СТО ја зголеми прогнозата за глобалната трговија за годинава – но следната година не изгледа толку добро

Светската трговска организација во вторникот ја зголеми својата прогноза за раст на глобалната трговија во 2025 година, но предупреди дека изгледите за 2026 година се влошени.

Во својот последен извештај „Перспективи и статистика за глобалната трговија“ објавен во вторник, СТО предвиде дека растот на обемот на трговијата во 2025 година ќе изнесува 2,4%, што е нагло зголемување од претходната проценка од 0,9% во августовскиот извештај на трговското тело.

Сепак, изгледите за следната година не се толку розови, бидејќи организацијата го намали своето претходно очекување за раст на обемот на трговијата од 1,8% следната година на бледи 0,5%.

„Се очекува растот на трговијата да забави во 2026 година, бидејќи глобалната економија ќе се залади и бидејќи целосното влијание на повисоките тарифи конечно ќе се почувствува во текот на целата година“, соопшти СТО.

Трговските тарифи станаа доминантна карактеристика и пречка за глобалната трговија откако американскиот претседател Доналд Трамп ги шокираше и пријателите и непријателите со својот широк тарифен режим во април.

Земјите се бореа да постигнат трговски договори со Белата куќа, но дури и сојузниците, како што е Велика Британија, забележаа основна тарифа од 10% за стоки извезени во САД.

Обемот на глобалната трговија нагло се зголеми во првата половина од 2025 година – зголемување од 4,9% на годишно ниво – со неколку фактори кои придонесоа за робусната експанзија.

Тие вклучуваа зголемен увоз во САД во очекување на повисоки трговски тарифи и поволни макроекономски услови со дезинфлација, поддржувачки фискални политики и тесни пазари на трудот што ги зголемуваат реалните приходи и трошењето во големите економии, соопшти СТО.

Силниот раст на пазарите во развој и зголемената побарувачка за стоки поврзани со вештачка интелигенција – вклучувајќи полупроводници, сервери и телекомуникациска опрема – исто така го поттикнаа растот на глобалната трговија, додаде СТО, при што трошењето поврзано со вештачката интелигенција е движечко средство за речиси половина од вкупната трговска експанзија во првата половина од годината, зголемувајќи се за 20% на годишно ниво во вредност.

Глобалната конкуренција кога станува збор за развој на производи поврзани со вештачката интелигенција се заостри.

СТО забележа дека САД учествуваа со приближно една петтина од глобалниот раст на трговијата поврзана со вештачката интелигенција во првата половина од 2025 година. Сепак, најголемиот дел од експанзијата дојде од Азија, која учествуваше со речиси две третини од глобалниот раст на трговијата поврзана со вештачката интелигенција во истиот временски период.

„Растот на трговијата го опфати дигиталниот вредносен синџир, од суров силикон и специјализирани гасови до уреди што ги напојуваат облак платформите и апликациите за вештачка интелигенција“, се вели во извештајот на СТО, забележувајќи дека „извозните перформанси на Азија беа силни кај производите поврзани со вештачката интелигенција, што е во согласност со светскиот пораст на инвестициите во овој сектор“.

Клучен ризик од намалување на најновата прогноза е ширењето на мерките за ограничување на трговијата и неизвесноста на политиката на повеќе економии и сектори, забележаа економистите на СТО. Од позитивна страна, тие рекоа дека одржливиот раст на трговијата со стоки и услуги поврзани со вештачка интелигенција би можел да обезбеди среднорочен поттик за глобалната трговија.

Се очекува растот на глобалниот извоз на услуги да забави од 6,8% во 2024 година на 4,6% во 2025 година и 4,4% во 2026 година. Иако не е директно предмет на тарифи, трговијата со услуги може да биде индиректно засегната преку врски со трговијата со стоки и производството.

Гледајќи напред, можни знаци на слабост во трговијата и производството веќе се забележани во развиените економии, вклучувајќи намалена доверба на бизнисот и потрошувачите и побавен раст на вработеноста и приходите, забележа СТО.

Коментирајќи ги најновите прогнози на организацијата, генералната директорка Нгози Оконџо-Ивеала рече дека „измерениот одговор на земјите на промените во тарифите воопшто, потенцијалот за раст на вештачката интелигенција, како и зголемената трговија меѓу остатокот од светот – особено меѓу економиите во развој – помогнаа да се ублажат трговските неуспеси во 2025 година“.

„Отпорноста на трговијата во 2025 година е во голема мера благодарение на стабилноста што ја обезбедува мултилатералниот трговски систем базиран на правила. Сепак, самодоволството не е опција“, додаде таа.

„Денешните нарушувања во глобалниот трговски систем се повик за акција за нациите да ја преосмислат трговијата и заедно да постават посилна основа што обезбедува поголем просперитет за луѓето насекаде“, рече Оконџо-Ивеала.