од облачен капитал во секоја сфера – вклучително и работата што ни дава задоволство (како што е преведување поезија) или што би сакале да ја извршуваме (како што е одгледување деца). Колку подлабоко облачниот капитал може да навлезе во задачите што досега ги извршувале луѓето, толку поголеми се облачните кирии што течат кон технофеудалната класа.

Второ, новата идеологија мора да ја легитимира колонизацијата на државните институции, особено приватизацијата на јавните податоци преку нивниот трансфер во облачниот капитал на големите технолошки компании. На пример, тоа мора да го оправда користењето на Маск од неговиот Оддел за владина ефикасност за да ги поврзе своите системи за облачен капитал со разни федерални агенции, вклучувајќи ја и Службата за внатрешни приходи, или поврзувањето на одбранбената фирма на Тил, „Палантир“, и „Гугл“, на нивните интерфејси со Пентагон, што го прави нивниот облачен капитал неопходен за воено-индустрискиот комплекс.

Трето, мора да ја легитимира колонизацијата на Волстрит. Цукерберг беше првиот технофеудалист кој се обиде да создаде своја дигитална валута, Либра. Волстрит го спречи. Но, потоа купувањето на Твитер од страна на Маск, сега Икс, еволуираше во похрабар обид да се создаде „App за сè“ што го оспорува монополот на плаќања на Волстрит. Охрабрени од извршната наредба на претседателот Доналд Трамп со која им се наложува на Федералните резерви да создадат стратешка крипто резерва, големите технолошки компании, кои сакаат да обезбедат неограничено финансирање во облак надвор од традиционалните финансиски пазари, треба повеќе од кога било да го оправда спојувањето на својот капитал во облак со финансиски услуги.

Оваа нова идеологија е веќе тука. Јас го нарекувам техлордизам, мутација на трансхуманизмот – кредо кое се залага за замаглување на границите помеѓу органското и синтетичкото сè додека аугментираните луѓе не постигнат вистинска слобода, или дури и бесмртност. Исто како што неолиберализмот позајми од класичниот либерализам, но го узурпираше со додавање на божественост (непогрешниот пазар), техлордизмот се прави корисен за да го замагли тројниот колонизирачки погон на капиталот со заменување на неолибералниот Homo Economicus со аморфен „HumAIn“ (континуум човек-вештачка интелигенција).

Технолордизмот, исто така, го заменува божественото битие на неолиберализмот. Новата божественост е алгоритам што ги прави сигналните функции на децентрализираниот пазарен механизам застарени, создавајќи (според сликата на amazon.com) целосно централизиран механизам за спојување на купувачи и продавачи.

Последиците од општествената трансформација забрзана од технолордизмот се неверојатни. Тие вклучуваат невидена макроекономска нестабилност (бидејќи облачните кирии ја десеткуваат агрегатната побарувачка), пропаѓање на демократијата, дури и како идеал (позиција застапувана од Тил, еден од раните пророци на технолордизмот) и крај на универзитетите (заменети со персонализирани додатоци управувани од вештачка интелигенција).

Во оваа светлина, Трамп е вистински дар за технофеудалистите. Неговата агенда – целосно дерегулирање на нивните услуги управувани од вештачка интелигенција, зајакнување на крипто и ослободување на нивните облачни кирии од оданочување – е преоптоварување на моќта на облачниот капитал за извлекување кирии. За новата владејачка класа, какви и да се парите што ќе ги изгубат на краток рок од тарифните заблуди на Трамп, мора да изгледаат како прекрасна долгорочна инвестиција.

(Јанис Варуфакис, поранешен министер за финансии на Грција, е лидер на партијата МЕРА25 и професор по економија на Универзитетот во Атина. Текстот е дел од мрежата на „Проект синдикејт“.)