Што содржи планот за економски раст на ЕК?

Заедно со извештаите за прогрес ЕУ го објави денес и Планот за економски раст  за Западен Балкан чија цел е да се поттикнат и интензивираат подготовките за членство во ЕУ на државите од регионот, така што дел од придобивките од членството ќе ги почувствуваат граѓаните веќе во фазата на пристапување. Економската поврзаност на Западен Балкан со ЕУ, односно „фаќањето“ на европскиот просек во економска смисла, е еден од клучните аспекти на пристапувањето во ЕУ, според Комисијата.

„Сегашното темпо на приближување до економскиот просек на ЕУ е премногу бавно“, се оценува во предлогот и се наведува дека економиите на земјите од регионот во моментов се само 30 до 50 отсто од просекот на ЕУ.

„Планот ќе им овозможи на партнерите да ги забрзаат реформите и инвестициите со цел значително да се забрза брзината на процесот на проширување и растот на нивните економии“, соопшти Европската комисија.

Планот за раст предлага интеграција на земјите од Западен Балкан во седум сектори на единствениот пазар на ЕУ и зголемено финансирање преку грантови и поволни заеми во износ од 6 милијарди евра во периодот од 2024 до 2027 година. Интеграцијата во единствениот пазар е предвидена во областа на слободното движење на стоки, услуги и работници, единствена платежна зона, патен сообраќај, енергетски пазар, единствен дигитален пазар и преку интеграција во индустриски синџири на снабдување.

Планот на Европската комисија предлага комплетирање на заедничкиот регионален пазар на Балканот заснован на правилата и стандардите на ЕУ, што потенцијално би можело да донесе 10 отсто за нивните економии.Според планот, реформите во земјите кандидати се предуслов за подлабока интеграција на единствениот пазар и дополнителни средства од фондовите на ЕУ.Секоја од земјите треба да претстави реформска агенда, чие исполнување ќе биде услов за исплата на нови средства од европскиот фонд за раст.Во случајот на Белград и Приштина, услов за користење дополнителни средства од фондот за раст ќе биде исполнување на обврските од дијалогот и спроведување на Договорот за патот кон нормализација.

Како ќе се потрошат тие шест милијарди евра?

Според најавите од Комисијата, сумата од шест милијарди евра начелно ќе биде распределена меѓу земјите од регионот, но ќе се троши флексибилно, што значи дека земјите кои побрзо напредуваат во реформите ќе можат да сметаат на пари кои „побавните“ земји не ги користат.Според предлогот на Комисијата, новиот фонд за реформи и раст ќе стави на располагање на земјите од Западен Балкан вкупно шест милијарди евра во периодот од 2024 до 2027 година.Од таа сума, две милијарди ќе бидат во форма на грантови, а четири милијарди во форма на поволни заеми. Грантовите треба да се обезбедат преку ревизија на тековниот буџет на ЕУ за периодот од 2021 до 2028 година.

Фондот за реформи и раст ќе биде дополнителна и комплементарна помош за земјите од регионот во однос на веќе постоечките ИПА фондови пред исплатата.

Во образложението на планот, Европската комисија вели дека партнерите од Западен Балкан ќе мора одлучно да се ангажираат во планот за домашни реформи и во зајакнувањето на економската интеграција во регионот, за да ја искористат „понудата“ за раст.

„Останува на властите ефективно да комуницираат за планот за раст и неговата имплементација. Западен Балкан и ЕУ треба да ја искористат оваа можност за да го забрзаат напредокот на патот кон пристапувањето“, наведува Европската комисија.